ปัจจัยที่มีผลต่อการควบคุมระดับ INR และประสิทธิผลของการให้กล่องยาต่อ ความร่วมมือในการใช้ยาและการควบคุมระดับ INR ในผู้ป่วยที่ใช้ยาวาร์ฟาริน

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาปัจจัยที่ส่งผลต่อการควบคุมค่าความแข็งตัวของเลือด (INR) ในผู้ป่วยที่ได้รับการรักษาด้วยยาวาร์ฟาริน รวมทั้งศึกษาผลของการให้กล่องยาต่อความร่วมมือในการใช้ยาและการควบคุมค่า INR วิธีการ: งานวิจัยแบ่งออกเป็น 2 ระยะ ระยะที่ 1 เป็นการศึกษาภาคตัดขวางโดยเก็บข้อมูลของผู้ป่วยเพื่อศึกษาปัจจัยที่ส่งผลต่อการควบคุมระดับ INR ระยะที่ 2 เป็นการศึกษากึ่งทดลอง ซึ่งแบ่งผู้ป่วยออกเป็น 2 กลุ่ม โดยกลุ่มทดลองได้รับการบริบาลทางเภสัชกรรมร่วมกับการให้กล่องยาเพื่อเพิ่มความร่วมมือในการใช้ยา ส่วนกลุ่มควบคุมได้รับการบริบาลทางเภสัชกรรมตามปกติ ความร่วมมือในการใช้ยาวัดโดยการนับเม็ดยา กลุ่มตัวอย่างเป็นผู้ป่วยที่ได้รับยาวาร์ฟาริน ณ คลินิกผู้ป่วยนอก โรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราช สว่างแดนดิน ระหว่างวันที่ 1 ธันวาคม พ.ศ. 2559 ถึง 31 มีนาคม พ.ศ. 2560 ผลการวิจัย: การวิเคราะห์ข้อมูลในผู้ป่วยจำนวน 159 รายด้วย logistic regression พบว่า ปัจจัยที่ส่งผลต่อการควบคุมระดับ INR ที่ดีกว่าอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ได้แก่ การมีคู่สมรส (OR=5.33; P=0.023) การศึกษาที่น้อยกว่ากว่ามัธยมศึกษา (OR=0.23; P=0.041) และการเป็นผู้ป่วยรายเก่า (OR=5.31; P=0.027) ในการศึกษากึ่งทดลองผู้ป่วย 63 รายถูกแบ่งออกเป็น 2 กลุ่มคือกลุ่มทดลอง 27 ราย และกลุ่มควบคุม 36 ราย ก่อนได้รับกล่องยาจำนวนผู้ที่ควบคุมระดับ INR ได้ตามเป้าหมายในกลุ่มควบคุมดีกว่ากลุ่มทดลองอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (P=0.031) หลังจากได้รับกล่องยา พบว่า จำนวนผู้ป่วยที่ควบคุมระดับ INR ได้ตามเป้าหมายของทั้งสองกลุ่มไม่มีความแตกต่างกัน (P=0.272) เมื่อเริ่มต้นการศึกษากลุ่มทดลองมีความร่วมมือการใช้ยาต่ำกว่ากลุ่มควบคุมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (P=0.002) เมื่อสิ้นสุดการศึกษาความร่วมมือในการใช้ยาของสองกลุ่มไม่แตกต่างกันในทางสถิติ (P=0.812) สรุป: ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อการควบคุมระดับ INR ที่ดีกว่าได้แก่ สถานภาพมีคู่สมรสคล้ายกับ ระดับการศึกษาที่สูงกว่ามัธยมศึกษา และการเป็นผู้ป่วยรายเก่า ส่วนกล่องยาสามารถส่งผลช่วยเพิ่มความสามารถในการควบคุมระดับ INR และเพิ่มความร่วมมือในการใช้ยาวาร์ฟารินได้