การพัฒนาโปรแกรมสร้างเสริมความรอบรู้ด้านสุขภาพในการป้องกันควบคุมโรค กลุ่มบุคลากรสาธารณสุข
Main Article Content
บทคัดย่อ
การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาและประเมินโปรแกรมสร้างเสริมความรอบรู้ด้านสุขภาพ
ในการป้องกันควบคุมโรคกลุ่มบุคลากรสาธารณสุข ใช้รูปแบบการวิจัยผสมผสาน (mixed methods research) การวิจัย แบ่งเป็น 2 ระยะ คือ ระยะที่หนึ่ง พัฒนาโปรแกรมฯ ได้แก่ (1) ศึกษาทบทวนโปรแกรมสร้างเสริมฯ (2) สร้างกรอบแนวคิด และ (3) ออกแบบกระบวนการ กลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ ผู้ทรงคุณวุฒิจากหน่วยงานสถาบันการศึกษา และสมาคมวิชาชีพ คัดเลือกแบบเจาะจง เครื่องมือที่ใช้ ได้แก่ แบบแสดงความคิดเห็นของผู้ทรงคุณวุฒิ ระยะที่สอง ประเมินโปรแกรมฯ ได้แก่ (1) ประเมินความสอดคล้อง และ (2) ทดสอบการจัดกิจกรรม กลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ (1) บุคลากรสาธารณสุข เครื่องมือที่ใช้ ได้แก่ แบบสอบถาม และคู่มือการจัดโปรแกรมฯ (2) วิทยากรกระบวนการ เครื่องมือที่ใช้ ได้แก่ แนวทางการสนทนากลุ่ม วิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณโดยการหาค่าความถี่ ร้อยละ และค่าเฉลี่ย ส่วนข้อมูลเชิงคุณภาพใช้การวิเคราะห์เนื้อหา
ผลการศึกษา กลุ่มผู้ทรงคุณวุฒิพิจารณาตรวจสอบความตรงเชิงโครงสร้างและความตรงเชิงเนื้อหาของโปรแกรม ซึ่งประกอบด้วย 6 กิจกรรม พบว่า มีความสอดคล้องตามวัตถุประสงค์ มีค่า IOC เท่ากับ 0.81 ผลการวิเคราะห์ข้อมูลจากกลุ่มตัวอย่างบุคลากรสาธารณสุขที่ตอบกลับร้อยละ 75.3 จำนวน 41 คน ปฏิบัติงานในสำนักงานป้องกันควบคุมโรค (สคร.) ร้อยละ 61 และสำนัก/กอง ของกรมควบคุมโรค ร้อยละ 39 อายุงานเฉลี่ย12 ปี ผลการวิเคราะห์ข้อมูล กลุ่มตัวอย่างประเมินความสอดคล้องระหว่างวัตถุประสงค์ รูปแบบการจัดกิจกรรม กลวิธีที่ใช้ สื่อและอุปกรณ์ ระยะเวลา ขั้นตอนการดำเนินกิจกรรม และวิธีประเมินผลในรายกิจกรรม พบว่า มีความสอดคล้องกันเป็นส่วนใหญ่ โดยปรับปรุงโปรแกรมตามข้อเสนอแนะของวิทยากรกระบวนการ สำหรับการวิจัยในระยะต่อไปสามารถพัฒนาต่อยอดในการวิจัยกลวิธีและผลของการเพิ่มทักษะรอบด้านและเฉพาะด้าน
Article Details
References
2 Parker, R.M. Health literacy: a challenge for American patients and their health care providers. Health Promotion International, 2000;15(4),277-83.
3 Levin-Zamir, D. Health literacy in Israel: Policy, action, research and beyond. Presentation at the Institute of Medicine Workshop on Health Literacy: Improving Health, Health Systems, and Health Policy Around the World, New York, [internet]. 2012 [cited 2020 October 11] Available from: https://www.nap.edu/read/18325/chapter/6
4 Pleasant, A. Health literacy around the world: part 1 health literacy efforts outside of the United States. Institute of Medicine. 2012.
5 DeWalt, D.A.; Berkman, N.D.; Sheridan, S.; Lohr, K.N. & Pignone, MP. Literacy and Health outcomes. Journal of General International Medicine. 2004;19,1228-39.
6 Lorig, K.R., & Holman, H. Self-management education: history, definition, outcomes, and mechanisms.
Annals of Behavioral Medicine, 2003;26(1),1-7.
7 Boger, E.J.; Demain, S., & Latter, S. Self-management: a systematic review of outcome measures adopted in
self-management intervention for stroke. Disability & Rehabilitation, 2013;35(16-17),1415-28.
8 Berkman, N.D.; Sheridan, S.L.; Donahue, K.E.; Halpern, D.J.; & Crotty, K. Low health literacy and health outcomes:
an updated systematic review. Annals of Internal Medicine, 2011;155(2),97-107.
9 Gazzotti, F. Health Literacy in Italy’s Emilia Romagna Region. 2012, [internet]. 2014 [cited 2020 October 11]
Available from: https://www.nap.edu/read/18325/chapter/5
10 ภรกต สูฝน. (2563). ผลของโปรแกรมสร้างเสริมความรอบรู้ด้านเอชไอวี เพื่อส่งเสริมพฤติกรรมการอยู่ร่วมกันโดยไม่รังเกียจ
ในกลุ่มอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน. วารสารโรคเอดส์, ตุลาคม 2562-มกราคม 2563,32(1):1-14.
11 ชวนพิศ จักขุจันทร์, ขวัญเมือง แก้วดำเกิง และธราดล เก่งการพานิช. ผลของโปรแกรมสร้างเสริมความรอบรู้ด้านการป้องกัน
โรคไข้เลือดออก โดยประยุกต์แบบจำลองข้อมูลข่าวสาร แรงจูงใจ และทักษะทางพฤติกรรมในนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 5
โรงเรียนสังกัดกรุงเทพมหานคร. วารสารควบคุมโรค, กรกฎาคม-ธันวาคม 2564;41(2),181-92.
12 สำนักสื่อสารความเสี่ยงและพัฒนาพฤติกรรมสุขภาพ กรมควบคุมโรค. โครงการพัฒนารูปแบบการสร้างความรอบรู้ด้านสุขภาพ
ในการป้องกันโรคสำหรับบุคลากรสาธารณสุข ปีงบประมาณ 2563.
13 Ishikawa, H.; Takeuchi, T., & Yano, E. Measuring functional, communication, and critical health literacy among
diabetic patients. Diabetes Care, 2008;31(5),874-9.
14 Tsai, T.; Lee, S.D., & Kuo, Y.N. Methodology and validation of health literacy scale development in Taiwan.
Journal of Health Communication, 2011;1-12.
15 Sorensen, K.; Broucke, S.; Pelikan, J.M., Fullam, J.; Doyle, G.; Slonska, Z., & Brand, H. Measuring health literacy
in populations: illuminating the design and development process of the European Health Literacy Survey Questionnaire. (HLS-EU-Q), 2013.
16 Pelikan, J.M., & Dietscher, C. Developing health literate health care organizations to better empower patients for co-producing health: from health literacy to health literate health care organizations (HLHCO). Ludwig Boltzmann Institute, Health Promotion Research, WHO-CC Health Promotion in Hospitals and Health Care. 2014, [internet].
2014 [cited 2019 October 20] Available from: http://www.nationalacademies.org/hmd/Reports/2004/
17 กองสุขศึกษา กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ. ความฉลาดทางสุขภาพ. กรุงเทพฯ: นิวธรรมดาการพิมพ์, 2554.
18 กรมอนามัย, สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข และมหาวิทยาลัยมหิดล. รายงานฉบับสมบูรณ์โครงการสำรวจความรอบรู้ด้านสุขภาพ
ในกลุ่มประชาชนอายุ 15 ปีขึ้นไป พ.ศ.2560 (ระยะที่ 1). เข้าถึงเมื่อ 1 พฤศจิกายน 2563, เข้าถึงได้จาก https://www.hsri.or.th/researcher/research/new-release/detail/11454
19 กรมควบคุมโรค. รายงานสรุปผลการพัฒนารูปแบบการสร้างเสริมความรอบรู้ด้านสุขภาพในการป้องกันควบคุมโรค ปีงบประมาณ 2563, สำนักสื่อสารความเสี่ยงและพัฒนาพฤติกรรมสุขภาพ กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข.
20 ขวัญเมือง แก้วดำเกิง. ความรอบรู้ด้านสุขภาพ: ขั้นพื้นฐาน ปฏิสัมพันธ์ วิจารณญาณ. กรุงเทพฯ: อมรินทร์พริ้นติ้ง แอนด์ พับลิชชิ่ง จำกัด (มหาชน). 2562.
21 Creswell, J. W., & Plano Clark, V. L. Designing and conducting mixed methods research. (3rd ed.). Thousand Oaks,
CA: Sage.
22 Muscat, DM.; Morony, S.; Trevena, L.; Hayen, A.; Shepherd, H.L., et al. Skills for shared decision-making: evaluation of a health literacy program for consumers with lower literacy levels. HLRP: Health Literacy Research and Practice, 2019;3(3),S58-S74.
23 Duarte T.N. & Goodson R.J. The Compensatory Role of Self-Monitoring in Performance Appraisal. Inter Journal of Business and Social Science, 2012;3(24), 1-11.
24 นุชนารถ แก้วดำเกิง, สิริพร ภิยโยทัย, จุฑามาศ มากกุญชร, ศิริกูล ชัยเจริญ, เบญจมาศ ใจงาม และ เกศินี เขียนวารี. (2563).
การประเมินผลการเรียนรู้ตามกระบวนการการสร้างเสริมความรอบรู้ด้านสุขภาพ เรื่อง เอชไอวีและโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์
ในกลุ่มชายมีเพศสัมพันธ์กับชาย ตามโมเดล Kirkpatrick. วารสารโรคเอดส์, มิถุนายน-กันยายน 2563;32(3),114-31.
25 อ่อนนุช หมวดคูณ, มณีรัตน์ ธีระวิวัฒน์ ขวัญเมือง แก้วดำเกิง และนิรัตน์ อิมามี. ประสิทธิผลของโปรแกรมเพศศึกษาและการป้องกันการตั้งครรภ์ในวัยเรียนของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนต้น จังหวัดสุพรรณบุรี. วารสารสุขศึกษา. กรกฎาคม-ธันวาคม 2561;41(2),181-92.
26 Ratzan, S.; Weinberger, M.B.; Apfel, F., & Kocharian, G. The digital health scorecard: a new health literacy metric
for NCD prevention and care. Global Heart, 2013;8(2),171-9.
27 Broderick, J.; Devine, T, Langhans, E, Lemerise, A., Lier, S., Harris, L. Designing Health Literate Mobile Apps. Institute of Medicine, The National Academy of Sciences, 2014.