ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการมีฟันผุของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 อำเภอหนองบัวแดง จังหวัดชัยภูมิ : การวิเคราะห์พหุระดับ

บทคัดย่อ

ฟันผุในเด็กส่งผลกระทบต่อสุขภาพของเด็ก ปัจจัยที่มีผลต่อฟันผุมีทั้งปัจจัยจากเด็กและโรงเรียน ซึ่งยังไม่เคยปรากฏมีการวิเคราะห์พหุระดับเพื่อพิจารณาปัจจัยทั้งสองระดับมาก่อน การศึกษานี้จึงศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยของเด็กนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 อำเภอหนองบัวแดง จังหวัดชัยภูมิ และปัจจัยของโรงเรียนกับการมีฟันผุของเด็กนักเรียน การศึกษาเชิงวิเคราะห์แบบภาคตัดขวาง เก็บรวบรวมข้อมูลโดยนำแบบสอบถามซึ่งผ่านการตรวจสอบความตรงเชิงเนื้อหาให้ตัวอย่างนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 จำนวน 574 คน จาก 36 โรงเรียน ในเขตอำเภอหนองบัวแดง ตอบด้วยตนเอง ผู้บริหารโรงเรียนหรือครูที่ได้รับมอบหมาย โรงเรียนละ 1 คน ตอบปัจจัยด้านโรงเรียน ข้อมูลฟันผุได้จากบันทึกข้อมูลการตรวจสุขภาพช่องปากของนักเรียน นำข้อมูลที่ได้มาวิเคราะห์เพื่อหาความสัมพันธ์ด้วยการถดถอยลอจิสติกแบบพหุระดับเพื่อประมาณค่าช่วงเชื่อมั่นของอัตราส่วนออดส์ โดยกำหนดระดับความเชื่อมั่นที่ร้อยละ 95

ผลการศึกษา พบ นักเรียนหญิงฟันผุ 1.31 เท่า (95% CI: 0.91, 1.90) ของนักเรียนชาย นักเรียนที่แปรงฟันวันละ 2-3 ครั้ง ฟันผุ 0.80 เท่า (95% CI: 0.45, 1.41) ของนักเรียนที่ไม่แปรงฟันทุกวัน นักเรียนที่มีคะแนนพฤติกรรมการบริโภคอาหารในระดับดี ฟันผุ 1.03 เท่า (95% CI: 0.54, 1.95)  ของนักเรียนที่มีคะแนนในระดับไม่ดี โรงเรียนที่จัดสิ่งแวดล้อมเอื้อต่อการแปรงฟันของนักเรียนในระดับมาก นักเรียนฟันผุ 1.93 เท่า (95% CI: 0.64, 5.80) ของโรงเรียนที่ไม่จัดสิ่งแวดล้อมที่เอื้อต่อการแปรงฟัน โรงเรียนที่มีการตรวจสุขภาพช่องปากให้นักเรียนมากกว่า 1 ครั้ง  นักเรียนฟันผุ 1.04 เท่า (95% CI: 0.77, 1.41) ของการตรวจ 1 ครั้ง โรงเรียนที่ขายอาหารซึ่งเอื้อต่อฟันผุ 5 ประเภท นักเรียนฟันผุ 1.10 เท่า (95% CI: 0.37, 3.26) ของโรงเรียนที่ไม่มีการขายอาหารซึ่งเอื้อต่อฟันผุ

สรุป การศึกษานี้ไม่พบความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยของนักเรียนและโรงเรียนกับการมีฟันผุทั้งนี้เพราะวิธีการเก็บรวบรวมข้อมูลกับนักเรียนไม่สามารถจำแนกการสัมผัสปัจจัยกับการไม่สัมผัสปัจจัยได้ นักเรียนมีการระบุคำตอบที่เหมือนกัน การเก็บรวบรวมข้อมูลโดยให้นักเรียนตอบแบบสอบถามด้วยตนเองจึงต้องหาแนวทางป้องกันการระบุคำตอบที่เหมือนกัน