การประเมินการใช้ยาที่ลดความเสี่ยงในการเกิดภาวะเลือดออกในทางเดินอาหาร ในผู้สูงอายุที่ได้รับยาต้านอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
วัตถุประสงค์: เพื่อประเมินรูปแบบการใช้ยาที่ลดความเสี่ยงในการเกิดภาวะเลือดออกในทางเดินอาหารของผู้สูงอายุที่ใช้ยาต้านอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ (nonsteroidal anti-inflammatory drugs, NSAIDs) วิธีการ: การวิจัยเป็นการศึกษาเชิงพรรณนาย้อนหลังในผู้สูงอายุซึ่งได้รับ NSAIDs ที่มีความเสี่ยงสูงต่อภาวะเลือดออกในทางเดินอาหาร ได้แก่ aspirin ขนาด 81 มิลลิกรัม aspirin ขนาด 300 มิลลิกรัม diclofenac ขนาด 50 มิลลิกรัม naproxen ขนาด 250 มิลลิกรัม และ piroxicam ขนาด 10 มิลลิกรัม ในช่วง 1 มกราคม ถึง 31 ธันวาคม 2558 ผู้วิจัยเก็บข้อมูลจากฐานข้อมูลผู้ป่วยนอกโรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่ ปัจจัยเสี่ยงที่ศึกษา ได้แก่ การมีประวัติแผลในทางเดินอาหารที่มีภาวะแทรกซ้อน อายุตั้งแต่ 65 ปีขึ้นไป การได้รับ NSAIDs ขนาดสูง การมีประวัติแผลในทางเดินอาหารที่ไม่มีภาวะแทรกซ้อน การได้รับยาคอร์ติโคสเตียรอยด์หรือยาต้านการแข็งตัวของเลือดหรือยาต้านเกล็ดเลือดชนิดอื่น ๆ ร่วมกับ NSAIDs และการได้รับยา NSAIDs ร่วมกับ aspirin ขนาดต่ำ การศึกษาแบ่งผู้สูงอายุเป็น 3 กลุ่มตามระดับความเสี่ยงในการเกิดภาวะเลือดออกในทางเดินอาหาร ได้แก่ ความเสี่ยงสูง (มี 3 ปัจจัยเสี่ยงขึ้นไป) ความเสี่ยงระดับปานกลาง (มี 1-2 ปัจจัยเสี่ยง) และความเสี่ยงระดับต่ำ (ไม่มีปัจจัยเสี่ยง) หลังจากนั้นประเมินความชุกของการได้รับยาป้องกันภาวะดังกล่าวในแต่ละกลุ่มเสี่ยง ผลการศึกษา: กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่เป็นเพศหญิง (ร้อยละ 52.6) มีอายุเฉลี่ย 69.8 ปี และมีโรคประจำตัวเป็นความดันโลหิตสูงมากที่สุด (ร้อยละ 53.1) ปัจจัยเสี่ยงที่พบมากที่สุด ได้แก่ อายุตั้งแต่ 65 ปี ขึ้นไป(ร้อยละ 68.2) ส่วนผู้ป่วยที่มีประวัติภาวะแทรกซ้อนในระบบทางเดินอาหารรุนแรงพบเพียงร้อยละ 1.3 สำหรับ NSAIDs ที่ใช้มากที่สุดในการศึกษานี้ คือ aspirin 81 มิลลิกรัม (ร้อยละ 59.9) ในกลุ่มตัวอย่างพบผู้สูงอายุที่มีระดับความเสี่ยงสูง 19 รายและได้รับยายับยั้งการหลั่งกรดเพื่อป้องกันภาวะเลือดออกในทางเดินอาหาร ร้อยละ73.7 ผู้ป่วยที่มีความเสี่ยงปานกลาง 134 จากทั้งหมด 311 ราย (ร้อยละ 43.1) ได้รับยากลุ่ม proton pump inhibitor (PPI) ผู้ป่วยที่มีความเสี่ยงต่ำ 13 รายจากทั้งหมด 54 ราย (ร้อยละ 24.1) ได้รับยา PPI ในกลุ่มตัวอย่างที่ใช้ aspirin 81 มิลลิกรัม มีสัดส่วนการได้รับยาป้องกันน้อยที่สุด ยายับยั้งการหลั่งกรดที่มีการสั่งจ่ายมากที่สุด ได้แก่ omeprazole ขนาด 20 มิลลิกรัม (ร้อยละ 94.2) แต่ไม่พบการสั่งจ่ายยา misoprostol สรุป: การใช้ยาเพื่อลดความเสี่ยงในการเกิดภาวะเลือดออกในทางเดินอาหารจาก NSAIDs ในผู้สูงอายุที่มีระดับความเสี่ยงต่าง ๆ พบว่ายังไม่เหมาะสมโดยเฉพาะในกลุ่มผู้ป่วยที่ได้รับยา aspirin ขนาดต่ำ ดังนั้นก่อนที่จะเริ่มใช้ NSAIDs ควรมีการประเมินความเสี่ยงในการเกิดภาวะเลือดออกในทางเดินอาหารและจ่ายยาป้องกัน เพื่อให้ผู้สูงอายุใช้ยาได้อย่างปลอดภัย
Article Details
ผลการวิจัยและความคิดเห็นที่ปรากฏในบทความถือเป็นความคิดเห็นและอยู่ในความรับผิดชอบของผู้นิพนธ์ มิใช่ความเห็นหรือความรับผิดชอบของกองบรรณาธิการ หรือคณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ ทั้งนี้ไม่รวมความผิดพลาดอันเกิดจากการพิมพ์ บทความที่ได้รับการเผยแพร่โดยวารสารเภสัชกรรมไทยถือเป็นสิทธิ์ของวารสารฯ
References
2. Pilotto A, Franceschi M, Leandro G, Di Mario F. NSAID and aspirin use by the elderly in general practice: effect on gastrointestinal symptoms and therapies. Drugs Aging 2003;20:701-10.
3. Straus WL, Ofman JJ. Gastrointestinal toxicity asso- ciated with nonsteroidal anti-inflammatory drugs. Gastroenterol Clin North Am 2001;30:895-920.
4. Wongrakpanich S, Wongrakpanich A, Melhado K, Rangaswami J. A comprehensive review of non-steroidal anti-inflammatory drug use in the elderly. Aging Dis 2018;9:143-50.
5. Farrell JJ, Friedman LS. Gastrointestinal bleeding in the elderly. Gastroenterol Clin North Am 2001; 30: 377-407.
6. Dallal HJ, Palmer KR. Upper gastrointestinal haemor rhage. BMJ 2001;323:1115-7.
7. Lewis SC, Langman MJ, Laporte JR, Matthews JN, Rawlins MD, Wiholm BE. Dose-response relation ships between individual nonaspirin nonsteroidal anti-inflammatory drugs (NANSAIDs) and serious upper gastrointestinal bleeding: a meta-analysis based on individual patient data. Br J Clin Pharma col 2002;54:320-6.
8. Huang ES, Strate LL, Ho WW, Lee SS, Chan AT. Long-term use of aspirin and the risk of gastro intestinal bleeding. Am J Med 2011;124:426-33.
9. Lanza FL, Chan FK, Quigley EM. Guidelines for prevention of NSAID-related ulcer complications. Am J Gastroenterol 2009;104:728-38.
10. Silverstein FE, Faich G, Goldstein JL, Simon LS, Pincus T, Whelton A, et al. Gastrointestinal toxicity with celecoxib vs nonsteroidal anti-inflammatory drugs for osteoarthritis and rheumatoid arthritis: the CLASS study: A randomized controlled trial. Celeco xib Long-term Arthritis Safety Study. JAMA 2000; 284: 1247-55.
11. American Geriatrics Society 2015 Updated Beers criteria for potentially inappropriate medication use in older adults. J Am Geriatr Soc 2015;63:2227-46.
12. Scheiman JM. The use of proton pump inhibitors in treating and preventing NSAID-induced mucosal damage. Arthritis Research&Therapy 2013;15:S5-S.
13. Dahal K, Sharma SP, Kaur J, Anderson BJ, Singh G. Efficacy and safety of proton pump inhibitors in the long-term aspirin users: A meta-analysis of randomized controlled trials. Am J Ther 2017; 24: e559-e69.
14. Rostom A, Dube C, Wells G, Tugwell P, Welch V, Jolicoeur E, et al. Prevention of NSAID-induced gastroduodenal ulcers.Cochrane Database Syst Rev 2002:Cd002296.
15. Hawkey CJ, Karrasch JA, Szczepanski L, Walker DG, Barkun A, Swannell AJ, et al. Omeprazole compared with misoprostol for ulcers associated with nonsteroidal antiinflammatory drugs. Omepra zole versus Misoprostol for NSAID-induced Ulcer Management (OMNIUM) Study Group. N Engl J Med 1998;338:727-34.
16. Abraham NS, Hlatky MA, Antman EM, Bhatt DL, Bjorkman DJ, Clark CB, et al. ACCF/ACG/AHA 2010 expert consensus document on the concomitant use of proton pump inhibitors and thienopyridines: A focused update of the ACCF/ACG/AHA 2008 expert consensus document on reducing the gastro intestinal risks of antiplatelet therapy and NSAID use. J Am Coll Cardiol 2010;56:2051.
17. Clinard F, Bardou M, Sgro C, Lefevre N, Raphael F, Paille F, et al. Non-steroidal anti-inflammatory and cytoprotective drug co-prescription in general practice. A general practitioner-based survey in France. Eur J Clin Pharmacol 2001;57:737-43.
18. Osorio A, Otero Regino W, Gomez Zuketa M. The use of NSAIDs combined with prophylactic use of PPIs for internal medicine patients. Rev Col Gastro enterol 2014;2:125-30.
19. Pattanaprateep O, McEvoy M, Attia J, Thakkinstian A. Evaluation of rational nonsteroidal anti-inflam matory drugs and gastro-protective agents use; association rule data mining using outpatient prescription patterns. BMC Med Inform Decis Mak 2017;17:96.
20. Lee HL, Chua SS, Mahadeva S. Utilization of gastroprotective strategies for nonsteroidal anti-inflammatory drug-induced gastrointestinal events in a major teaching hospital. Ther Clin Risk Manag 2016; 12:1649-57.
21. Lanas A, Polo-Tomas M, Roncales P, Gonzalez MA, Zapardiel J. Prescription of and adherence to non-steroidal anti-inflammatory drugs and gastro protective agents in at-risk gastrointestinal patients. Am J Gastroenterol 2012;107:707-14.
22. Lanas A, Tornero J, Zamorano JL. Assessment of gastrointestinal and cardiovascular risk in patients with osteoarthritis who require NSAIDs: the LOGICA study. Ann Rheum Dis 2010;69:1453-8.
23. Ko JK, Cho CH. Alcohol drinking and cigarette smoking: a "partner" for gastric ulceration. Zhonghua Yi Xue Za Zhi (Taipei) 2000;63:845-54.
24. Young M FM, Inder K. Bleeding peptic ulcer: characteristics and outcomes in Newcastle. Intern Med J 2011;41:605-9.
25. Farrell B, Pottie K, Thompson W, Boghossian T, Pizzola L, Rashid FJ, et al. Deprescribing proton pump inhibitors: Evidence-based clinical practice guideline. Can Fam Physician 2017;63:354-64.
26. Castellsague J, Riera-Guardia N, Calingaert B, Varas-Lorenzo C, Fourrier-Reglat A, Nicotra F, et al. Individual NSAIDs and upper gastrointestinal complications: a systematic review and meta-analysis of observational studies (the SOS project). Drug Saf 2012;35:1127-46.
27. Lanas A, Perez-Aisa MA, Feu F, Ponce J, Saperas E, Santolaria S, et al. A nationwide study of mortality associated with hospital admission due to severe gastrointestinal events and those associated with nonsteroidal antiinflammatory drug use. Am J Gastroenterol 2005;100:1685-93.
28. McQuaid KR, Laine L. Systematic review and meta-analysis of adverse events of low-dose aspirin and clopidogrel in randomized controlled trials. Am J Med 2006;119:624-38.
29. Serrano P, Lanas A, Arroyo MT, Ferreira IJ. Risk of upper gastrointestinal bleeding in patients taking low-dose aspirin for the prevention of cardiovascular diseases. Aliment Pharmacol Ther 2002;16:1945-53.
30. Li L, Geraghty OC, Mehta Z, Rothwell PM. Age-specific risks, severity, time course, and outcome of bleeding on long-term antiplatelet treatment after vascular events: a population-based cohort study. Lancet 2017;390:490-9.
31. Goldstein JL, Cryer B. Gastrointestinal injury asso- ciated with NSAID use: a case study and review of risk factors and preventative strategies. Drug Healthc Patient Saf 2015;7:31-41.
32. Abraham NS, El-Serag HB, Johnson ML, Hartman C, Richardson P, Ray WA, et al. National adherence to evidence-based guidelines for the prescription of nonsteroidal anti-inflammatory drugs. Gastroentero logy 2005;129:1171-8.
33. Pattanaprateep O, McEvoy M, Attia J, Thakkinstian A. Evaluation of rational nonsteroidal anti-inflamma tory drugs and gastro-protective agents use; association rule data mining using outpatient prescription patterns. BMC Med Inform Decis Mak 2017;17:96.