คำอธิบายถึงการมียาเหลือใช้และพฤติกรรมในการจัดการยาเหลือใช้ของผู้ป่วยโรคเบาหวาน และโรคความดันโลหิตสูง: กรณีศึกษาในชุมชนแห่งหนึ่งของจังหวัดอุบลราชธานี

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาคำอธิบายถึงการมียาเหลือใช้และพฤติกรรมในการจัดการยาเหลือใช้ของผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 2 และโรคความดันโลหิตสูงในชุมชนแห่งหนึ่งของจังหวัดอุบลราชธานี วิธีการ: การวิจัยนี้เป็นการศึกษาเชิงคุณภาพโดยเก็บข้อมูลยารักษาโรคเรื้อรังที่เหลือใช้ และสัมภาษณ์แบบกึ่งโครงสร้างในผู้ให้ข้อมูลซึ่งประกอบด้วย ผู้ป่วยจำนวน 40 คน โดยการสัมภาษณ์ที่บ้านของผู้ให้ข้อมูล และเจ้าหน้าที่โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลจำนวน 2 คน ผลการวิจัย: คำอธิบายถึงการมียาเหลือใช้ในมุมมองของผู้ป่วย ได้แก่ ผู้ป่วยรับประทานยาไม่ถูกต้องตามแพทย์สั่ง ลืมรับประทานยา และเข้าถึงยาได้หลายช่องทาง คำอธิบายถึงการมียาเหลือใช้ในมุมมองของผู้ให้บริการ ได้แก่ ผู้ป่วยรับยาจากสถานพยาบาลหลายแห่ง ปรับขนาดยาเอง รับประทานยาผิด  และสถานพยาบาลจ่ายยาให้ผู้ป่วยเกินวันนัด การจัดการยาเหลือใช้ของผู้ป่วย ได้แก่ เก็บยาเดิมไว้และรับประทานยาใหม่ก่อนยาเดิม กำจัดยาทิ้ง และนำยาไปคืนสถานพยาบาล ผู้ป่วยทุกรายไม่เคยพบยาหมดอายุหรือยาที่มีลักษณะเปลี่ยนแปลงไป แต่หากพบจะมีวิธีการจัดการ ได้แก่ ถามบุคลากรทางการแพทย์หรือส่งคืนโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล เก็บยาไว้ รับประทานยาต่อไป ทำลายยา และถามเพื่อนบ้าน ส่วนแนวทางในการจัดการยาเหลือใช้ของเจ้าหน้าที่โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลคือปฏิบัติตามนโยบายโดยให้นำยาเหลือใช้มาคืน สรุป: ผลการศึกษาทำให้ทราบคำอธิบายของการมียาเหลือใช้ในมุมมองของผู้ป่วยและผู้ให้บริการ การจัดการยาเหลือใช้ของผู้ป่วยแสดงให้เห็นว่า ผู้ป่วยยังขาดความรู้ในเรื่องนี้ แนวทางการจัดการยาเหลือใช้ของสถานพยาบาลยังได้รับความร่วมมือในระดับต่ำ จึงควรส่งเสริมให้มีมาตรการการนำยาเหลือใช้มาคืนอย่างเป็นรูปธรรมเพื่อช่วยลดปัญหายาเหลือใช้