ผลของการดูแลที่บ้านโดยทีมสหสาขาวิชาชีพต่อคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุที่ติดบ้านและติดเตียง

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาผลของการดูแลผู้สูงอายุที่ติดบ้านและติดเตียงที่บ้านโดยทีมสหสาขาวิชาชีพต่อปัญหาสุขภาพและคุณภาพชีวิตของผู้ป่วย วิธีการ: แบบของการวิจัย คือ การศึกษาแบบกึ่งทดลองที่ประเมินผลก่อนและหลัง การดูแลผู้สูงอายุที่บ้านที่ติดบ้าน 18 รายและติดเตียง 9 รายโดยการเยี่ยมบ้านของทีมสหสาขาวิชาชีพจำนวน 3 ครั้งใน 6เดือน การดูแลผู้ป่วยเริ่มด้วยการค้นหาปัญหาสุขภาพของผู้ป่วย ประเมินปัญหาเบื้องต้นทั้งด้านกายภาพและการใช้ยา และแก้ไขปัญหาร่วมกันระหว่างทีมและครอบครัวของผู้ป่วย ผลลัพธ์ที่ประเมิน คือ คุณภาพชีวิต ปัญหาจากยา (drug related problems: DRPs) ความร่วมมือในการใช้ยา ผลลัพธ์ทางคลินิกของโรคความดันโลหิตสูง โรคเบาหวาน และโรคไต ภาวะซึมเศร้า การเคลื่อนไหว ภาวะแทรกซ้อนจากการติดเตียง และความพึงพอใจของผู้รับบริการ การเก็บข้อมูลใช้แบบประเมินอาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยาที่อิงเกณฑ์ขององค์การอนามัยโลก แบบสัมภาษณ์ความร่วมมือในการใช้ยา (Brief Medication Questionnaires; BMQ) และการนับเม็ดยา แบบคัดกรองโรคซึมเศร้า (9Q) แบบประเมินการเคลื่อนไหว (Modified Barthel Index) แบบประเมินความเสี่ยงการเกิดแผลกดทับ (Braden’s score) แบบวัดคุณภาพชีวิต EQ-5D-5L-VAS และแบบสอบถามความพึงพอใจของผู้รับบริการ ผลการวิจัย: ก่อนการวิจัยในกลุ่มติดบ้านพบ DRP ในผู้ป่วย 8 คนจากทั้งหมด 18 คนตอน และในกลุ่มติดเตียงพบ DRP ในผู้ป่วย 6 คนจากทั้งหมด 9 คน การแทรกแซงสามารถขจัด DRP หมดไปได้ในผู้ป่วยทุกคน จำนวนผู้ที่ร่วมมือในการใช้ยาเพิ่มขึ้นในกลุ่มติดบ้านจาก 6 คน เป็น 17 คน (P<0.001) และในกลุ่มติดเตียงเพิ่มจาก 4 คน เป็น 9 คน (P=0.031) การแทรกแซงทำให้ผลลัพธ์ทางคลินิกเข้าเกณฑ์มาตรฐานเพิ่มขึ้น โดยในกลุ่มติดบ้านเพิ่มจาก 5 คน เป็น 18 คน (P<0.001) และในกลุ่มติดเตียงเพิ่มจาก 8 คน เป็น 9 คน (P=0.347) ตัวอย่างมีภาวะซึมเศร้าลดลง โดยในกลุ่มติดบ้านลดลงจาก 10 คน เป็น 3 คน (P<0.001) และในกลุ่มติดเตียงลดลงจาก 9 คน เป็น 6 คน (P=0.091) ผู้ป่วยกลุ่มติดเตียงมีภาวะแทรกซ้อนจากการติดเตียงลดลงจาก 9 คนเป็น 4 คน (P=0.059) หลังจากการแทรกแซง คุณภาพชีวิตของตัวอย่างเพิ่มขึ้น 0.08 (P<0.001) ในกลุ่มติดบ้าน และ 0.05 (P<0.001) ความพึงพอใจต่อการดูแลของทีมสหสาขาวิชาชีพเพิ่มขึ้น 0.63 คะแนน (P<0.001) ในกลุ่มติดบ้าน และ 0.50 (P<0.001) ในกลุ่มติดเตียง Bathel index เพิ่มขึ้น 3.05 (P<0.001) ในกลุ่มติดบ้าน และ 1.67 (P<0.001) ในกลุ่มติดเตียง ส่วนภาวะซึมเศร้ามีค่าลดลง 1.66 (P<0.001) ในกลุ่มติดบ้าน และ 3.44 (P<0.001) ในกลุ่มติดเตียง สรุป: การดูแลสุขภาพผู้ป่วยที่ติดบ้านและติดเตียงที่บ้านโดยทีมสหสาขาวิชาชีพ ทำให้ DRPs และภาวะซึมเศร้าลดลง ภาวะแทรกซ้อนจากการติดเตียงมีแนวโน้มลดลงในกลุ่มติดเตียง ผู้ป่วยมีความร่วมมือในการใช้ยา มีผลลัพธ์ทางคลินิกเข้าเกณฑ์มาตรฐาน การเคลื่อนไหว คุณภาพชีวิต และความพึงพอใจต่อการดูแลมากขึ้น ดังนั้น จึงควรส่งเสริมให้การเยี่ยมบ้านดังกล่าวเป็นนโยบายและควรเพิ่มเครือข่ายความร่วมมือกับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นเพื่อเพิ่มคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยในด้านอื่น ๆ ต่อไป