สถานการณ์การนำผู้ป่วยโรคไม่ติดต่อเรื้อรังที่สูบบุหรี่เข้ารับการบำบัดเพื่อเลิกบุหรี่

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาสถานการณ์การนำผู้ป่วยโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง (non-communicable diseases: NCD) ที่สูบบุหรี่เข้าสู่การบำบัดเพื่อเลิกบุหรี่ของโรงพยาบาลในพื้นที่จังหวัดพะเยาตามหลัก 5A (ask, advise, assess, assist, arrange follow-up) วิธีการ: การวิจัยนี้เป็นการศึกษาเชิงคุณภาพที่เก็บข้อมูลจากการสัมภาษณ์เชิงลึก ผู้ให้ข้อมูลประกอบด้วย 2 กลุ่ม ได้แก่ บุคลากรทางการแพทย์ที่ปฏิบัติงานเกี่ยวข้องกับคลินิกเลิกบุหรี่ และผู้ป่วย NCDs ที่มารับบริการในคลินิกของโรงพยาบาล 8 แห่ง ในสังกัดกระทรวงสาธารณสุขในจังหวัดพะเยา ประเด็นหลักของการสัมภาษณ์ คือ กระบวนการให้บริการเลิกบุหรี่สำหรับผู้ป่วย NCDs ของโรงพยาบาล ผลการวิจัย: โรงพยาบาลที่ศึกษาบำบัดผู้ป่วยเพื่อเลิกบุหรี่ในคลินิกจิตเวชซึ่งเป็นคลินิกฟ้าใสจำนวน 4 แห่งจากทั้งหมด 8 แห่ง ผู้ป่วย NCDs ในโรงพยาบาลที่ศึกษาทั้งหมดได้รับบริการเลิกบุหรี่เป็นมาตรฐานการปฏิบัติเดียวกับผู้ป่วยโรคอื่น ๆ ของโรงพยาบาล การเข้าสู่การบำบัดในคลินิกเลิกบุหรี่เกิดใน 3 ช่องทาง ได้แก่ การคัดกรองจากแผนกต่าง ๆ ในโรงพยาบาล การคัดกรองจากโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล และการสมัครใจขอใช้บริการเอง บุคลากรจะให้คำแนะนำเพื่อโน้มน้าวให้ผู้ป่วยเลิกบุหรี่ และส่งตัวไปยังคลินิกเลิกบุหรี่ของโรงพยาบาล ผู้ป่วยที่เข้ารับการบำบัดจะได้รับคำปรึกษา ยา และการติดตามผลจนครบ 1 ปี ยาที่ผู้ป่วยได้รับมากที่สุดได้แก่ น้ำยาบ้วนปาก nortriptyline ชาชงหญ้าดอกขาว และ vitamin C ตามลำดับ กระบวนการแนะนำผู้ป่วยให้เลิกบุหรี่ที่ดำเนินการเหล่านี้เป็นไปตามหลักการเวชปฏิบัติที่ยอมรับทั่วไป และปรับเปลี่ยนตามบริบทของโรงพยาบาล อย่างไรก็ตาม ปัญหางบประมาณส่งผลต่อรายการยาที่มีในโรงพยาบาลและความต่อเนื่องในการบำบัดผู้ป่วย การกำหนดตัวชี้วัดบางตัวในกระบวนการประเมินผลลัพธ์การบำบัด และการติดตามผู้ป่วยด้วยการนัดมายังโรงพยาบาลไม่มีประสิทธิภาพเท่าที่ควร แม้ว่าจะมีอุปสรรคในการดำเนินการอยู่บ้าง ผู้ป่วย NCDs ที่เข้ารับบริการยังคงมีความพึงพอใจในการรับบริการเลิกบุหรี่จากโรงพยาบาลที่ตนรับบริการอยู่ สรุป: โรงพยาบาลที่ศึกษามีการดำเนินการตามหลัก 5A ครบทุกกระบวนการ แต่อาจมีบางแห่งที่ไม่มียาที่ใช้ในการเลิกบุหรี่ การวิจัยในอนาคตควรศึกษาถึงการพัฒนาระบบการติดตามผู้ป่วยหลังเข้ารับการบำบัด การเพิ่มช่องทางการประชาสัมพันธ์เพื่อการเข้าถึงบริการ และการปรับเปลี่ยนบริการเป็นคลินิก NCD แบบเบ็ดเสร็จเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการเลิกบุหรี่