การพัฒนากลไกการเฝ้าระวังความปลอดภัยด้านยาและผลิตภัณฑ์สุขภาพ ในอำเภอเวียงแหง จังหวัดเชียงใหม่

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์: เพื่อพัฒนาและประเมินกลไกการเฝ้าระวังความปลอดภัยด้านยาและผลิตภัณฑ์สุขภาพ ผ่านกระบวนการมีส่วนร่วมของเจ้าหน้าที่ระดับโรงพยาบาลและอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน (อสม.) วิธีการ: งานวิจัยเชิงปฏิบัติการครั้งนี้ใช้หลักวงจรการบริหารงานคุณภาพ (PDCA) จำนวน 2 รอบในการพัฒนา 2 กลไก ได้แก่ 1) การเฝ้าระวังความปลอดภัยด้านยาเชิงรุกในโรงพยาบาล โดยสนทนากลุ่มในแพทย์ เภสัชกร และพยาบาล การประเมินผลลัพธ์ทำโดยการค้นหาผู้ป่วยที่ได้รับผลกระทบจากยาและผลิตภัณฑ์สุขภาพ และจำนวนการรายงานเหตุการณ์ที่ได้ส่งต่อข้อมูลไปยังชุมชน และ 2) การเฝ้าระวังความปลอดภัยด้านยาเชิงรุกในชุมชน โดยสนทนากลุ่มระหว่างเภสัชกร เจ้าหน้าที่กลุ่มงานบริการด้านปฐมภูมิและองค์รวม ตัวแทน   อสม. และสำนักงานสาธารณสุขอำเภอ เพื่อร่วมกันออกแบบแนวปฏิบัติระบบการเฝ้าระวังความปลอดภัยด้านยาในชุมชนซึ่งเชื่อมโยงกับโรงพยาบาล โดยคัดเลือก อสม. จำนวน 30 คนเพื่อพัฒนาทักษะและองค์ความรู้ด้านยาและผลิตภัณฑ์สุขภาพ และให้ทำหน้าที่เป็นผู้เฝ้าระวังฯ ในชุมชน ผลลัพธ์ของกลไกการเฝ้าระวังฯ ประเมินจากจำนวนการเฝ้าระวังยาและผลิตภัณฑ์สุขภาพในชุมชน การค้นหาอาการไม่พึงประสงค์จากยาและผลิตภัณฑ์สุขภาพโดยใช้ตัวส่งสัญญาณ จำนวนข้อมูลที่ได้รับส่งต่อจากโรงพยาบาล ร่วมกับการประเมินความรอบรู้ด้านการใช้ยาอย่างสมเหตุผลของ อสม. ระหว่างก่อน-หลังการนำกลไกการเฝ้าระวังฯ มาใช้ ผลการวิจัย: กลไกการเฝ้าระวังฯ เกิดจากการมีส่วนร่วมของผู้เกี่ยวข้องระดับโรงพยาบาลและชุมชน การพัฒนากลไกทำโดยคัดเลือกกลุ่มอาการไม่พึงประสงค์ที่ควรเฝ้าระวังจากสารสเตียรอยด์ ยากลุ่ม NSAIDs สารไซบูทรามีน และซิลเดนาฟิล เพื่อพัฒนาเครื่องมือตรวจจับอันตรายจากผลิตภัณฑ์กลุ่มเสี่ยงในพื้นที่ และกำหนดช่องทางส่งข้อมูลระหว่างโรงพยาบาลและชุมชน ผ่านแกนนำ อสม. โดยใช้แอพพลิเคชั่นไลน์ อสม. มีคะแนนความรอบรู้ด้านการใช้ยาอย่างสมเหตุผลภายหลังการพัฒนาศักยภาพ เพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (P< 0.001) จาก 37.09 ±12.93 เป็น 40.76 ±13.70 (คะแนนเต็ม 52 คะแนน) ผลของกลไกการเฝ้าระวังฯ ทำให้เกิดการส่งต่อประเด็นปัญหาด้วยกระบวนการส่งข้อมูลที่เหมาะกับผู้ปฏิบัติงาน สรุป: การวิเคราะห์ปัญหาและพัฒนากลไกเฝ้าระวังผลิตภัณฑ์สุขภาพ โดยสหสาขาวิชาชีพและภาคีเครือข่ายชุมชนร่วมกับการพัฒนาศักยภาพ อสม. ส่งผลให้เกิดแนวปฏิบัติการค้นหาปัญหา และสามารถส่งต่อข้อมูลการใช้ยาและผลิตภัณฑ์สุขภาพของผู้ป่วยระหว่างโรงพยาบาลและชุมชน เพื่อให้ผู้ป่วยได้รับการดูแลอย่างเหมาะสม และป้องกันอันตรายจากการใช้ผลิตภัณฑ์สุขภาพกลุ่มเสี่ยงได้