ประสิทธิผลและความปลอดภัยของยาต้านเชื้อราสำหรับป้องกันเชื้อราแคนดิดาในช่องปากและลำคอในผู้ป่วยเอชไอวี : การทบทวนวรรณกรรมอย่างเป็นระบบและการวิเคราะห์อภิมานเครือข่าย

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์: เพื่อประเมินประสิทธิผลและความปลอดภัยของยาต้านเชื้อราในการป้องกันการติดเชื้อราแคนดิดาในช่องปากและลำคอของผู้ป่วยเอชไอวี วิธีการ: สืบค้นงานวิจัยจากฐานข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ ได้แก่ PubMed, EMBASE, CENTRAL, Web of Science, Scopus, ProQuest, ClinicalTrials.gov และThai Library Integrated System (Thai LIS) จนถึง 31 ธันวาคม 2565 โดยคัดเลือกงานวิจัยเชิงทดลองแบบสุ่มและมีกลุ่มควบคุมที่ศึกษาประสิทธิผลและ/หรือความปลอดภัยของการใช้ยาต้านเชื้อราทุกรูปแบบเพื่อป้องกันเชื้อราแคนดิดาในช่องปากหรือลำคอในผู้ป่วยเอชไอวีเข้าการศึกษา ผลลัพธ์หลัก คือ การป้องกันการติดเชื้อราแคนดิดาในช่องปากและลำคอครั้งแรกและการติดเชื้อซ้ำ ผู้วิจัยรวมขนาดผลลัพธ์ด้วยการวิเคราะห์อภิมานเครือข่ายตามหลัก frequentist framework โดยใช้การวิเคราะห์แบบสุ่ม และประมาณค่า Surface Under the Cumulative Ranking (SUCRA) โดยใช้สถิติแบบ Bayesian เพื่อจัดลำดับประสิทธิผลและความปลอดภัยของยาต้านเชื้อราแต่ละชนิด ผลการวิจัย: มีงานวิจัย 15 ฉบับที่ศึกษาในผู้ป่วยเอชไอวี 3,597 รายอายุระหว่าง 18 – 70 ปี ถูกคัดเข้าการศึกษา ในทุกการศึกษา ผู้ป่วยมีค่า CD4 เฉลี่ยน้อยกว่า 200 เซลล์ต่อลูกบาศก์มิลลิเมตร ส่วนมากศึกษาผลของยาต้านเชื้อราแบบรับประทานเทียบกับยาหลอก ระยะเวลาการให้ยาและติดตามผลอยู่ในช่วง 4-176 สัปดาห์ ผลการวิเคราะห์อภิมานเครือข่าย พบว่า การให้ยาต้านเชื้อราไม่ช่วยป้องกันการติดเชื้อราแคนดิดาครั้งแรกทั้งในช่องปากและในลำคอ แต่การใช้ยาฟลูโคนาโซลทั้งแบบรายวันและรายสัปดาห์ และยาไอทราโคนาโซลแบบรายวัน ช่วยป้องกันการติดเชื้อราแคนดิดาซ้ำในช่องปากได้ดีกว่ากลุ่มที่ได้ยาหลอกอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (RR=0.27, 95%Cl 0.16-0.44; RR=0.65, 95%Cl 0.47-0.90; RR =0.43, 95%Cl 0.25-0.75 ตามลำดับ) และการได้รับฟลูโคนาโซลทั้งสองรูปแบบนี้ ยังสามารถป้องกันการติดเชื้อซ้ำในลำคอได้ร้อยละ 83 และ 79 ตามลำดับเมื่อเทียบกับยาอมคลอไตรมาโซล รายงาน AEs ที่พบบ่อย ได้แก่ อาการในระบบทางเดินอาหาร และการเกิดผื่น สรุป: ยาต้านเชื้อราไม่ช่วยป้องกันการติดเชื้อราแคนดิดาครั้งแรกในช่องปากและลำคอของผู้ป่วยเอชไอวี แต่มีประสิทธิภาพในการป้องกันการติดเชื้อนี้ซ้ำ โดยยาที่มีประสิทธิผลดีที่สุดในการป้องกันการติดเชื้อราแคนดิดาซ้ำในช่องปากและลำคอในผู้ป่วยเอดส์ คือ ยาฟลูโคนาโซลแบบรายวัน