ความซับซ้อนของระบบสุขภาพที่มีผลต่อพฤติกรรมการใช้ยาปฏิชีวนะ ของประชาชนกลุ่มชาติพันธุ์ในอำเภอแม่แจ่ม จังหวัดเชียงใหม่

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์: เพื่ออธิบายความซับซ้อนของระบบสุขภาพที่มีผลต่อพฤติกรรมการใช้ยาปฏิชีวนะของประชาชนกลุ่มชาติพันธุ์ในอำเภอแม่แจ่ม จังหวัดเชียงใหม่ วิธีการ: การศึกษานี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพโดยการสัมภาษณ์เชิงลึกร่วมกับการสังเกตและการวิจัยเชิงเอกสาร ผู้ให้ข้อมูลเป็นผู้ที่มีประสบการณ์มาก 32 ราย (กลุ่มชาติพันธุ์ที่ใช้หรือแสวงหายาปฏิชีวนะ 10 คนและผู้ให้ข้อมูลบริบทของชุมชน 22 คน) การวิจัยใช้ทฤษฎีแบบจำลองการอธิบายโรคเพื่อหาปัจจัยในระดับบุคคลและทฤษฎีนิเวศวิทยาสุขภาพเพื่อหาปัจจัยแวดล้อมระดับบุคคลจนถึงระดับนโยบาย ร่วมกับทฤษฎีเรื่องความซับซ้อน การวิเคราะห์ข้อมูลใช้การวิเคราะห์แก่นสาระ ผลการวิจัย: การนิยามแผลและอาการเจ็บว่าเป็น “การอักเสบ” ประกอบกับการรับรู้จากบุคลากรทางการแพทย์ว่า “ยาแก้อักเสบ” รักษา “อาการอักเสบ” และประสบการณ์การรักษาของตนและผู้อื่น มีส่วนสร้างทัศนคติต่อการใช้ยาปฏิชีวนะของกลุ่มชาติพันธุ์  ปัจจัยภายนอกตัวบุคคลมีหลายมิติ เช่น ความสัมพันธ์ในชุมชน ระบบสังคมวัฒนธรรมของกลุ่มชาติพันธุ์ สภาพเศรษฐกิจ ลักษณะการประกอบอาชีพ ความทุรกันดารของพื้นที่ นโยบายการดำเนินการงานคุ้มครองผู้บริโภคและส่งเสริมการใช้ยาสมเหตุผลของภาครัฐ การขาดแคลนบุคลากรสาธารณสุข และการเข้าไม่ถึงบริการสุขภาพที่มีประสิทธิภาพ การเข้าถึงยาปฏิชีวนะได้ง่ายทั้งในสถานสาธารณสุขของรัฐและเอกชน รวมถึงร้านยาและร้านขายของชำ ล้วนเกี่ยวพันกันเป็นความซับซ้อนที่ส่งผลต่อพฤติกรรมการใช้ยาปฏิชีวนะ สรุป: พฤติกรรมการใช้ยาปฏิชีวนะของกลุ่มชาติพันธุ์ มีความซับซ้อนทั้งจากปัจจัยภายในตนเองและปัจจัยภายนอกที่เชื่อมโยงกัน การเข้าใจความซับซ้อนนี้จะช่วยให้การส่งเสริมการใช้ยาปฏิชีวนะอย่างสมเหตุผล มีความรอบด้าน สอดคล้องกับปัญหาได้มากขึ้น และยั่งยืน