ผลของโปรแกรมส่งเสริมแรงจูงใจในการป้องกันโรคของผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ต่อพฤติกรรมการชะลอการสูญเสียหน้าที่ของไต ในหน่วยบริการสาธารณสุขทุติยภูมิ

บทคัดย่อ

การศึกษานี้เป็นการวิจัยกึ่งทดลอง มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาผลของโปรแกรมส่งเสริมแรงจูงใจในการป้องกันโรคของผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ต่อพฤติกรรมการชะลอการสูญเสียหน้าที่ของไต ในหน่วยบริการสาธารณสุขทุติยภูมิ โดยใช้กรอบแนวคิดทฤษฎีแรงจูงใจในการป้องกันโรค (Protection Motivation Theory: PMT) คำนวณขนาดตัวอย่างโดยใช้สูตรเปรียบเทียบค่าเฉลี่ยสองกลุ่มอิสระ (α = 0.05, กำลังทดสอบ 80%) และเพิ่มจำนวนเพื่อเผื่อการสูญหายร้อยละ 10 ได้จำนวน กลุ่มละ 34 คน และใช้วิธีสุ่มตัวอย่างอย่างเป็นระบบ (Systematic random sampling).โดยกลุ่มตัวอย่างได้จากผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ในหน่วยบริการตามเกณฑ์คัดเข้าและคัดออก การตรวจสอบคุณภาพเครื่องมือความตรงตามเนื้อหาโดยผู้เชี่ยวชาญ 3 ท่าน มีค่า Content validity (IOC) ≥ 0.5 และค่าความเชื่อมั่น (Reliability) ได้แก่ ความรู้เกี่ยวกับโรคเบาหวานและภาวะแทรกซ้อนทางไต มีค่า KR-20 = 0.75 การรับรู้โอกาสเสี่ยง การรับรู้ความรุนแรง ความคาดหวังผลลัพธ์ การรับรู้ความสามารถตนเอง และ พฤติกรรมการชะลอการสูญเสียหน้าที่ไต มีค่า Cronbach’s alpha เท่ากับ 0.81, 0.71, 0.89, 0.84 และ 0.78 ตามลำดับ โดยการดำเนินกิจกรรมใช้เวลา 12 สัปดาห์ และติดตามผลหลังจากการทดลองอีก 4 สัปดาห์ โดยวัดผลเปรียบเทียบผลลัพธ์ระหว่างกลุ่ม ทั้งก่อนทดลอง หลังการทดลอง และติดตามหลังการทดลอง ด้วยสถิติ ANCOVA และเปรียบเทียบผลลัพธ์ทางคลินิก วิเคราะห์ด้วยสถิติ t-test
ผลการวิจัยพบว่า เมื่อเปรียบเทียบผลระหว่างกลุ่ม ภายหลังการทดลองกลุ่มทดลองมีค่าเฉลี่ยคะแนนความรู้เกี่ยวกับโรคเบาหวานและภาวะแทรกซ้อนทางไต การรับรู้โอกาสเสี่ยงต่อภาวะแทรกซ้อนของโรคเบาหวาน การรับรู้ความรุนแรงของโรคเบาหวานและภาวะแทรกซ้อนทางไต ความคาดหวังผลลัพธ์การปฏิบัติตัว การรับรู้ความสามารถตนเองของผู้ป่วยโรคเบาหวาน พฤติกรรมการชะลอการสูญเสียหน้าที่ของไต และมีการเปลี่ยนแปลงของผลลัพธ์ทางคลินิกในทางที่ดีขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 เมื่อเทียบกับกลุ่มควบคุม