การสำรวจรายการยาที่ร้านยาในอำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่ขายผ่านแอปพลิเคชันออนไลน์ โดยพนักงานของผู้ให้บริการแพลตฟอร์มเป็นผู้ซื้อยาในสถานที่จากร้านยาและส่งให้ผู้บริโภค

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์: เพื่อสำรวจรายการและสถานะทางกฎหมายของยาที่ร้านยาในอำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่ขายผ่านแอปพลิเคชันออนไลน์โดยพนักงานของผู้ให้บริการแพลตฟอร์มเป็นผู้ซื้อยาในสถานที่จากร้านยาและส่งให้ผู้บริโภค (หรือผู้รับฝากซื้อ) และหาแนวทางการจัดการขายยาดังกล่าวให้เป็นไปตามกฎหมาย วิธีการ: การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยแบบผสม การวิจัยเชิงสำรวจภาคตัดขวางระหว่างวันที่ 11 พฤษภาคม ถึง 6 มิถุนายน พ.ศ.2566 ทำเพื่อสำรวจรายการและสถานะทางกฎหมายของยาที่มีขายผ่านช่องทางการฝากซื้อออนไลน์ของร้านยาที่ตั้งในอำเภอเมืองเชียงใหม่บนแอปพลิเคชันของบริษัทแห่งหนึ่ง ส่วนการวิจัยเชิงคุณภาพทำเพื่อหาแนวปฏิบัติเพื่อแก้ไขปัญหานี้ โดยการสัมภาษณ์เชิงลึกรายเดี่ยวกับผู้เชี่ยวชาญทางด้านนโยบายและกฎหมายสาธารณสุข เภสัชกรร้านยา และประชาชน รวมทั้งหมด 12 คน และยังมีการสนทนากลุ่มกับผู้ปฏิบัติงานคุ้มครองผู้บริโภคและเภสัชสาธารณสุขและนิติกรประจำเขตสุขภาพ รวม 3 คน ผลการวิจัย: ร้านยา 56 แห่งในอำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่มีช่องทางขายยาผ่านการฝากซื้อออนไลน์ ยาที่พบการขาย 2,575 รายการ แบ่งสถานะทางกฎหมายตามพระราชบัญญัติยา พ.ศ. 2510 เป็นยาควบคุมพิเศษ 4 รายการ (ร้อยละ 0.19) ยาอันตราย 209 รายการ (ร้อยละ 8.12) ยาสามัญประจำบ้าน 693 รายการ (ร้อยละ 26.91) และยาที่ไม่ใช่ยาควบคุมพิเศษหรือยาอันตราย 1,668 รายการ (ร้อยละ 64.78) แนวทางปฏิบัติในการแก้ปัญหาที่ผู้ให้ข้อมูลเสนอ ได้แก่ การทบทวนกฎหมายให้สอดคล้องกับการเปลี่ยนแปลงช่องทางการเข้าถึงยาของประชาชน การจัดกลุ่มยาตามความเสี่ยงและกำหนดให้ยาบางกลุ่มที่มีความเสี่ยงน้อยสามารถขายผ่านออนไลน์ การกำหนดให้มีการซักประวัติและส่งมอบยาโดยเภสัชกรเท่านั้น การจัดตั้งระบบเฝ้าระวังการขายยาออนไลน์ระดับประเทศ และการเผยแพร่ความรู้ให้แก่ผู้บริโภค สรุป: รายการยาที่ปรากฏบนแอปพลิเคชันการฝากซื้อยาออนไลน์จากร้านยาในอำเภอเมืองเชียงใหม่ ส่วนใหญ่เป็นยาบรรจุเสร็จที่ไม่ใช่ยาอันตรายหรือยาควบคุมพิเศษ ทั้งนี้จำเป็นต้องการทบทวนกฎหมายที่ควบคุมช่องทางการขายยาและการโฆษณายาทางออนไลน์ และกำหนดแนวปฏิบัติที่เหมาะสมเพื่อความปลอดภัยของประชาชน