ความรู้ ทัศนคติ และพฤติกรรมการใช้ยาปฏิชีวนะอย่างสมเหตุผลของผู้ป่วย 3 โรคติดเชื้อในโรงพยาบาลหนองม่วงไข่

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาความรู้ ทัศนคติ และพฤติกรรมการใช้ยาปฏิชีวนะอย่างสมเหตุผลของผู้ป่วย 3 โรคติดเชื้อที่หายเองได้โดยไม่จำเป็นต้องได้รับยาปฏิชีวนะ ได้แก่ โรคติดเชื้อทางเดินหายใจส่วนบน  โรคท้องร่วงเฉียบพลัน และ แผลเลือดออก ในโรงพยาบาลหนองม่วงไข่ รวมทั้งศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างความรู้ ทัศนคติและพฤติกรรมการใช้ยาปฏิชีวนะอย่างสมเหตุผล วิธีการ: การวิจัยแบบผสมผสาน การวิจัยเชิงปริมาณ เก็บข้อมูลจากผู้รับบริการด้วย 3 โรคที่หายเองได้และไม่ได้รับยาปฏิชีวนะกลับบ้าน เลือกแบบเจาะจง จำนวน 276 คน เก็บข้อมูลโดยใช้แบบสอบถามเกี่ยวกับความรู้ ทัศนคติ และพฤติกรรมการใช้ยาปฏิชีวนะอย่างสมเหตุผล การวิจัยเชิงคุณภาพเก็บข้อมูลจากผู้ให้ข้อมูลในงานวิจัยเชิงปริมาณที่เข้ารับบริการด้วย 3 โรคติดเชื้อและไม่ได้รับยาปฏิชีวนะในช่วงระยะเวลา 6 เดือนที่ผ่านมา จำนวน 30 คน โดยสัมภาษณ์เกี่ยวกับพฤติกรรมการแสวงหาซื้อยาปฏิชีวนะมาใช้ด้วยตนเองหลังจากไม่ได้รับยาปฏิชีวนะในการรักษา ความพึงพอใจที่ไม่ได้รับยาปฏิชีวนะ ในการให้คำแนะนำหรือการให้เหตุผลเกี่ยวกับการไม่ได้รับยาปฏิชีวนะ และในการบริการของเจ้าหน้าที่ทางการแพทย์ของโรงพยาบาลเกี่ยวกับการไม่จ่ายยาปฏิชีวนะ ผลการวิจัย: ค่าเฉลี่ยของคะแนนความรู้การใช้ยาปฏิชีวนะอย่างสมเหตุผล 10.19 ± 1.74 (คะแนนเต็ม 13 คะแนน) ค่าเฉลี่ยของคะแนนทัศนคติการใช้ยาปฏิชีวนะอย่างสมเหตุผล 44.54 ± 5.63 (คะแนนเต็ม 60 คะแนน) และค่าเฉลี่ยของคะแนนพฤติกรรมในการใช้ยาปฏิชีวนะอย่างสมเหตุผล 14.56 ± 2.51 (คะแนนเต็ม 20 คะแนน) ในการศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างความรู้ ทัศนคติ และพฤติกรรมการใช้ยาปฏิชีวนะอย่างสมเหตุผล พบความสัมพันธ์เชิงบวกอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติระหว่างความรู้กับทัศนคติเกี่ยวกับการใช้ยาปฏิชีวนะอย่างสมเหตุผล (r=0.40, P<0.01) และพฤติกรรมเกี่ยวกับการใช้ยาปฏิชีวนะอย่างสมเหตุผล (r=0.41, P<0.01) และพบความสัมพันธ์เชิงบวกอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติระหว่างทัศนคติกับพฤติกรรมเกี่ยวกับการใช้ยาปฏิชีวนะอย่างสมเหตุผล (r=0.43, P<0.01) ในการสัมภาษณ์ผู้ที่มีประวัติการรักษาที่โรงพยาบาลหนองม่วงไข่ด้วย 3 โรคติดเชื้อที่หายเองและไม่ได้รับยาปฏิชีวนะ พบว่า หลังกลับจากโรงพยาบาล กลุ่มตัวอย่างร้อยละ 76.6 ไม่กลับไปซื้อยาปฏิชีวนะมาใช้เอง ร้อยละ 23.7 ไปซื้อยาปฏิชีวนะมาใช้เองภายใน 1-2 วัน หลังไม่ได้รับยาปฏิชีวนะกลับบ้าน สาเหตุเพราะมีความรู้สึกว่าโรคที่ตนเองเจ็บป่วยจำเป็นต้องได้รับยาปฏิชีวนะและต้องการให้อาการของตนเองหายโดยเร็ว แม้จะได้รับคำอธิบายถึงความไม่จำเป็นของการใช้ยาปฏิชีวนะในการรักษาอาการป่วยจากเจ้าหน้าที่แล้วก็ตาม สรุป: ความรู้ ทัศนคติ และพฤติกรรมการใช้ยาปฏิชีวนะอย่างสมเหตุผลของผู้ป่วย 3 โรคติดเชื้อที่หายเองได้มีความสัมพันธ์ในเชิงบวก ดังนั้นเพื่อให้เกิดพฤติกรรมที่ดีการใช้ยาปฏิชีวนะอย่างสมเหตุผล บุคลากรทางการแพทย์โดยเฉพาะเภสัชกรต้องส่งเสริมให้ประชาชนมีความรู้และมีทัศนคติที่ดีเพิ่มขึ้นต่อการใช้ยาปฏิชีวนะอย่างสมเหตุผล