ความครบถ้วนของการรายงานผลการวิจัยในบทความวิจัยทางวิทยาศาสตร์สุขภาพประเทศไทย

สุวินัย เพ็งชัยภูมิ; ศิริพร คำสะอาด; ประภัสรา ศิริกาญจน์

ผู้แต่ง

สุวินัย เพ็งชัยภูมิ นักศึกษาหลักสูตรสาธารณสุขศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาชีวสถิติ คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น
ศิริพร คำสะอาด สาขาวิชาวิทยาการระบาดและชีวสถิติ คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น
ประภัสรา ศิริกาญจน์ สาขาวิชาวิทยาการระบาดและชีวสถิติ คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น

คำสำคัญ:

ความครบถ้วนของการรายงาน, วิธีดำเนินการวิจัย, ผลการวิจัย

บทคัดย่อ

แม้มีแนวทางการเขียนรายงานการวิจัย แต่ยังคงพบวิจัยจำนวนมากที่มีการรายงานไม่ครบถ้วน ซึ่งส่งผลต่อการประเมินความน่าเชื่อถือก่อนนำผลการวิจัยไปใช้ การศึกษานี้จึงประเมินความครบถ้วนของการรายงานผลการวิจัยในบทความวิจัยทางวิทยาศาสตร์สุขภาพประเทศไทย ที่มีรูปแบบการวิจัยเชิงทดลองแบบสุ่มและมีกลุ่มควบคุม กึ่งทดลอง เชิงพรรณนา เชิงวิเคราะห์ภาคตัดขวาง case-control study และ cohort study ดำเนินการประเมินอย่างเป็นอิสระต่อกันโดยนักวิจัยสองคน ใช้แนวทางประเมินตาม THE MINCIR INITIATIVE, STROBE, CONSORT 2010 และ TREND

จำนวนรายงานวิจัยที่ผ่านเกณฑ์คัดเข้า-คัดออก 317 เรื่อง แบ่งเป็น กลุ่มเภสัชกรรม 116 เรื่อง แพทย์ 69 เรื่อง พยาบาล 46 เรื่อง สาธารณสุข 43 เรื่อง เทคนิคการแพทย์ 24 เรื่อง และ ทันตกรรม 19 เรื่อง ตีพิมพ์เผยแพร่ในปี พ.ศ. 2564 จำนวน 104 เรื่อง พ.ศ. 2565 จำนวน 100 เรื่อง และ พ.ศ. 2566 จำนวน 113 เรื่อง รูปแบบการวิจัย แบ่งเป็น เชิงพรรณนา 172 เรื่อง กึ่งทดลอง 53 เรื่อง เชิงวิเคราะห์ภาคตัดขวาง 44 เรื่อง เชิงทดลองแบบสุ่ม มีกลุ่มควบคุม 33 เรื่อง cohort study 12 เรื่อง และ case-control study 4 เรื่อง

ความครบถ้วนของการรายงานผลการวิจัยเท่ากับร้อยละ 62.8 (95% CI อยู่ระหว่างร้อยละ 60.6 ถึง 65.1) กลุ่มเทคนิคการแพทย์ และ ทันตกรรม ความครบถ้วนประมาณร้อยละ 70 เภสัชกรรม แพทย์ พยาบาล และ สาธารณสุข ประมาณร้อยละ 60 ในแต่ละปีความครบถ้วนใกล้เคียงกัน คือ ประมาณร้อยละ 60 การวิจัยเชิงพรรณนามีความครบถ้วนร้อยละ 52.3 กึ่งทดลองร้อยละ 72.9 เชิงวิเคราะห์ภาคตัดขวางร้อยละ 73.5 เชิงทดลองแบบสุ่ม มีกลุ่มควบคุมร้อยละ 77.9 cohort study ร้อยละ 80.6 และ case-control study ร้อยละ 91.7 ประเด็นที่ทุกรูปแบบการวิจัยมีการรายงานน้อย คือ ช่วงความเชื่อมั่นของผลลัพธ์

ความครบถ้วนของการรายงานผลการวิจัยในบทความวิจัยทางวิทยาศาสตร์สุขภาพของไทยพบอยู่ในระดับปานกลาง นักวิจัยและวารสารควรให้ความสำคัญกับประเด็นดังกล่าวเพื่อแสดงถึงความโปร่งใสในการดำเนินการวิจัย

เอกสารอ้างอิง

ชุลีกร ธนธิติกร, & ณัฐรัฐ ธนธิติกร. (2564). กลยุทธ์การเขียนบทความวิจัยเพื่อเผยแพร่ในวารสารวิชาการ. Journal of Roi Kaensarn Academi, 6(12), 387-400.

ดวงพร แจ่มพันธ์, ศิริพร คำสะอาด, สุพจน์ คำสะอาด, & มาลินี เหล่าไพบูลย์. (2561). การรายงานการวิเคราะห์การอยู่่รอดในบทความวิจัยทางสุขภาพที่ตีพิมพ์ในวารสาร ประเทศไทย [ฉบับออนไลน์]. ศรีนครินทร์เวชสาร, 33(1), 71-78.

นงลักษณ์ วิรัชชัย. (2555). รูปแบบ และลักษณะของบทความวิจัยที่ตีพิมพ์ในวารสารตามมาตรฐานสากล [ฉบับออนไลน์]. วารสารศิลปากรศึกษาศาสตร์วิจัย, 4(1), 7-16.

พรชนก ทองลาด. (2561). การเขียนบทความวิจัยเพื่อเผยแพร่ผลงาน...ทำได้อย่างไร? [ฉบับออนไลน์]. วารสารปัญญาภิวัฒน์, 10 (พิเศษ), 279-291.

วรางคณา จันทร์คง. (2563). บทความวิชาการกับบทความวิจัย เหมือนหรือต่างกันอย่างไร. ค้นเมื่อ 10 กุมภาพันธ์ 2568 จาก https://researcherthailand.co.th/บทความวิชาการกับบทความ/

วิโรชน์ หมื่นเทพ. (2564). มุมมองใหม่เรียนรู้วิจัยอย่างมีความสุข. วารสารวิจัยวิชาการ, 4(1), 223-232.

วิลาวัลย์ สุขยา, มาลินี เหล่าไพบูลย์, & ถนอม นามวงศ์. (2560). การประเมินรายงานผลการวิจัยเชิงวิเคราะห์ที่ตีพิมพ์ในวารสารทางการแพทย์และสาธารณสุขของไทยตามแนวทาง STROBE. วารสารวิชาการสาธารณสุข, 26(6), 1103-1113.

ศูนย์ดัชนีการอ้างอิงวารสารไทย. (2561). การประเมินคุณภาพวารสารวิชาการที่อยู่ใน ฐานข้อมูล TCI รอบที่ 4 (2563-2567). ค้นเมื่อ 20 ธันวาคม 2566, จาก https://tci-thailand.org/download/การประเมินคุณภาพวารสารในฐาน-TCI-รอบที่-4.pdf

ศูนย์ดัชนีการอ้างอิงวารสารไทย. (2566). Journal Impact Factor (JIF). ค้นเมื่อ 20 ธันวาคม 2566, จาก https://tci-thailand.org/?page_id=19

สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข. (2568). กรอบการวิจัยปีงบประมาณปี 2568. ค้นเมื่อ 10 กุมภาพันธ์ 2568 จาก https://www.hsri.or.th/research_grant/research_framework

Aggarwal, R., & Ranganathan, P. (2019). Study designs: part 2 - descriptive studies. Perspectives in Clinical Research, 10(1), 34-36.

Albarqouni, L., Abu-Rmeileh, N. M., Elessi, K., Obeidallah, M., Bjertness, E., & Chalmers, I. (2017). The quality of reports of medical and public health research from Palestinian institutions: a systematic review. BMJ Open, 9, 7(6), e016455.

Alger, E., Zhang, Y., & Yap, C. (2023). Reporting quality of CONSORT flow diagrams in published early phase dose-finding clinical trial reports: Improvement is needed. Contemporary Clinical Trials, 131, 107277.

Equator Network. (2020). Guidance for reporting a cross sectional study. Retrieved February 21, 2025, from https://www.goodreports.org/reporting-checklists/strobe-cross-sectional/info/

Equator Network. (2024). Reporting guidelines for main study types. Retrieved May 9, 2024, from https://www.equator-network.org/

Freire, A., P. C., F., Elkins, M., R., Ramos, E., M., C., & Moseley, A., M. (2019). Use of 95% confidence intervals in the reporting of between-group differences in randomized controlled trials: analysis of a representative sample of 200 physical therapy trials. Brazilian Journal of Physical Therapy, 23(4), 302-310.

Grant, S., Mayo-Wilson, E., Montgomery, P., Macdonald, G., Michie, S., Hopewell, S., et al. (2018). Explanation and elaboration: guidance for reporting social and psychological intervention trials. Trials, 9(1), 406.

Haynes, A. B., Haukoos, J., S., & Dimick, J., B. (2021). TREND reporting guidelines for nonrandomized/quasi-experimental study designs. JAMA Surgery, 156(9), 879-880.

Hespanhol, L., Vallio, C., S., Costa, L., M., Saragiotto, B., T. (2019). Understanding and interpreting confidence and credible intervals around effect estimates. Brazilian Journal of Physical Therapy, 23(4), 290-301.

Innocenti, T., Giagio, S., Salvioli, S., Feller, D., Minnucci, S., Brindisino, F., et al. (2022). Completeness of reporting is suboptimal in randomized controlled trials published in rehabilitation journals, with trials with low risk of bias displaying better reporting: a meta-research study. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation, 103(9), 1839-1847.

Manterola, C., & Otzen, T. (2017). Checklist for reporting results using observational descriptive studies as research designs: The MInCir initiative. International journal of morphology, 35(1), 72-76.

Munnangi, S., & Boktor, S. W. (2023). Epidemiology of study design. Retrieved February 10, 2025, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470342/

Springer Nature. (2025). Reporting guidelines. Retrieved February 10, 2025, from https://www.biomedcentral.com/getpublished/writing-resources/reporting-guidelines

Wang, X., & Cheng, Z. (2020). Cross-sectional studies: Strengths, weaknesses, and recommendations. Chest, 158 (1 Supplement), S65-S71.