พฤติกรรมการใช้ยาปฏิชีวนะในผู้สูงอายุที่เป็นโรคเรื้อรังในชุมชน

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาความรู้ เจตคติ และพฤติกรรมการใช้ยาปฏิชีวนะในผู้สูงอายุ และศึกษาปัจจัยที่ส่งผลต่อพฤติกรรมการใช้ยาปฏิชีวนะในผู้สูงอายุ วิธีการ: การวิจัยเชิงพรรณนาครั้งนี้ใช้ข้อมูลทุติยภูมิย้อนหลังจากฐานข้อมูลโครงการ RDU Community ของสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา กระทรวงสาธารณสุขในปี พ.ศ. 2562 กลุ่มตัวอย่างคือ ผู้สูงอายุที่เป็นโรคเรื้อรัง อายุตั้งแต่ 60 ปีขึ้นไปในครัวเรือนจังหวัดต่าง ๆ ของประเทศไทย ปี พ.ศ. 2562 เครื่องมือเก็บรวบรวมข้อมูล คือ แบบสอบถามความรู้เกี่ยวกับการใช้ยาปฏิชีวนะ เจตคติต่อการใช้ยาปฏิชีวนะ และพฤติกรรมการใช้ยาปฏิชีวนะ ผลการวิจัย: ข้อมูลจากแบบสอบถามที่นำมาใช้ในการวิเคราะห์ มีจำนวน 5,631 ชุด จาก 34 จังหวัด ผู้สูงอายุประมาณสองในสามเป็นเพศหญิง ครึ่งหนึ่งมีอายุระหว่าง 60-69 ปี ส่วนใหญ่จบระดับประถมศึกษา มีโรคเรื้อรังประจำตัวมากกว่า 2 โรค คะแนนความรู้เกี่ยวกับการใช้ยาปฏิชีวนะ มีค่าเฉลี่ย 1.90±1.98 (ค่าที่เป็นไปได้คือ 0-6) คะแนนเฉลี่ยเจตคติต่อการใช้ยาปฏิชีวนะ คือ 9.11±2.29 (ค่าที่เป็นไปได้ 4-12)  และพฤติกรรมการใช้ยาปฏิชีวนะ คือ 10.68±1.68 คะแนน (ค่าที่เป็นไปได้ 4-12) คะแนนความรู้เกี่ยวกับการใช้ยาปฏิชีวนะและเจตคติต่อการใช้ยาปฏิชีวนะสามารถร่วมกันอธิบายความแปรปรวนของพฤติกรรมการใช้ยาปฏิชีวนะได้ร้อยละ 15.0 อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (P < .001) โดยเจตคติต่อการใช้ยาปฏิชีวนะ (β = 0.37, P < 0.001) มีอิทธิพลต่อพฤติกรรมการใช้ยาปฏิชีวนะมากกว่าความรู้เกี่ยวกับการใช้ยาปฏิชีวนะ (β = 0.032, P < 0.05) สรุป: ความรู้เกี่ยวกับการใช้ยาปฏิชีวนะและเจตคติต่อการใช้ยาปฏิชีวนะเป็นปัจจัยที่ส่งผลโดยตรงต่อพฤติกรรมการใช้ยาปฏิชีวนะ ดังนั้น ควรออกแบบมาตรการหรือกิจกรรมที่เหมาะสมกับกลุ่มผู้สูงอายุเพื่อพัฒนาความรู้และเจตคติต่อการใช้ยาปฏิชีวนะ ซึ่งจะสามารถพัฒนาพฤติกรรมการใช้ยาปฏิชีวนะอย่างสมเหตุผลในผู้สูงอายุได้