การพัฒนารูปแบบการจัดการด้านยาโดยเภสัชกรร่วมกับอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้านสำหรับผู้ป่วยเบาหวานที่มีประวัติการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดไม่ได้ระหว่างการถือศีลอดในเดือนรอมฎอน : กรณีศึกษาตำบลป่าไร่ อำเภอแม่ลาน จังหวัดปัตตานี

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์: เพื่อพัฒนารูปแบบการจัดการด้านยา (Medication Therapy Management: MTM) ในผู้ป่วยโรคเบาหวานที่มีประวัติการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดไม่ได้ระหว่างการถือศีลอดในเดือนรอมฎอน ในตำบลป่าไร่ อำเภอแม่ลาน จังหวัดปัตตานี และประเมินผลรูปแบบดังกล่าว วิธีการ: การวิจัยเชิงปฏิบัติการประกอบด้วย 4 ระยะ ได้แก่ 1) การวางแผนซึ่งเป็นการจัดการสนทนากลุ่มในอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน (อสม.) เพื่อให้ได้รูปแบบบริการ MTM สำหรับผู้ป่วยโรคเบาหวานในชุมชนซึ่ง อสม. มีส่วนร่วมในการดำเนินการ 2) การปฏิบัติการโดยใช้รูปแบบบริการ MTM ในเดือนรอมฎอนเพื่อดูแลผู้ป่วยโรคเบาหวานที่มีประวัติการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดไม่ได้ระหว่างการถือศีลอด 3) การประเมิน แบ่งเป็นการประเมินผลลัพธ์ในผู้ป่วย ได้แก่ ระดับน้ำตาลในเลือดของผู้ป่วยก่อนและหลังการถือศีลอดในเดือนรอมฎอน ความร่วมมือในการใช้ยาที่ประเมินจากการนับเม็ดยาคงเหลือและแบบวัดความร่วมมือในการใช้ยาในคนไทย (Medication Adherence Scale for Thai หรือ MAST) ในช่วงก่อนและหลังการใช้รูปแบบ MTM (สัปดาห์ที่ 1 และสัปดาห์ที่ 4 ของเดือนรอมฎอน) และความพึงใจของผู้ป่วยต่อรูปแบบบริการ MTM และ 4) การสะท้อนผลหลังการดำเนินงานของเภสัชกร และ อสม. ในประเด็นจุดแข็งที่เอื้อต่อความสำเร็จของการดำเนินงาน ปัญหาและอุปสรรคในการดำเนินงาน และข้อเสนอแนะเพื่อการพัฒนาการดำเนินงาน ผลการวิจัย: รูปแบบบริการ MTM ที่พัฒนาขึ้นมีการออกแบบเพื่อแก้ไขปัญหาการดูแลผู้ป่วยในชุมชนผ่านการทำงานร่วมกันระหว่างเภสัชกรและ อสม. ผู้ป่วยเข้าร่วมการศึกษาจำนวน 30 คน โดยหลังการบริการ MTM ผู้ป่วยมีค่าเฉลี่ยระดับน้ำตาลในเลือดหลังการถือศีลอดในเดือนรอมฎอนลดลงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ จาก 170.17 ± 20.07 mg/dL เป็น 147.90 ± 16.96 mg/dL (P < 0.05) ร้อยละของผู้ป่วยที่มีความร่วมมือในการใช้ยาซึ่งประเมินจากการนับเม็ดยาคงเหลือเพิ่มขึ้นจากร้อยละ 15.38 เป็นร้อยละ 66.67 จำนวนผู้ป่วยที่มีความร่วมมือในการใช้ยาเมื่อประเมินด้วย MAST เพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติจำนวน 20 คน คิดเป็นร้อยละ 66.67 (P < 0.05) ผู้ป่วยพึงพอใจในระดับดีมากต่อการรับบริการ MTM (4.59 ± 0.50 จากคะแนนเต็ม 5) สรุป: การนำรูปแบบบริการ MTM มาดูแลผู้ป่วยโรคเบาหวานที่มีประวัติการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดไม่ได้ในเดือนรอมฎอน ทำให้ผู้ป่วยมีค่าเฉลี่ยระดับน้ำตาลในเลือดลดลง อีกทั้งทำให้ผู้ป่วยมีความร่วมมือในการใช้ยาเพิ่มขึ้น