การรักษาและป้องกันพิษ cyanide จากการใช้ sodium nitroprusside
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความนี้ทบทวนวรรณกรรมอย่างเป็นระบบทั้งข้อมูลทางเภสัชวิทยาและเภสัชพลศาสตร์ของ sodium nitroprusside (SNP) กลไกการเกิดพิษ และวิธีการจัดการและป้องกันพิษ cyanide จากการใช้ SNP โดย SNP เป็นยาเก่าแก่ที่มีการใช้มายาวนานกว่า 100 ปี โดยเฉพาะในข้อบ่งชี้สำหรับลดความดันโลหิตเฉียบพลันในผู้ป่วยภาวะความดันโลหิตสูงวิกฤต หรือใช้ในการรักษาผู้ป่วยภาวะหัวใจล้มเหลวเฉียบพลัน SNP เป็นยาที่มีประสิทธิภาพสูง ออกฤทธิ์เร็ว และสามารถลดความดันโลหิตได้อย่างไม่จำกัด จากการที่ตัวยาสามารถทำปฏิกิริยากับ oxyhemoglobin ในเลือด แล้วเกิดการสังเคราะห์ methemoglobin พร้อมปลดปล่อย nitric oxide ซึ่งมีฤทธิ์ขยายหลอดเลือดช่วยในการลดความดันโลหิตได้ทันที อย่างไรก็ตาม พบว่าจะเกิดการปลดปล่อย cyanide ออกมาร่วมด้วยจากปฏิกิริยาดังกล่าว ทำให้อาจเกิดความเสี่ยงต่อภาวะพิษ cyanide ได้ โดยเฉพาะผู้ป่วยที่ได้รับขนาดยา SNP สูงเกิน 2 ไมโครกรัม/กิโลกรัม/นาที ผู้ป่วยที่มีโปรตีนอัลบูมินในเลือดต่ำ หรือผู้ป่วยที่มีการทำงานของตับหรือไตบกพร่อง ดังนั้น ผู้ป่วยทุกรายควรได้รับการตรวจติดตามความดันโลหิต อิเล็กโทรไลต์ ตรวจแก๊สจากหลอดเลือดแดง (arterial blood gas) และเฝ้าระวังอาการจากภาวะพิษ cyanide ในระหว่างที่ได้รับยาดังกล่าว หากสงสัยว่าเกิดภาวะพิษหรือในรายที่มีความเสี่ยงสูงต่อการเกิดพิษ cyanide สามารถใช้ยาแก้พิษหรือป้องกันพิษ cyanide จาก SNP ได้แก่ sodium nitrite, sodium thiosulfate และ hydroxocobalamin โดยยาดังกล่าวจะทำให้เกิดการจับและเปลี่ยนรูป cyanide กลายเป็นสารที่ไม่ก่อพิษ แล้วขับออกทางปัสสาวะต่อไป
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
ผลการวิจัยและความคิดเห็นที่ปรากฏในบทความถือเป็นความคิดเห็นและอยู่ในความรับผิดชอบของผู้นิพนธ์ มิใช่ความเห็นหรือความรับผิดชอบของกองบรรณาธิการ หรือคณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ ทั้งนี้ไม่รวมความผิดพลาดอันเกิดจากการพิมพ์ บทความที่ได้รับการเผยแพร่โดยวารสารเภสัชกรรมไทยถือเป็นสิทธิ์ของวารสารฯ
References
Hottinger DG, Beebe DS, Kozhimannil T, Prielipp RC, Belani KG. Sodium nitroprusside in 2014: A clinical concepts review. J Anaesthesiol Clin Pharmacol. 2014; 30: 462-71.
U.S. Food and Drug Administration. Sodium Nitroprus side Injection [online]. 2016 [cited Jul 3, 2023]. Available from: www.accessdata.fda.gov/drugsatfda _docs/label/2016/207426Orig1s000lbl.pdf.
Divakaran S, Loscalzo J. The role of nitroglycerin and other nitrogen oxides in cardiovascular therapeutics. J Am Coll Cardiol 2017; 70: 2393-410.
Tinker JH, Michenfelder JD. Sodium nitroprusside: pharmacology, toxicology and therapeutics. Anesthe siology 1976; 45: 340-54.
Moncada S, Palmer RM, Higgs EA. Nitric oxide: physi ology, pathophysiology, and pharmacology. Pharma col Rev. 1991; 43: 109-42.
Palmer RM, Ferrige AG, Moncada S. Nitric oxide release accounts for the biological activity of endothelium-derived relaxing factor. Nature 1987; 327: 524-6.
Holme MR, Sharman T. Nitroprusside. 2023 May 22. In: StatPearls [online]. Treasure Island (FL): Stat Pearls Publishing; 2023 Jan–.PMID: 32491419.
Micromedex®. Sodium nitroprusside [online]. 2023 [cited Oct 31, 2023]. Available from: www.microme dexsolution.com
Friederich JA, Butterworth JFt. Sodium nitroprusside: twenty years and counting. Anesth Analg. 1995; 81: 152-62.
Jarabak R, Westley J. Serum albumin and cyanide detoxication. Kinetic characterization of a reactive albumin-sulfur complex. J Biol Chem. 1986; 261: 10 793-6.
Johanning RJ, Zaske DE, Tschida SJ, Johnson SV, Hoey LL, Vance-Bryan K. A retrospective study of sodium nitroprusside use and assessment of the potential risk of cyanide poisoning. Pharmacothe- rapy. 1995; 15: 773-7.
Graham J, Traylor J. Cyanide toxicity. 2023 Feb 13. In: StatPearls [online]. Treasure Island (FL): Stat Pearls Publishing; 2023.
Rindone JP, Sloane EP. Cyanide toxicity from sodium nitroprusside: risks and management. Ann Pharmacother. 1992; 26: 515-9.
Hall AH, Rumack BH. Clinical toxicology of cyanide. Ann Emerg Med. 1986; 15: 1067-74.
Alaniz C, Watts B. Monitoring cyanide toxicity in patients receiving nitroprusside therapy. Ann Phar- macother. 2005; 39: 388-9.
Baud FJ, Borron SW, Mégarbane B, Trout H, Lapo stolle F, Vicaut E, et al. Value of lactic acidosis in the assessment of the severity of acute cyanide poisoning. Crit Care Med. 2002; 30: 2044-50.
Cetnarowski AB, Conti DR. Nitroprusside toxicity and low-dose infusion. Ann Intern Med. 1986; 104: 895-6.
Bothof G, van Rhee KP, Koomen E, Veldhoen ES. Change in national dosing advice of nitroprusside after potentially fatal cyanide intoxication. SN Compr Clin Med. 2020; 2: 522-5.
Quinlan C, Gill D, Waldron M, Awan A. Cyanide poisoning in the post-transplantation patient-a cautionary tale. Pediatr Nephrol. 2008; 23: 2273-5.
Katzung KG, Topeff JM, Leroy JM, Cole JB, Roberts DJ. Prolonged sodium nitroprusside infusion resulting in fatal cyanide poisoning during national sodium thiosulfate shortage. Clin Toxicol 2015; 53: 671.
Karim A, Khan MI, Panhwar MS, Nadeem F, Carroll D, Kalra A. Cyanide toxicity at “safe” dose of sodium nitroprusside within 24 hours of treatment. Am J Respir Crit Care Med. 2019; 199: A4804.
Udeh CI, Ting M, Arango M, Mick S. Delayed presen tation of nitroprusside-induced cyanide toxicity. Ann Thorac Surg 2015; 99: 1432-4.
Chung KH, Park SM, Baek IC, Jang J, Hong YW, Ahn S. Cyanide toxicity during cardiopulmonary bypass with small dose of nitroprusside: a case report. Korean J Anesthesiol. 2016; 69: 181-4.
Sipe EK, Trienski TL, Porter JM. Cyanide toxicity in the surgical intensive care unit: a case report. Am Surg. 2001; 67: 684-6.
Abraham P, Lockwood A, Patka J, Rabinovich M, Sutherland J, Chester K. Sodium nitroprusside in intensive care medicine and issues of cyanide poisoning, cyanide poisoning prophylaxis, and thio cyanate poisoning. In: Hall AH, Isom GE, Rockwood GA, editors. Toxicology of cyanides and cyanogens experimental, applied and clinical aspects. West Sussex: Wiley Blackwell; 2015. p 129–50.
Cole PV, Vesey CJ. Sodium thiosulphate decreases blood cyanide concentrations after the infusion of sodium nitroprusside. Br J Anaesth. 1987; 59: 531-5.
Schulz V, Gross R, Pasch T, Busse J, Loeschcke G. Cyanide toxicity of sodium nitroprusside in thera- peutic use with and without sodium thiosulphate. Klin Wochenschr. 1982; 60: 1393-400.
Pasch T, Schulz V, Hoppelshäuser G. Nitroprusside-induced formation of cyanide and its detoxication with thiosulfate during deliberate hypotension. J Cardiovasc Pharmacol. 1983; 5: 77-85.
Schulz LT, Elder EJ, Jr., Jones KJ, Vijayan A, John son BD, Medow JE, et al. Stability of sodium nitro prusside and sodium thiosulfate 1:10 intravenous admixture. Hosp Pharm. 2010; 45: 779-84.
Cottrell JE, Casthely P, Brodie JD, Patel K, Klein A, Turndorf H. Prevention of nitroprusside-induced cyanide toxicity with hydroxocobalamin. N Engl J Med. 1978; 298: 809-11.
U.S. Food and Drug Administration. Cyanokit® (hydroxocobalamin for Injection) [online]. 2018 [cited Dec 3, 2023]. Available from: www.accessdata.fda. gov/drugsatfda_docs/label/2018/022041s019,%20020lbl.pdf.