การประเมินผลกระทบทางสุขภาพของชุมชนที่อาศัยอยู่รอบบริเวณ สถานที่ฝังกลบมูลฝอย เทศบาลนครขอนแก่น จังหวัดขอนแก่น

บทคัดย่อ

การศึกษานี้เป็นการวิจัยเชิงพรรณนาแบบภาคตัดขวาง มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาผลกระทบต่อสุขภาพทั้งเชิงลบและเชิงบวก
ในมิติทางกาย จิตใจและสังคมในการดำเนินงานฝังกลบมูลฝอยของเทศบาลนครขอนแก่น จังหวัดขอนแก่น โดยมีขนาดตัวอย่าง
217 ครัวเรือนจากประชากร 2,616 ครัวเรือน กลุ่มตัวอย่างในการศึกษาเป็นตัวแทนของครัวเรือนที่อยู่รอบบริเวณสถานที่ฝังกลบ
มูลฝอยเทศบาลนครขอนแก่น จำนวน 7 หมู่บ้าน เครื่องมือในการศึกษาประกอบด้วยแบบรวบรวมข้อมูลการกำจัดมูลฝอย แบบ
สังเกตผลกระทบต่อสุขภาพชุมชนและแบบสอบถามที่ผู้วิจัยจัดทำขึ้น วิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณด้วยการแจกแจงความถี่และร้อยละ
และการประชุมเชิงปฏิบัติการเพื่อรวบรวมข้อมูลเชิงคุณภาพจากตัวแทนชุมชนที่ได้รับผลกระทบทางสุขภาพ และตัวแทนหน่วยงาน
ราชการที่เกี่ยวข้องกับการป้ องกันผลกระทบทางสุขภาพของชุมชนจากสถานที่ฝังกลบมูลฝอย
ผลการศึกษาพบว่า ประชาชนส่วนใหญ่ระบุว่า มีสุขภาพร่างกาย จิตใจ และสังคมเหมือนกับเมื่อช่วง 5 ปี ที่ผ่านมา (ร้อยละ
51.6, 71.4 และ 70.9 ตามลำดับ) โดยผลกระทบต่อสุขภาพร่างกายเชิงลบ ได้แก่ กลิ่นเหม็นจากมูลฝอย (ร้อยละ 64.5) ฝุ่น
ละออง/ควันไฟ (ร้อยละ 52.5) และความเสี่ยงต่อการเจ็บป่ วยด้วยโรคระบบทางเดินอาหาร (ร้อยละ 52.5) ส่วนผลกระทบต่อ
สุขภาพร่างกายเชิงบวก คือ การได้รับการตรวจสุขภาพเป็นประจำจากการออกหน่วยตรวจสุขภาพของเทศบาลนครขอนแก่น (ร้อย
ละ 69.1) ผลกระทบต่อสุขภาพจิตเชิงลบ ได้แก่ ความรู้สึกกังวลใจต่อสุขภาพของตนเองและครอบครัว (ร้อยละ 84.8) ความ
เดือดร้อนที่ได้รับกลิ่นเหม็นรบกวน (ร้อยละ 73.3) และความเดือดร้อนรำคาญจากแมลงวัน (ร้อยละ 54.4) ส่วนผลกระทบต่อ
สุขภาพจิตเชิงบวก คือ พอใจต่อการที่เทศบาลนครขอนแก่นออกหน่วยตรวจสุขภาพ (ร้อยละ 69.1) ผลกระทบต่อสุขภาพทาง
สังคมเชิงลบ ได้แก่ ความเกิดความขัดแย้งขึ้นระหว่างชุมชนกับเทศบาลนครขอนแก่น (ร้อยละ 71.4) การเป็นที่รังเกียจจากชุมชน
อื่น (ร้อยละ 43.3) และรายได้ลดลงจากผลผลิตทางการเกษตร/เลี้ยงสัตว์ได้รับผลกระทบจากมลพิษที่เกิดขึ้น (ร้อยละ 35.5)
รวมทั้งการเกิดความขัดแย้งในชุมชนระหว่างผู้เสียประโยชน์และผู้ได้รับประโยชน์จากมูลฝอย (ร้อยละ 24.4) ส่วนผลกระทบต่อ
สุขภาพทางสังคมเชิงบวก คือ เทศบาลนครขอนแก่นและเทศบาลอื่นมีพื้นที่สำหรับใช้กำจัดมูลฝอย ชุมชนกล้าปกป้ องสิทธิของ
ตนเองและชุมชนต่อผลกระทบจากมลพิษมากขึ้น (ร้อยละ 78.8) และทำให้สร้างอาชีพมีรายได้เลี้ยงครอบครัว (ร้อยละ 30.0)
ผลกระทบต่อสุขภาพเชิงลบล้วนส่งผลกระทบต่อสุขภาพชุมชน ทั้งทางสังคม เศรษฐกิจ วัฒนธรรมและสิ่งแวดล้อมซึ่งเกี่ยว
โยงต่อความเป็ นอยู่และสุขภาพชุมชน ดังนั้นจึงจำเป็ นต้องมีการวางแผนด้านสาธารณสุขที่เหมาะสม มาตรการแก้ไข/ป้ องกัน
มาตรการลดผลกระทบ ตลอดจนมาตรการในการเฝ้ าระวังและส่งเสริมสุขภาพ เพื่อควบคุมและลดผลกระทบที่เกิดขึ้น