มาตรการทางกฎหมายในการควบคุมกำกับร้านยาเพื่อป้องกันการขายยาที่มีการนำไปใช้ในทางที่ผิด

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษามาตรการทางกฎหมายในการควบคุมกำกับร้านยาเพื่อป้องกันการขายยาที่มีการนำไปใช้ในทางที่ผิด วิธีการ: การวิจัยนี้เป็นวิจัยเอกสารที่รวบรวมข้อมูลจากตัวบทกฎหมาย บทความ วิทยานิพนธ์ งานวิจัย เอกสารทางวิชาการ และฐานข้อมูลจากเครือข่ายอินเทอร์เน็ตทั้งในภาษาไทยและภาษาอังกฤษ เกี่ยวกับรูปแบบการจำแนกประเภทยา และมาตรการทางกฎหมายในการควบคุมกำกับยา ได้แก่ tramadol, dextromethorphan, diphenhydramine และ promethazine ของประเทศไทยกับต่างประเทศรวม 9 ประเทศ การเก็บข้อมูลระหว่างเดือน มิถุนายน ถึง สิงหาคม พ.ศ. 2566 ผลการศึกษา ประเทศที่ศึกษาส่วนใหญ่มีรูปแบบการจำแนกประเภทยาตามกฎหมายตั้งแต่ 3 ประเภทขึ้นไป โดยมีผลเพิ่มบทบาททางวิชาชีพของเภสัชกรในการใช้ดุลยพินิจเพื่อจ่ายยาประเภทที่ไม่ต้องจ่ายตามใบสั่งยา และประเภทที่ต้องจ่ายโดยเภสัชกร รูปแบบการควบคุมกำกับยาที่มีการนำไปใช้ในทางที่ผิดโดยใช้มาตรการทางกฎหมาย ประกอบด้วย 1) การจัดประเภทยาที่มีความเข้มงวดของการควบคุมที่แตกต่างกันเพื่อกำหนดลักษณะการเข้าถึงยา เช่น การกำหนดเป็นวัตถุเสพติดที่มีการควบคุมที่เข้มงวดกว่าการเป็นยา การเป็นยาที่ต้องจ่ายตามใบสั่งยา การเป็นยาที่ไม่ต้องจ่ายตามใบสั่งยา และการเป็นยาที่ต้องจ่ายโดยเภสัชกร 2) การกำหนดเงื่อนไขในการขายยาโดยกำหนดอายุผู้ซื้อ ปริมาณและความถี่ของการขาย การจัดทำบัญชีและรายงานการขาย และการบันทึกข้อมูลการขายยาผ่านระบบอิเล็กทรอนิกส์ในยาประเภทที่ไม่ต้องจ่ายตามใบสั่งยา และประเภทที่จ่ายโดยเภสัชกร สรุป: ภาครัฐควรเข้มงวดให้ร้านยามีเภสัชกรอยู่ประจำตลอดเวลาทำการ ร่วมกับการให้เภสัชกรใช้ดุลยพินิจทางวิชาชีพในการควบคุมการขายยาให้เป็นไปอย่างเหมาะสม และควรใช้โปรแกรมขายยาอิเล็กทรอนิกส์บันทึกข้อมูลการจ่ายยาเพื่อติดตามปริมาณและความถี่ของการจ่ายยา