การจัดการปัญหาความไม่ปลอดภัยด้านยาและผลิตภัณฑ์สุขภาพของผู้ป่วยโรคเบาหวานและความดันโลหิตสูงในเขตคลินิกชุมชนวัดใหม่ทุ่งคา อำเภอรัตภูมิ จังหวัดสงขลา

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์: เพื่อจัดการปัญหาความไม่ปลอดภัยด้านยาและผลิตภัณฑ์สุขภาพ (harms from drugs and health products: HDHP) ที่บ้านผู้ป่วยเบาหวานและความดันโลหิตสูง (diabetes mellitus and hypertension: DMHT) ในเขตคลินิกชุมชนวัดใหม่ทุ่งคา อำเภอรัตภูมิ จังหวัดสงขลา วิธีการ: การศึกษานี้เป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการที่จัดการปัญหา HDHP ที่บ้านของผู้ป่วย DMHT 64 คนในเขตรับผิดชอบของคลินิกชุมชนวัดใหม่ทุ่งคาโดย 1. การให้ความรู้แก่ผู้ป่วย DMHT โดยใช้หลักการ 4 สงสัย 2 ส่งต่อ 2. การจัดตั้งเครือข่ายเฝ้าระวังจัดการปัญหา HDHP หรือ smart อสม. (อาสาสมัครสุขภาพ) ซึ่งทำหน้าที่ให้ความรู้ที่บ้านของผู้ป่วย DMHT ตัวแปรตาม คือ ความรู้และความสามารถเรื่องยาและผลิตภัณฑ์สุขภาพ (drugs and health products: DHP) การเก็บข้อมูลในช่วงก่อนและหลังการแทรกแซงใช้แบบสอบถามที่สร้างขึ้นในการศึกษา ผลการวิจัย: ความรู้เรื่อง DHP โดยรวมของผู้ป่วยเพิ่มอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติจาก 6.15±3.08 (จากคะแนนเต็ม 12) เป็น 7.92±2.27 ในช่วงหลังการจัดการปัญหาฯ (P<0.001) หากพิจารณาความรู้รายด้าน พบว่า ผู้ป่วยมีความรู้เฉลี่ยเรื่องหลักการใช้ยาทั่วไปเพิ่มขึ้น (2.70±1.31 และ 3.45±0.83 จากคะแนนเต็ม 4 ตามลำดับ, P<0.001) ความรู้เท่าทันการโฆษณาฯ เพิ่มขึ้น (0.61±0.68 และ 1.11±0.78 จากคะแนนเต็ม 2 ตามลำดับ, P<0.001) ความรู้เรื่องการเลือกซื้อยาแผนโบราณและอันตรายของสารสเตียรอยด์เพิ่มขึ้น (1.13±1.15 และ 1.98±1.23 จากคะแนนเต็ม 3   ตามลำดับ, P<0.001) ผู้ป่วยร้อยละ 14.1 และ 28.1  มีความรู้เรื่องการดูวันหมดอายุของ DHP ก่อนและหลังการจัดการปัญหาฯ ตามลำดับ (P=0.049) ความรู้เรื่องการเก็บรักษายาเพิ่มขึ้น (1.58±0.77 และ 1.92±0.27 จากคะแนนเต็ม 2 ตามลำดับ, P=0.002) การประเมินความสามารถในการตรวจสอบ DHP ของผู้ป่วยเพิ่มอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติจาก 2.04±1.69 (จากคะแนนเต็ม 4) ในช่วงก่อนการจัดการปัญหาฯ เป็น 2.67±1.56 ในช่วงหลังการจัดการปัญหาฯ (P=0.021) หากพิจารณาความสามารถรายด้าน พบว่า ตัวอย่างร้อยละ 39.1 และ 59.4 สามารถดูเลขทะเบียนยาได้ในช่วงก่อนและหลังการจัดการปัญหาฯ ตามลำดับ (P=0.015) ตัวอย่างร้อยละ 53.1 และ 75.0 สามารถดูเครื่องหมาย อย. บนฉลากอาหารก่อนและหลังการจัดการปัญหาฯ ตามลำดับ (P=0.009) ตัวอย่างร้อยละ 59.4 และ 68.8 สามารถดูวันหมดอายุของ DHP ก่อนและหลังการจัดการปัญหาฯ ตามลำดับ (P=0.260) ตัวอย่างร้อยละ 53.1 และ 64.1 สามารถรู้เท่าทันโฆษณา DHP ก่อนและหลังการจัดการปัญหาฯ ตามลำดับ (P=0.180) สรุป: วิธีการจัดการปัญหา HDHP ที่บ้านของผู้ป่วย DMHT ทำให้ผู้ป่วยมีความรู้และความสามารถในเรื่อง DHP ดีขึ้น