การพัฒนาเครื่องมือส่งสัญญาณเพื่อใช้ติดตามเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์จากยา ในงานเภสัชกรรมการจ่ายยาด้วยการสร้างแผนที่มโนทัศน์

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์: เพื่อพัฒนาเครื่องมือส่งสัญญาณเพื่อใช้ติดตามเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์จากยาในงานเภสัชกรรมการจ่ายยาด้วยการสร้างแผนที่มโนทัศน์ วิธีการ: รูปแบบงานวิจัยเป็นแบบวิธีวิจัยผสมผสาน ผู้เข้าร่วมพัฒนาเครื่องมือส่งสัญญาณฯ ได้แก่ เภสัชกรในกลุ่มงานเภสัชกรรม โรงพยาบาลแห่งหนึ่งในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ซึ่งทำงานอยู่ในงานจ่ายยาผู้ป่วยนอกและผู้ป่วยใน จำนวน 20 คนและอาจารย์จากคณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม จำนวน 4 คนผู้เข้าร่วมการวิจัยประชุมร่วมกันเพื่อกำหนด “คำถามเจาะจง” เพื่อใช้รวบรวมเครื่องมือส่งสัญญาณฯ หลังจากนั้น เสนอความคิดเพื่อตอบคำถามเจาะจงในแบบสอบถาม การประชุมครั้งที่ 2 จัดเพื่อพิจารณาความคิดที่ได้ และนำความคิดที่ผ่านการพิจารณาให้ผู้มีส่วนร่วมจัดกลุ่มและให้คะแนนความเป็นไปได้และความสัมพันธ์กับการเกิดเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ ต่อมานำข้อมูลการจัดกลุ่มไปวิเคราะห์ด้วย multidimensional scaling และ hierarchical cluster analysis ส่วนข้อมูลคะแนนความเป็นไปได้และความสัมพันธ์กับการเกิดเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์จากยาวิเคราะห์ด้วยวิธี quadrant analysis เพื่อให้ได้แผนที่มโนทัศน์ ผลการวิจัย: ตัวส่งสัญญาณฯ ที่ได้มี 21 ตัวที่แบ่งได้ 5 กลุ่ม ได้แก่ 1) การแพ้ยา 2) โรคที่เกิดจากยา 3) การปรับขนาดยาในโรคไต 4) ตัวส่งสัญญาณฯ เกี่ยวกับโปแตสเซียม และ 5) การได้รับยาเกินขนาด สรุป: เครื่องมือส่งสัญญาณฯ ที่ได้ครอบคลุมรายการยาและค่าทางห้องปฏิบัติการที่สามารถตรวจได้ในงานเภสัชกรรมการจ่ายยา จึงควรนำเครื่องมือส่งสัญญาณฯ ไปศึกษาประสิทธิผลในการค้นหาเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์จากยาต่อไป