การวิจัยเชิงปฏิบัติการเพื่อพัฒนาผู้เยี่ยมสำรวจเก็บข้อมูลจากร้านขายยาแผนปัจจุบัน ตามวิธีปฏิบัติทางเภสัชกรรมชุมชนในจังหวัดชลบุรี

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์: เพื่อพัฒนาและประเมินผลการพัฒนาผู้เยี่ยมสำรวจเก็บข้อมูลร้านขายยาแผนปัจจุบันตามวิธีปฏิบัติทางเภสัชกรรมชุมชน (GPP data collector) ในจังหวัดชลบุรี  วิธีการ: การศึกษานี้เป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการด้วยกระบวนการ PAOR ซึ่งประกอบด้วย 4 ขั้นตอน ได้แก่ การวางแผน การปฏิบัติ การสังเกตผล และการสะท้อนปฏิบัติ ขั้นตอนการวางแผนเป็นการสนทนากลุ่มผู้ให้ข้อมูล 20 คนที่เป็นผู้มีส่วนได้ส่วนเสียในการประเมินร้านยาตามเกณฑ์ GPP โดยพนักงานเจ้าหน้าที่ เพื่อรวบรวมปัญหาในการตรวจประเมิน เกณฑ์ GPP ที่ต้องใช้ดุลยพินิจในการตีดสิน แนวทางในการพัฒนาเกณฑ์ GPP ในขั้นตอนการปฏิบัติเป็นการพัฒนาหลักสูตรผู้เยี่ยมสำรวจเก็บข้อมูลร้านยา การบริหารจัดการให้การเก็บข้อมูลเป็นไปตามระเบียบกระทรวงการคลัง และการจัดทำขั้นตอนการขึ้นทะเบียนรับรองผู้เยี่ยมฯ ในขั้นนี้ยังมีการจัดฝึกอบรม ขั้นตอนการสังเกตผลเป็นการเปรียบเทียบผลการตรวจประเมินร้านยาระหว่างทีมพนักงานเจ้าหน้าที่และผู้เยี่ยมสำรวจฯ ตลอดจนประเมินความพึงพอใจของผู้ประกอบการร้านยาต่อการประเมินโดยผู้เยี่ยมสำรวจฯ และประเมินความพึงพอใจต่อหลักสูตรของผู้เยี่ยมสำรวจฯ ส่วนขั้นตอนการสะท้อนปฏิบัติเป็นการสนทนากลุ่มในผู้มีส่วนได้ส่วนเสียและร้านยาที่ได้รับการเยี่ยมสำรวจฯ โดยผู้เข้าอบรมในประเด็นปัญหาที่เกิดขึ้นระหว่างการดำเนินงาน รวมถึงข้อเสนอแนะในการพัฒนาในวงรอบต่อไป ผลการวิจัย: ในขั้นตอนการวางแผนพบว่า เกณฑ์การตรวจ GPP มี 28 ข้อที่ต้องใช้ดุลยนิจในการประเมิน จึงควรกำหนดข้อตกลงให้ชัดเจนสำหรับการตรวจ นอกจากนี้ พนักงานเจ้าหน้าที่มีจำนวนจำกัดในการปฏิบัติหน้าที่เชิงรุกและเฝ้าระวัง จึงควรเพิ่มกำลังคนที่มีศักยภาพ แผนการดำเนินการแบ่งออกเป็น 3 ขั้นตอน ประกอบด้วย การพัฒนาหลักสูตร การฝึกอบรม และการประเมินผล ในขั้นการปฏิบัติมีการพัฒนาหลักสูตรผู้เยี่ยมสำรวจเก็บข้อมูลร้านยาจนได้รับการรับรองจากสภาเภสัชกรรม และมีผู้ผ่านการฝึกอบรมตามหลักสูตรและขึ้นทะเบียนจำนวน 32 คน ในขั้นการสังเกตการณ์ พบว่า ผลการประเมิน GPP ของผู้เยี่ยมสำรวจฯ และพนักงานเจ้าหน้าที่ไม่แตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (P>0.05) ผู้ประกอบการร้านยามีความพึงพอใจในการเยี่ยมสำรวจฯ ในระดับมากที่สุด (คะแนนมากกว่า 4.5 จากคะแนนเต็ม 5 ในทุกด้าน) ผู้เยี่ยมสำรวจฯ พึงพอใจหลักสูตรภาพในระดับมากที่สุดเช่นกัน (คะแนนมากกว่า 4.5 จากคะแนนเต็ม 5 ในทุกด้าน) ในขั้นตอนการสะท้อนผล พบว่าควรลดขั้นตอนในการปรับปรุงหลักสูตรและการส่งมอบงาน ควรปรับลดระยะเวลาในการฝึกอบรมหลักสูตร และปรับเกณฑ์คุณสมบัติของผู้เข้าอบรมเรื่องจำนวนปีที่มีประสบการณ์ในร้านยา สรุป: จังหวัดชลบุรีพัฒนาผู้เยี่ยมสำรวจเก็บข้อมูลร้านยาตามวิธีปฏิบัติทางเภสัชกรรมชุมชน ซึ่งมีศักยภาพเช่นเดียวกับพนักงานเจ้าหน้าที่ ทำให้ผู้ผ่านการอบรมสามารถร่วมการตรวจประเมิน GPP ในร้านยาได้