ผลของมาตรการควบคุมการใช้ยาปฏิชีวนะตามแนวคิดเศรษฐศาสตร์พฤติกรรม : โรงพยาบาลทั่วไปแห่งหนึ่งในจังหวัดปัตตานี

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์: เพื่อประเมินผลของมาตรการควบคุมการใช้ยาปฏิชีวนะตามแนวคิดเศรษฐศาสตร์พฤติกรรมโดยเปรียบเทียบอัตราการสั่งใช้ยาปฏิชีวนะและค่าใช้จ่ายก่อนและหลังการดำเนินมาตรการ วิธีการ: การศึกษานี้เป็นงานวิจัยกึ่งทดลองในกลุ่มตัวอย่างกลุ่มเดียวแบบวัดผลก่อนและหลังการแทรกแซงตามแนวคิดเศรษฐศาสตร์พฤติกรรมด้วยการสะท้อนกลับข้อมูลการใช้ยาปฏิชีวนะแก่แพทย์ที่เกี่ยวข้องทั้งหมดเป็นรายบุคคลด้วยรูปแบบความถี่ที่แตกต่างกัน 2 รูปแบบ ได้แก่ มาตรการแทรกแซงรายไตรมาสเป็นจำนวน 8 ไตรมาส (เดือนตุลาคม พ.ศ.2561–เดือนกันยายน พ.ศ.2563) และมาตรการแทรกแซงรายเดือนเป็นจำนวน 6 เดือน (เดือนตุลาคม พ.ศ.2563-เดือนมีนาคม พ.ศ.2564) การประเมินผลทำโดยเปรียบเทียบอัตราการสั่งใช้และมูลค่ายาปฏิชีวนะก่อนและหลังใช้มาตรการแทรกแซง โดยศึกษาในสี่กลุ่มโรคซึ่งมีหลักฐานว่าไม่จำเป็นต้องใช้ยาปฏิชีวนะตามที่โครงการส่งเสริมการใช้ยาอย่างสมเหตุผลกำหนดซึ่งประกอบด้วยแผลสดจากอุบัติเหตุ (fresh traumatic wound: FTW), กลุ่มโรคติดเชื้อที่ระบบทางเดินหายใจส่วนบนและหลอดลมอักเสบเฉียบพลัน (respiratory infection: RI) กลุ่มโรคอุจจาระร่วงเฉียบพลัน (acute diarrhea: AD) และการใช้ยาปฏิชีวนะเพื่อป้องกันการติดเชื้อในสตรีคลอดปกติครบกำหนดทางช่องคลอด (antibiotic prophylaxis in vaginal delivery of normal term labor: APL) การศึกษาใช้การวิเคราะห์อนุกรมเวลาด้วยสมการถดถอยแบบช่วง ผลการวิจัย: มาตรการสะท้อนกลับข้อมูลแก่แพทย์ผู้สั่งใช้ยาสามารถลดอัตราการสั่งใช้ยาปฏิชีวนะได้ทันทีในกลุ่มโรค FTW, RI, AD และสามารถลดมูลค่ายาปฏิชีวนะลงทันทีในกลุ่มโรค FTW, RI, AD และ APL แต่ไม่พบนัยสำคัญทางสถิติ โดยอัตราการสั่งใช้ยาปฏิชีวนะในกลุ่มโรค FTW มีแนวโน้มลดลงร้อยละ 1.89 ต่อไตรมาส (95%CI: -2.72 ถึง -1.07) และมูลค่ายาปฏิชีวนะมีแนวโน้มลดลง 2,935 บาทต่อไตรมาส (95%CI: -4,427 ถึง -1,442) อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ สรุป: การสะท้อนกลับข้อมูลแก่ผู้สั่งใช้ยาเพียงมาตรการเดียว ช่วยลดอัตราสั่งใช้ยาของแพทย์และมูลค่าปฏิชีวนะได้ในบางโรค ควรมีการออกแบบและใช้มาตรการตามแนวทางเศรษฐศาสตร์พฤติกรรมอื่น ๆ ควบคู่กับมาตรการสะท้อนกลับข้อมูล เพื่อเพิ่มประสิทธิผลในการลดอัตราการสั่งใช้ยาปฏิชีวนะในโรงพยาบาล