ประสิทธิผลของนโยบายการส่งเสริมการใช้ยาปฏิชีวนะอย่างสมเหตุผลของสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติที่อาศัยการจ่ายเงินตามเกณฑ์คุณภาพของผลงานบริการ

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาผลของนโยบายการส่งเสริมการใช้ยาอย่างสมเหตุผลของสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.) โดยอาศัยการจ่ายเงินตามเกณฑ์คุณภาพของผลงานบริการต่อพฤติกรรมการสั่งใช้ยาปฏิชีวนะ วิธีการ: การศึกษานี้เป็นวิจัยเชิงปริมาณโดยเก็บข้อมูลย้อนหลังจากฐานข้อมูลใบสั่งยาอิเล็กทรอนิกส์ของ สปสช. เฉพาะข้อมูลการบริการผู้ป่วยนอก ซึ่งส่งมาจากโรงพยาบาลใน 12 เขตบริการสุขภาพ จำนวน 912  แห่งทั่วประเทศ การศึกษาเปรียบเทียบการสั่งใช้ยาปฏิชีวนะใน 2 กลุ่มโรคเป้าหมาย คือ กลุ่มโรคอุจจาระร่วงเฉียบพลันและกลุ่มโรคติดเชื้อที่ระบบทางเดินหายใจส่วนบน ในช่วงก่อนและหลังใช้นโยบาย คือ ปีงบประมาณ 2555  และ 2557 ผลการวิจัย: การสั่งใช้ยาปฏิชีวนะในภาพรวมในกลุ่มโรคอุจจาระร่วงเฉียบพลัน ลดลงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติจากร้อยละ  48.57 เป็นร้อยละ 38.56 ในช่วงหลังการแทรกแซง   (P<0.001) โดยเขตบริการสุขภาพที่ 8 อุดรธานี มีอัตราการใช้ยาปฏิชีวนะในกลุ่มโรคนี้ลดลงมากที่สุด คือ ลดลงจากร้อยละ 49.72 เป็น ร้อยละ 33.71  โรงพยาบาลสังกัดกระทรวงศึกษาธิการมีอัตราการใช้ยาปฏิชีวนะในกลุ่มโรคนี้ลดลงมากที่สุด คือ ลดจากร้อยละ 47.16 เป็นร้อยละ  24.15  สำหรับกลุ่มโรคติดเชื้อที่ระบบทางเดินหายใจส่วนบน การสั่งใช้ยาปฏิชีวนะในภาพรวมลดลงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติจากร้อยละ 53.63 เป็นร้อยละ 44.82 ในช่วงหลังการแทรกแซง  (P<0.001)  เขตบริการสุขภาพที่ 8 อุดรธานี มีอัตราการใช้ยาปฏิชีวนะในกลุ่มโรคนี้ลดลงมากที่สุด คือ ลดลงจากร้อยละ 56.16 เป็นร้อยละ 39.14 โรงพยาบาลสังกัดกระทรวงศึกษาธิการมีอัตราการใช้ยาปฏิชีวนะในกลุ่มโรคนี้ลดลงมากที่สุด คือ ลดจากร้อยละ 58.89 เป็นร้อยละ 47.24 สรุป: นโยบายส่งเสริมการใช้ยาปฏิชีวนะอย่างสมเหตุผลของ สปสช. โดยอาศัยกลไกการจ่ายเงินตามเกณฑ์คุณภาพของผลงานบริการ สามารถลดการสั่งใช้ยาปฏิชีวนะในผู้ป่วยโรคอุจจาระร่วงเฉียบพลันและโรคติดเชื้อที่ระบบทางเดินหายใจส่วนบน  และสามารถนำไปเป็นเครื่องมือหนึ่งสร้างความตระหนักและกระตุ้นให้เกิดการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการใช้ยาปฏิชีวนะอย่างสมเหตุผลในกลุ่มโรคอื่นต่อไป