พฤติกรรมการใช้ยาของผู้ป่วยเบาหวานที่คุมระดับน้ำตาลในเลือดไม่ได้
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
วัตถุประสงค์: เพื่อทำความเข้าใจพฤติกรรมการใช้ยาของผู้ป่วยเบาหวานที่ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดไม่ได้ วิธีการ: การศึกษาเชิงคุณภาพครั้งนี้เก็บข้อมูลโดยการสัมภาษณ์เชิงลึกในผู้ให้ข้อมูลสำคัญ 17 รายที่เป็นผู้ป่วยเบาหวานที่ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดไม่ได้ การศึกษาสัมภาษณ์ผู้ให้ข้อมูลตามมิติที่ระบุในแบบจำลองคำอธิบายโรค ซึ่งประกอบด้วยการรับรู้เกี่ยวกับโรค สาเหตุของการเกิดโรค ช่วงเวลาและแบบแผนของการเกิดโรค พยาธิสรีรวิทยา ความรุนแรงและภาวะแทรกซ้อนของโรค วิธีการรักษา และการรับรู้เกี่ยวกับยา การศึกษาวิเคราะห์ข้อมูลด้วยการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา ผลการวิจัย: ผู้ให้ข้อมูลสำคัญส่วนใหญ่ไม่ได้เคร่งครัดในการใช้ยาเบาหวานตามที่แพทย์สั่งมากนัก โดยผู้ให้ข้อมูลสำคัญบางส่วนจะเริ่มปรับขนาดยา และไม่รับประทานยาตามที่แพทย์สั่ง ตั้งแต่ปีแรกที่เริ่มรักษา หลังจากนั้นจะสังเกตอาการของตนเอง หากไม่มีอาการผิดปกติ คือสามารถทำงานได้และไม่มีอาการเหนื่อยเพลีย ก็จะรับประทานยาในรูปแบบของตนต่อไป หากน้ำตาลในเลือดสูงจะมีอาการปัสสาวะบ่อย เหนื่อยเพลีย และวิงเวียน ก็จะกลับมาใช้ยาตามที่แพทย์สั่ง แบบจำลองคำอธิบายโรคสามารถใช้อธิบายปัจจัยที่ส่งผลต่อการรักษาและความร่วมมือในการใช้ยา กล่าวคือ ผู้ให้ข้อมูลสำคัญส่วนใหญ่ไม่ทราบสาเหตุของการเกิดโรค ไม่ทราบพยาธิสรีรวิทยาและความรุนแรงของโรคเบาหวาน จึงไม่ได้ให้ความสำคัญกับระดับน้ำตาลในเลือดของตนเอง นอกจากนี้ยังพบว่า ผู้ให้ข้อมูลสำคัญมีการรับรู้เกี่ยวกับยาในเชิงลบ โดยเชื่อว่าการรับประทานยาจำนวนมากหลายรายการเป็นระยะเวลานานอาจทำให้เกิดภาวะไตเสื่อมเนื่องจากไตทำงานหนัก ผู้ให้ข้อมูลสำคัญเรียกภาวะไตเสื่อมว่า “แพ้ไต” สรุป: แบบจำลองคำอธิบายโรคมีผลต่อความร่วมมือในการใช้ยาของผู้ป่วย บุคลากรทางการแพทย์ควรทำความเข้าใจเกี่ยวกับปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นในฐานะที่เป็นปัจจัยสำคัญที่ส่งผลต่อผลการรักษา และหาวิธีการสร้างแนวทางเพิ่มความร่วมมือในการกินยาของผู้ป่วยต่อไป
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
ผลการวิจัยและความคิดเห็นที่ปรากฏในบทความถือเป็นความคิดเห็นและอยู่ในความรับผิดชอบของผู้นิพนธ์ มิใช่ความเห็นหรือความรับผิดชอบของกองบรรณาธิการ หรือคณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ ทั้งนี้ไม่รวมความผิดพลาดอันเกิดจากการพิมพ์ บทความที่ได้รับการเผยแพร่โดยวารสารเภสัชกรรมไทยถือเป็นสิทธิ์ของวารสารฯ
เอกสารอ้างอิง
World Health Organization. Global report on diabetes [online]. 2019 [cited Apr 4, 2021]. Available from: www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/diabetes.
Nithiyanan W. Diabetes situation in Thailand [online]. 2019 [cited Apr 4, 2021]. Available from: www.hfocus .org/content/2019/11/18054.
Aloudah NM, Scott NW, Aljadhey HS, Araujo-Soares V, Alrubeaan KA, Watson, MC. Medication adherence among patients with type 2 diabetes: A mixed methods study. PLoS One 2018; 13: e0207583. doi: 10.1371/journal.pone.0207583.
Lee CS, Tan, JHM, Sankari U, Koh YLE, Tan NC. Assessing oral medication adherence among patients with type 2 diabetes mellitus treated with polytherapy in a developed Asian community: a cross-sectional study. BMJ Open 2017; 7: e016317. doi: 10.1136/bmj open-2017-016317.
Mongkolchaipak T. Factors affecting medication adherence of diabetic patients at Police General Hospital [master thesis]. Bangkok: Chulalongkorn University; 2014.
Williams JL, Walker RJ, Smalls BL, Campbell JA, Egede LE. Effective interventions to improve medication adherence in type 2 diabetes: a systematic review. Diabetes Manag (Lond) 2014; 4: 29-48. doi: 10.2217/dmt.13.62.
Kleiman A. Patient and healers in the context of culture: An exploration of the borderland between anthropology, medicine, and psychiatry. London: University of California; 1980.
Chantaphasa K. Analysis of explanatory models and therapeutic choices under patient-provider power relation context [dissertation]. Bangkok: Chulalong- korn University; 2004.
Pavasudthipaisit A, Awiphan R, Niwatananan K, Taesothikul W, Achanannubhap S, Chansrisuriya- wong A, et al. An integration of the explanatory model for caring diabetic patients by clinical pharmacist. Thai Journal of Hospital Pharmacy 2009; 19: 28-42.
Pimdee A. Self-administration of medications received from the hospital among diabetic patients: A case study of one sub-district in Namphong district, Khon Kaen [master thesis]. Khon Kaen: Khon Kaen University; 2019.
Department of Planning and Information, Thungfon hospital. Population database of Thungfon hospital. Udonthani: Thungfon Hospital; 2022.
Sathapornnanon N. Medication non adherence. Thai Bulletin of Pharmaceutical Sciences 2012; 7: 1-18.
Flanigan J. Pharmaceutical freedom: Why patients have a right to self medicate. New York: Oxford University Press; 2017.
Pethpume J. Health behavior, concepts, theory, and applications. 2nd ed. Pitsanulok: Naresuan University Publishing House; 2018.
Chantra C, Moungkan J. Cause of leftover drugs in elderly patients with chronic disease at Ruamjai community health care Wangthong Phitsanulok province. In: Sattayarak WD, Prathan T, editors. The 11th Hatyai national and international conference; 2020 Jul 17; Songkla, Thailand. Hatyai: Hatyai University; 2020. p. 1957-67.
Ruangphaisan M. Reason for medication non-adherence from the perspective of type 2 diabetic patients: a case study of Warit-Chaphum hospital, Sakon Nakon [master thesis]. Khon Kaen: Khon Kaen University; 2019.
Loewe R, Freeman J. Interpreting diabetes mellitus: difference between patient and provider models of disease and their implications for clinical practice. Cult Med Psychiatry 2000; 24: 379-401. doi: 10.1023/a: 1005611207687.
Lalert S, Shokebumroong K. Diabetes patients’ life style: A case study in Mancha Khiri district, Khon Kaen province. Bureau of Academic Service KKU Journal 2021; 29: 9-19.
Nichter M, Vuckovic N. Understanding medication in the context of social transformation. In Etkin N, Tan M, editors. Medicines: meanings and contexts. Amsterdam: Health Action Information Network and Medical Antropology Unit; 1994. p. 287-305.
Phanphuwong S. Dietary supplement consumption behavior of diabetes mellitus patient in tumbon Warit Cha-Phum, Warit Cha-Phum district, Sakon Nakhon province [master thesis]. Khon Kaen: Khon Kaen University; 2013.
Poophalee T, Koonsawat C, Phuradchapon T, Srisaknok T. Explanations and handing of unused medicines in patients with type 2 diabetes and hypertension: a case of community at Ubon Ratchathani. Thai Journal of Pharmacy Practice 2018; 10: 4-13.
UKPDS. Intensive blood-glucose control with sulphonylureas or insulin compared with conventional treatment and risk of complications in patients with type 2 diabetes (UKPDS 33). Lancet 1998; 352: 834-53.
Changplaingam Y. Transition from use of oral hypoglycemic agents to insulin treatment of persons with type 2 diabetes [master thesis]. Bangkok: Mahidol University; 2010.
Homrot S. Factors affecting medication adherence of type 2 diabetes patients in Bang Krathum hospital, Phitsanulok province [master thesis]. Phitsanulok : Naresuan University; 2020.
Chantapattarangkun P. Factors related to medication adherence among outpatients with type 2 diabetes and hypertension at NCD Clinic, Bangsaphan hospital, Prachuap Khirikan province. Thai Journal of Clinical Pharmacy 2023; 29: 13-24.
Prommaloon S. Factors influencing insulin adherence in patients with type 2 diabetes [master thesis]. Bangkok: Mahidol University; 2017.
Peyrot M, Rubin RR, Kruger DF, Travis LB. Correlates of insulin injection omission. Diabetes Care. 2010; 33: 240-5. doi: 10.2337/dc09-1348.
