สิ่งท้าทายต่อการคงอยู่ในระบบของผู้บำบัดด้วยเมทาโดนระยะยาว ในพื้นที่ทุรกันดารแห่งหนึ่งทางภาคเหนือของประเทศไทย

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาสิ่งท้าทายต่อการคงอยู่ในระบบบำบัดด้วยเมทาโดนในระยะยาว ในมุมมองของผู้บำบัดที่อาศัยในพื้นที่ทุรกันดารของอำเภอเวียงแหง จังหวัดเชียงใหม่ วิธีการ: การศึกษาสัมภาษณ์เชิงลึกผู้บำบัดยาเสพติดด้วยเมทาโดน 11 รายและผู้นำชุมชน 3 รายในอำเภอเวียงแหง จังหวัดเชียงใหม่ที่ได้รับการคัดเลือกแบบจำเพาะเจาะจง ในช่วงวันที่ 1 สิงหาคม 2565 – 30 เมษายน 2566 แนวคำถามสำหรับการสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้างพัฒนาขึ้นโดยใช้ Risk Environment Framework, Health Belief Model และ Shared Decision Making Model การวิเคราะห์ข้อมูลใช้การวิเคราะห์เนื้อหา ผลการศึกษา: ปัจจัยที่เป็นอุปสรรคต่อการคงอยู่ในระบบของผู้บำบัดด้วยเมทาโดนระยะยาวที่สำคัญ คือ บริบทของพื้นที่อำเภอเวียงแหง ได้แก่ การมีภูมิประเทศเป็นป่าเขาติดประเทศพม่าซึ่งเป็นเส้นทางการเดินทางของยาเสพติด ทำให้คนเข้าถึงยาเสพติดได้ง่าย การคมนาคมที่ยากลำบากทำให้ผู้บำบัดไม่สามารถรับยาได้ตามนัด การจำกัดปริมาณการจ่ายยาเมทาโดนทำให้ต้องมารับบริการบ่อยครั้ง จึงเป็นอุปสรรคสำหรับผู้บำบัดส่วนใหญ่ โดยเฉพาะผู้มีรายได้น้อยที่ค่าใช้จ่ายในการเดินทางมาบำบัดกระทบต่อความเป็นอยู่ การขาดการเข้าถึงการศึกษาทำให้ประชาชนในอดีตไม่รู้ว่ายาเสพติดนั้นผิดกฎหมาย รวมถึงประชากรส่วนใหญ่เป็นกลุ่มชาติพันธุ์ที่มีภาษาและวัฒนธรรมเป็นของตนเอง จึงยากต่อการสื่อสารเพื่อการบำบัด ถ้ามีคนในครอบครัวที่สนับสนุนและมีคนในชุมชนที่เป็นชาติพันธุ์เดียวกันที่คอยเป็นผู้ประสานงานในการบำบัดจะทำให้ความร่วมมือดีขึ้น สรุป: บริบทความทุรกันดารของพื้นที่อำเภอเวียงแหงส่งผลต่อการคงอยู่ในระบบการบำบัดด้วยเมทาโดนในระยะยาว หลายปัจจัยที่เกี่ยวข้องทั้งเป็นอุปสรรคและสนับสนุนการบำบัดด้วยเมทาโดน ทำให้การบำบัดมีความซับซ้อนและต่างจากพื้นที่อื่น ดังนั้นรูปแบบการให้บริการควรคำนึงถึงบริบทพื้นที่ และบูรณาการกับภาคส่วนอื่นที่เกี่ยวข้อง