ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับความล้มเหลวในการรักษาเพื่อเลิกบุหรี่ด้วยวิธีการไม่ใช้ยา

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์: เพื่อหาปัจจัยที่ส่งผลต่อความล้มเหลวในการรักษาเพื่อเลิกบุหรี่ด้วยวิธีการไม่ใช้ยา วิธีการ: งานวิจัยนี้เป็นการศึกษาปัจจัยพยากรณ์ที่เก็บข้อมูลแบบ retrospective cohort จากเวชระเบียนของผู้ที่เข้ารับการรักษา ณ คลินิกฟ้าใส มหาวิทยาลัยรังสิต ตั้งแต่วันที่ 18 มิถุนายน พ.ศ. 2557 ถึงวันที่ 16 พฤศจิกายน พ.ศ. 2566 เกณฑ์การคัดเลือกอาสามัคร คือ 1) อายุตั้งแต่ 18 ปีขึ้นไป 2) กำลังสูบบุหรี่และต้องการเข้ารับการบำบัดรักษาเพื่อลดหรือเลิกบุหรี่ และ 3) ได้รับการบำบัดรักษาด้วยวิธีการไม่ใช้ยาช่วยเลิกบุหรี่มาตรฐาน ผลลัพธ์ที่ศึกษาคือความล้มเหลวจากการรักษาซึ่งประเมินหลังได้รับการบำบัดครบ 6 เดือนด้วยวิธีการสอบถามทางโทรศัพท์ ปัจจัยที่ศึกษาประกอบด้วย 1) ข้อมูลทั่วไป เช่น เพศ ปัญหาสุขภาพ การมีคู่ครอง/คนรัก/บุตร การดื่มแอลกอฮอล์/การใช้สารเสพติด และ 2) พฤติกรรมการสูบบุหรี่ เช่น ปริมาณการสูบบุหรี่สะสม ความรุนแรงในการติดสารนิโคตินซึ่งประเมินด้วย Heaviness of Smoking Index และความพร้อมในการเลิกสูบบุหรี่ตาม Transtheoretical Model การวิเคราะห์ความสัมพันธ์ใช้ multivariable logistic regression  ผลการวิจัย: กลุ่มตัวอย่างจำนวน 316 คน เกิดความล้มเหลวในการรักษาร้อยละ 81.33 ตัวอย่างร้อยละ 88.61 เป็นเพศชาย ค่ามัธยฐานของอายุเท่ากับ 21 ปี ค่าพิสัยระหว่างควอไทล์ คือ 19-31 ปี ตัวอย่างติดสารนิโคตินในระดับเล็กน้อยและปานกลางร้อยละ 47.83 และ 44.82 ตามลำดับ ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับความล้มเหลวในการรักษา ได้แก่ 1) การติดสารนิโคตินในระดับรุนแรง (odds ratio (OR): 15.13; 95%CI 1.36-168.62) 2) การที่ผู้รับการบำบัดมีความพร้อมในการเลิกบุหรี่อยู่ในระยะ contemplation (OR: 8.49; 95%CI 2.85-25.25) และ 3) เพศหญิง (OR: 3.90; 95%CI 1.14-13.35)  สรุป: ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับความล้มเหลวในการรักษาด้วยวิธีการไม่ใช้ยา ได้แก่ การติดสารนิโคตินแบบรุนแรง การมีความพร้อมในการเลิกบุหรี่อยู่ในระยะ contemplation และเพศหญิง ดังนั้นจึงควรพิจารณาเรื่องการใช้ยาช่วยเลิกบุหรี่ช่วยในผู้ที่มีปัจจัยเหล่านี้