การพัฒนาและประเมินผลโปรแกรมการจัดการความปวดโดยญาติซึ่งเป็นผู้ดูแลผู้ป่วยมะเร็งระยะท้าย

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์: เพื่อพัฒนาและประเมินผลโปรแกรมการจัดการความปวดโดยญาติซึ่งเป็นผู้ดูแลผู้ป่วยมะเร็งระยะท้าย วิธีการ: งานวิจัยนี้เป็นงานวิจัยเชิงปฏิบัติการ ผู้ร่วมวิจัยประกอบด้วย 1) ทีมผู้ร่วมวิจัย ได้แก่ แพทย์ พยาบาล และเภสัชกร  จำนวน 15 คน 2) ผู้รับบริการ ได้แก่ ญาติผู้ดูแล 19 คน และผู้ป่วย19 คนที่เป็นโรคมะเร็งท่อน้ำดี มะเร็งต่อมน้ำเหลือง และอื่น ๆ การศึกษาระยะที่ 1 เป็นการศึกษาสภาพการณ์ของคลินิกประคับประคองโดยรวบรวมข้อมูลจากการสังเกตและสัมภาษณ์ผู้ร่วมวิจัย การศึกษาระยะที่ 2 เป็นการพัฒนาโปรแกรมการจัดการความปวดโดยผู้ดูแล โดยการประชุมระดมสมองในกลุ่มผู้ร่วมวิจัย การศึกษาระยะที่ 3 เป็นการติดตามและประเมินผลลัพธ์ด้านพฤติกรรม/เจตคติของผู้ให้บริการด้านความปวดของผู้ป่วย ปัญหาที่เกิดจากการใช้ยา ความรู้เกี่ยวกับการจัดการความปวด การรับรู้สมรรถนะการจัดการความปวด และความพึงพอใจของญาติผู้ดูแล ผลการวิจัย: การศึกษาในระยะที่ 1 พบว่า คลินิกประคับประคองมีปัญหาด้านการปฏิบัติงานคือ ระบบการให้บริการ ความแตกต่างทางประสบการณ์ของผู้ปฏิบัติงาน ความพร้อมของยา สถานที่ และความเข้าใจของผู้ปฏิบัติงาน ปัญหาด้านผู้รับบริการ คือ ความพร้อมของผู้รับบริการ และทัศนคติต่อการใช้มอร์ฟีนและต่อผู้ให้บริการ การศึกษาระยะที่ 2 พบประเด็นที่ส่งผลต่อการพัฒนาโปรแกรมการจัดการความปวด 5 ประเด็น ได้แก่ 1) ผู้ปฏิบัติงานมีทัศนคติที่ดีต่อการดูแลแบบประคับประคอง 2) ผู้ปฏิบัติงานมีความรู้/ทักษะในการจัดการความปวด 3) การมี Kapanol^® 4) การแยกพื้นที่ในการให้บริการ และ 5) การปรับปรุงแนวปฏิบัติและพัฒนาโปรแกรมฯ ทีมผู้ร่วมวิจัยกำหนดกิจกรรมที่ตอบสนองประเด็นที่ส่งผลต่อการพัฒนา การพัฒนาแบ่งเป็น 2 วงรอบ แต่ละวงรอบมี 4 ขั้นตอน คือวางแผน ปฏิบัติ สังเกต และสะท้อนผล การศึกษาระยะที่ 3 ประเมินผลของโปรแกรมการจัดการความปวด พบว่าทีมผู้ให้บริการมีความรู้/ความเข้าใจ มีทัศนคติที่ดีต่อการดูแลแบบประคับประคอง คะแนนความปวดปัจจุบันของผู้ป่วยลดลงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (P<0.05) คะแนนความปวดน้อยที่สุดใน 24 ชั่วโมงไม่แตกต่างกัน ปัญหาที่พบจากการใช้ยาลดลง ผู้ดูแลมีความรู้ในการจัดการความปวดเพิ่มขึ้น สมรรถนะแห่งตนในการจัดการความปวดเพิ่มขึ้น  และความพึงพอใจอยู่ในระดับสูง สรุป: การนำกระบวนการวิจัยเชิงปฏิบัติการมาใช้ สามารถพัฒนาโปรแกรมการจัดการความปวดโดยผู้ดูแลสำหรับดูแลผู้ป่วยระยะท้ายที่เหมาะสมกับบริบทของโรงพยาบาลได้