การพัฒนาจังหวัดอุทัยธานีสู่การเป็นจังหวัดใช้ยาอย่างสมเหตุผล

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์: เพื่อพัฒนาทุกอำเภอในพื้นที่จังหวัดอุทัยธานีเพื่อนำไปสู่การเป็นจังหวัดใช้ยาอย่างสมเหตุผลและประเมินผลของการพัฒนาดังกล่าว วิธีการ: การวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการประกอบด้วยกิจกรรมการส่งเสริมการใช้ยาอย่างสมเหตุผลในโรงพยาบาล ในโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล และในชุมชน การศึกษาเปรียบเทียบผลลัพธ์ก่อนและหลังการพัฒนา ได้แก่ ความรอบรู้ด้านการใช้ยาอย่างสมเหตุผลของตัวอย่าง คือ ประชาชนสัญชาติไทยอายุมากกว่า 15 ปีขึ้นไปจำนวน 589 คน และสถานการณ์ผลิตภัณฑ์สุขภาพที่ไม่ปลอดภัยในครัวเรือนของตัวอย่าง 589 ครัวเรือน ผู้ช่วยวิจัยที่ผ่านการอบรมเป็นผู้เก็บข้อมูลโดยใช้แบบสำรวจ ผลการวิจัย: การพัฒนาจังหวัดอุทัยธานีสู่จังหวัดใช้ยาอย่างสมเหตุผลดำเนินการตามกรอบ six building blocks plus ประกอบด้วยการพัฒนา 1) ภาวะผู้นำและการอภิบาลระบบ 2) กำลังคนและการพัฒนาบุคลากร 3) ระบบบริการสุขภาพ 4) ระบบข้อมูลและสารสนเทศ 5) สื่อองค์ความรู้/เทคโนโลยีทางการแพทย์ 6) งบประมาณ และ 7) การมีส่วนร่วมกับภาคส่วนต่าง ๆ การดำเนินการพัฒนาประกอบด้วย 4 ขั้นตอน คือ การวางแผน การปฏิบัติการ การสะท้อนการปฏิบัติการ และการปรับปรุงแผนการปฏิบัติการ โดยดำเนินการจำนวน 2 วงรอบ ผลผลิตของการพัฒนาที่พบ คือ ทุกอำเภอมีการดำเนินการส่งเสริมการใช้ยาอย่างสมเหตุผลทั้งในสถานบริการสุขภาพและในชุมชนโดยมี RDU coordinator ระดับจังหวัด ระดับอำเภอ และระดับตำบลเป็นผู้ประสานงานหลักในการขับเคลื่อนการส่งเสริมการใช้ยาอย่างสมเหตุผลหรือแก้ไขปัญหาการใช้ยาและผลิตภัณฑ์สุขภาพที่ไม่เหมาะสมเชิงระบบอย่างมีส่วนร่วม ผลลัพธ์ที่พบ คือ หลังการพัฒนา ค่าเฉลี่ยความรอบรู้ด้านการใช้ยาอย่างสมเหตุผลเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ จาก 38.08 ± 9.59 คะแนน เป็น 44.26 ± 5.76 คะแนน (P < 0.001)  ยาปฏิชีวนะเหลือใช้ในครัวเรือนลดลงอย่างมีนัยสำคัญ จากร้อยละ 17.83 เป็นร้อยละ 14.16 (P = 0.009) และความชุกของครัวเรือนที่พบผลิตภัณฑ์สุขภาพที่อาจมีการปนเปื้อนของสารสเตียรอยด์ลดลงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ จากร้อยละ 11.20 เป็นร้อยละ 3.20   (P <0.001) สรุป: การพัฒนาจังหวัดอุทัยธานีสู่การเป็นจังหวัดใช้ยาอย่างสมเหตุผล ตามกรอบ six building blocks plus โดยมี RDU coordinator เป็นผู้ประสานงานหลัก ทำให้ทุกอำเภอมีการส่งเสริมการใช้ยาอย่างสมเหตุผลอย่างมีส่วนร่วม ทำให้ประชาชนมีความรอบรู้ด้านการใช้ยาอย่างสมเหตุผลเพิ่มขึ้นและทำให้สถานการณ์ผลิตภัณฑ์สุขภาพที่ไม่ปลอดภัยในครัวเรือนลดลง