Health Literacy and Factors Associated with Health Service Access Among Elderly People in Nakhon Ratchasima Province
Article Sidebar
Main Article Content
Abstract
Health literacy affects elderly people’s ability to access health care. The purpose of this cross-sectional analytical study was to investigate health literacy among the elderly and its association to health service access. A multi-stage random sampling was used to select a sample of 442 elderly people in Nakhon Ratchasima Province. A structured questionnaire was used to collect data between March and August 2021, including demographic and characteristic data, perceptions of health security, health literacy, and access to health services for the elderly. Descriptive statistics and logistic regression analyses were used for data analysis.
Results of the study showed that most of the sample was female, aged 60-70 years (Mean±SD = 70.07±7.52 years), monthly family income less than 30,000 baht (Median = 6,000, Max = 80,000, Min = 600) and had universal health care coverage (90.95%), while the elderly had the perception of health security at an adequate level (86.88%). Similarly, the overall level of health literacy and health services was adequate (58.60% and 62.67%, respectively). Results of the association between factors showed that the health service access was significantly associated with gender (AOR = 1.89; 95%CI: 1.07-3.35), age (AOR = 1.94; 95%CI: 1.06-3.57) and monthly family income (AOR = 5.66; 95%CI: 1.22-26.19) health literacy in terms of understanding of health information and services (AOR = 3.29; 95%CI: 1.58-6.85), communication and social support (AOR = 4.09; 95%CI: 2.05-8.12), self-management for health (AOR = 2.04; 95%CI: 1.03-4.03) and the overall health literacy (AOR = 4.06; 95%CI: 1.72-9.58). The present study demonstrates the key factors involved with access to health services in the elderly. Health practitioners should become aware of these factors to promote and support the elderly in accessing optimum health services.
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
References
มูลนิธิสถาบันวิจัยและพัฒนาผู้สูงอายุไทย (มส.ผส.). สถานการณ์ผู้สูงอายุไทย พ.ศ. 2561. นครปฐม: บริษัท พริ้นเทอรี่ จำกัด; 2562.
กรมกิจการผู้สูงอายุ กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์. สถิติผู้สูงอายุของประเทศไทย 77 ณ วันที่ 31 ธันวาคม 2562. [อินเทอร์เน็ต]. 2563 [เข้าถึงเมื่อ 2 มีนาคม 2563]: เข้าถึงได้จาก https://www.dop.go.th/th/know/side/1/1/275.
ศิริพร งามขำ, นวรัตน์ สุวรรณผ่อง, มธุรส ทิพยมงคลกุล, จารุวรรณ หมั่นมี. การเข้าถึงบริการสุขภาพของผู้สูงอายุเขตทวีวัฒนา กรุงเทพมหานคร วารสารเกื้อการุณย์ 2561: 25 (2): 91-104.
ชาฮีดา วิริยาทร, เยาวลักษณ์ แหวนวงษ์, กัญจนา ติษยาธิคม, วลัยพร พัชรนฤมล, สุพล ลิมวัฒนานนท, จุฬาภรณ์ ลิมวัฒนานนท์, วิโรจน์ ตั้งเจริญเสถียร. การใช้บริการผู้ป่วยนอกและผู้ป่วยใน ในสถานพยาบาลประเภทต่างๆ ของประชากรไทย พ.ศ. 2558 วารสารวิจัยระบบสาธารณสุข 2560: 11 (2): 155-169.
พิชสุดา เดชบุญ, อภิเชษฐ์ จําเนียรสุข, รัตนาภรณ์ อาษา, เบญจมาศ กล้าหาญ, รสสุคนธ์ ขาวล้ำเลิศ, ฤทธิพร สีใส. ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการเข้าถึงบริการสุขภาพของผู้สูงอายุตําบลหนองน้ำใหญ่ อําเภอผักไห่ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา วารสารวิชชา มหาวิทยาลัยราชภัฏนครศรีธรรมราช 2560: 36 (1): 50-60.
สุธาลักษณ์ ขวัญเจริญทรัพย์, นวรัตน์ สุวรรณผ่อง, มธุรส ทิพยมงคลกุล, จารุวรรณ หมั่นมี. ความต้องการและการเข้าถึงบริการด้านสุขภาพของผู้สูงอายุในชนบท อำเภอวิหารแดง จังหวัดสระบุรี วารสารแพทย์นาวี 2562: 46 (1): 215-230.
วิมล โรมา, สายชล คล้อยเอี่ยม, วรัญญา สุขวงศ์, ฐิติวัฒน์ แก้วอําดี, อัจฉรา ตันหนึ่ง, รุ่งนภา คําผาง และคณะ. การสํารวจความรอบรู้ด้านสุขภาพของประชาชนไทย อายุ 15 ปี ขึ้นไป พ.ศ. 2562. กรุงเทพฯ: สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข; 2562.
ศรีเสาวลักษณ์ อุ่นพรมมี, ขนิษฐา ดีเริ่ม, ยุพาพร หอมสมบัติ. ความรอบรู้ด้านสุขภาพของผู้สูงอายุจังหวัดนครราชสีมา วารสารศูนย์อนามัยที่ 9 วารสารส่งเสริมสุขภาพและอนามัยสิ่งแวดล้อม 2563: 14 (33): 88-106.
World Health Organization. Health promotionGlossar. Geneva: WHO Publications; 1998.
สำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 9 จังหวัดนครราชสีมา (สคร.9). เอกสารการตรวจราชการ ปี 2565. [อินเทอร์เน็ต]. 2565 [เข้าถึงเมื่อ 3 ตุลาคม 2566]: เข้าถึงได้จาก http://odpc9.ddc.moph.go.th/Region9/region9.htm.
อังศินันท์ อินทรกำแหง. รายงานฉบับสมบูรณ์ เรื่อง การสร้างและพัฒนาเครื่องมือความรอบรู้ด้านสุขภาพของคนไทย (Creating and Developing of Thailand Health Literacy Scales). [อินเทอร์เน็ต]. 2560 [เข้าถึงเมื่อ 2 ตุลาคม 2562]: เข้าถึงได้จากhttp://bsris.swu.ac.th/upload/268335.pdf.
Nutbeam D. Defining and measuring health literacy: what can we learn from literacystudies? Int. J Public Health 2009: 54: 303-305.
Penchanky, R., & Thomas, JW.. The Concept of access definition and relationship to consumer satisfaction. Med Care. 1981; 19 (2): 127-40.
Hsieh FY, Bloch DA, Larsen MD. A simplemethod of sample size calculation for linear and logistic regression. Stat Med 1998: 17 (14): 1623-1634.
ทิวากร พระไชยบุญ, พรรณี บัญชรหัตถกิจ, เพชรัตน์ ศิริสุวรรณ, อัจฉรา นาเมือง,นาฏนภา หีบแก้ว ปัดชาสุวรรณ, อลงกรณ์ สุขเรืองกูล. ความสัมพันธ์ระหว่างความรอบรู้ด้านสุขภาพและคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุุในภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนบนวารสารวิทยาศาสตร์สุขภาพแห่งประเทศไทย 2565: 4 (2): 48-56.
จังหวัดนครราชสีมา. แผนพัฒนาจังหวัดนครราชสีมา ระยะ 4 ปี (พ.ศ.2561-2564). [อินเทอร์เน็ต]. 2559 [เข้าถึงเมื่อ 20 ตุลาคม 2562]: เข้าถึงได้จากhttp://www.oic.go.th/FILEWEB/CABINFOCENTER18/DRAWER003/ GENERAL/DATA0000/00000041.PDF.
กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข. คู่มือการคัดกรอง/ประเมินผู้สูงอายุ. กรุงเทพฯ: สำนักงานกิจการโรงพิมพ์สงเคราะห์องค์การทหารผ่านศึก; 2558.
ปิยะนุช ชัยสวัสดิ์. การใช้บริการสุขภาพตามสิทธิของผู้สูงอายุ ตำบลวิหารขาว อำเภอท่าช้าง จังหวัดสิงห์บุรี วชิรสารการพยาบาล2559: 12 (2): 42-50.
Kiess, Harold O. Statistical Concepts for the Behavioral Sciences. Biston : Allyn and Bacon, lnc 1989.
Yang YT, Iqbal U, Ko HL, Wu CR, Chiu HT, Lin YC, et al. The relationship between accessibility of healthcare facilities and medical care utilization among the middleaged and elderly population in Taiwan. Int J Qual Health Care 2015: 27 (3): 222-31.
อาจรีย์ เชิดชู. การเข้าถึงบริการสุขภาพของผู้สูงอายุ อำเภอบางปะอิน จังหวัดพระนครศรีอยุธยา วารสารความปลอดภัยและสุขภาพ 2561: 12 (2): 1-13.
กมลพร นิรารัตน์, อัครนันท์ คิดสม. ปัจจัยที่ส่งผลต่อการเข้าถึงบริการสุขภาพของผู้สูงอายุในกรุงเทพมหานคร. การประชุมวิชาการระดับชาติ ครั้งที่ 14. มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกำแพงแสน; 2560.
Lecovich E, Carmel S. Differences in accessibility, affordability and availability (AAA) of medical specialists among three ages-groups of elderly people in Israel. J Aging Health 2009: 21 (5): 776-97.
Yingtaweesak T, Yoshida Y, Hemhongsa P, Hamajima N, Chaiyakae S. Accessibility of health care service in Thasongyang, Tak province, Thailand. Nagoya J Med Sci 2013: 75 (3-4): 243-50.
ศศิวิมล บูรณะเรข, พิมพ์รัตน์ ธรรมรักษา, ไขนภา แก้วจันทรา, มญช์พาณี ขำวงษ์. ภาวะสุขภาพและการเข้าถึงบริการสุขภาพของชุมชนริมคลองสามเสน เขตราชเทวี กรุงเทพมหานคร วารสารวิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี กรุงเทพ 2560: 33 (2): 54-63.
Levy, H., & Janke, A. Health literacy and access to care. Journal of Health Communication 2017: 21 (1): 43-50.
สุภาพร มงคลหมู่, ชนัญชิดา ดุษฎีทูลศิริ, พรนภา หอมสินธุ์. ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับความรอบรู้ด้านสุขภาพในการป้องกันโรคความดันโลหิตสูงของกลุ่มเสี่ยงในอำเภอนาดี จังหวัดปราจีนบุรี วารสารไทยเภสัชศาสตร์และวิทยาการสุขภาพ 2565: 17 (2): 168-175.
ดวงเนตร ธรรมกุล, ธณิดา พุ่มท่าอิฐ. ความสัมพันธ์ระหว่างความรอบรู้ทางสุขภาพกับพฤติกรรมสุขภาพของผู้สูงอายุ เขตบางพลัด กรุงเทพมหานคร วารสารวิจัยทางวิทยาศาสตร์สุขภาพ 2564: 15 (1): 106-118.
Osborn RH, Batterham RW, Elsworth GR, Hawkins M, & Buchbinder R. The grounded psychometric development and initial validation of the health literacy questionnaire (HLQ). BMC Public Health 2013: 13: 1-17.
Inoue, M., Takahashi, M., & Kai, I. (). Impact of communicative and critical health literacy on understanding of diabetes care and self-efficacy in diabetes management: A cross-sectional study of primary care in Japan. BMC Family Practice 2013: 14 (40): 1-9.
พันธิตรา สิงห์เขียว. พฤติกรรมสุขภาพ การสนับสนุนทางสังคม และความต้องการด้านบริการสุขภาพ ของผู้สูงอายุในอำเภอเมือง จังหวัดพิษณุโลก วารสารมหาวิทยาลัยนเรศวร 2558: 23 (3): 46-59.
กิ่งแก้ว สำรวยรื่น, จิริยาพร แก้วกาญจนะวงษ์, ณัฐวดี คำอ่อนดี. ความสัมพันธ์ระหว่างความรอบรู้ด้านสุขภาพกับพฤติกรรมการดำรงอยู่อย่างมีสุขภาวะที่ดีในผู้สูงอายุตำบลบ้านจอมทอง อำเภอเมือง จังหวัดพิษณุโลก วารสารมหาวิทยาลัยราชภัฏพิบูลสงคราม 2562: 20 (2): 327-338.
Dinh TTH, Bonner A, Clark R, Ramsbotham J, Hines S. The effectiveness of the teach-back method on adherence and self-management in health education for people with chronic disease: a systematic review. JBI Database System Rev Implement Rep 2016: 14 (1): 210-47.