การพัฒนารูปแบบการจัดการกลุ่มเสี่ยงที่ได้รับอันตรายจากสเตียรอยด์ในอำเภอสีชมพู จังหวัดขอนแก่น

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์: 1) เพื่อศึกษาสถานการณ์การใช้ยาและผลิตภัณฑ์สุขภาพที่ไม่เหมาะสมในอำเภอสีชมพู จังหวัดขอนแก่น 2) เพื่อพัฒนารูปแบบการจัดการกลุ่มเสี่ยงที่ได้รับสเตียรอยด์โดยเครือข่ายชุมชน (รูปแบบฯ) และ 3) เพื่อประเมินผลการใช้รูปแบบดังกล่าว วิธีการ: การศึกษานี้เป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการในระหว่างพ.ศ. 2561-2565  กลุ่มตัวอย่าง คือ ผู้ป่วยโรคเรื้อรังที่มีประวัติการใช้ยาและผลิตภัณฑ์สุขภาพที่ปลอมปนสเตียรอยด์ การศึกษาแบ่งเป็น 3 ระยะ คือ ระยะที่ 1 การศึกษาสถานการณ์การใช้ยาและผลิตภัณฑ์สุขภาพที่ไม่เหมาะสมจากการเยี่ยมบ้านของผู้ป่วยใน 7 กลุ่มโรคเรื้อรังและตรวจร้านค้าในชุมชน ระยะที่ 2 การพัฒนารูปแบบฯ และค้นหากลุ่มเสี่ยงฯ โดยเครือข่ายชุมชน เพื่อให้บุคลากรทางสาธารณสุขในโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลคัดกรอง และส่งต่อผู้ป่วยที่ได้รับอันตรายเข้าสู่กระบวนการรักษาที่โรงพยาบาลสีชมพู ระยะที่ 3 การประเมินผลลัพธ์ของการใช้รูปแบบฯดังกล่าว ผลการศึกษา: รูปแบบฯ ประกอบด้วย 6 กิจกรรม คือ 1) การเสริมสร้างความรู้แก่ประชาชน 2) การค้นหากลุ่มเสี่ยงฯ 3) การคัดกรองกลุ่มเสี่ยงฯ 4) การส่งต่อผู้ป่วยจากชุมชนสู่โรงพยาบาลตามแนวทางปฏิบัติ 5) การดูแลผู้ป่วยที่ได้รับอันตรายจากสเตียรอยด์ที่มีภาวะ Cushing และ 6) การการวัดผลลัพธ์การรักษาโดยใช้หลัก ECHO model การนำรูปแบบฯ ไปใช้ สามารถค้นหากลุ่มเสี่ยงฯ 353 ราย ซึ่งมาเข้ารับการคัดกรองและส่งต่อไปยังโรงพยาบาลสีชมพู 240 ราย ทั้งนี้พบกลุ่มเสี่ยงที่มีอาการเข้าเกณฑ์ภาวะ Cushing 9 ราย คิดเป็นร้อยละ 3.75 ของกลุ่มเสี่ยงฯ การประเมินผลลัพธ์ด้านคลินิกหลังการรักษาพบว่า ผู้ป่วยหายจากภาวะ Cushing ทั้ง 9 ราย การประเมินผลลัพธ์ด้านความเป็นมนุษย์ พบว่า ผู้ป่วยและญาติมีความพึงพอใจต่อการรักษาในระดับมากที่สุด การประเมินผลลัพธ์ด้านเศรษฐศาสตร์ พบว่า ค่าใช้จ่ายในการรักษาผู้ป่วยคิดเป็นค่าใช้จ่ายทางตรง≥ 3,908 บาทต่อราย และค่าใช้จ่ายทางอ้อม ≥10,500 บาทต่อราย สรุป: รูปแบบการค้นหา คัดกรอง และส่งต่อผู้ป่วยที่มีความเสี่ยงต่ออันตรายจากสเตียรอยด์เข้าสู่การรักษาทางการแพทย์ที่เหมาะสม ร่วมกับความร่วมมือจากเครือข่ายชุมชน ทำให้ผู้ป่วยได้รับการรักษาทันท่วงที หากสามารถพบกลุ่มเสี่ยงฯ ในเวลาอันรวดเร็วจะสามารถป้องกันการเกิดโรคและภาวะแทรกซ้อนที่อาจจะเกิดขึ้นได้ และลดภาระค่าใช้จ่ายด้านการรักษาได้