การควบคุมและกำกับผลิตภัณฑ์เสริมอาหารที่ได้รับอนุญาตผ่านระบบ E-submission: กรณีศึกษาในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาการปฏิบัติงานด้านการควบคุมและกำกับผลิตภัณฑ์เสริมอาหารที่ได้รับอนุญาตผ่านระบบ E-submission  ของสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดในเขตภาคตะวันออกเฉียงเหนือ วิธีการ: การศึกษานี้เป็นการวิจัยเชิงพรรณนาที่เก็บข้อมูลโดยใช้แบบสอบถามและการสัมภาษณ์เชิงลึกจากตัวอย่าง 8 คนที่เลือกมาแบบเจาะจง ซึ่งเป็นเจ้าหน้าที่เป็นผู้รับผิดชอบงานควบคุมกำกับผลิตภัณฑ์หลังออกสู่ตลาดด้านอาหารของสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดในภาคตะวันออกเฉียงเหนือที่มีการอนุญาตผลิตภัณฑ์เสริมอาหารผ่านระบบ E–submission ในปีงบประมาณ 2560 การศึกษาเก็บข้อมูลด้วยแบบสอบถามในประเด็นการควบคุมกำกับผลิตภัณฑ์เสริมอาหารหลังออกสู่ท้องตลาด ปัญหาและอุปสรรคในการบังคับใช้กฎหมาย และสัมภาษณ์เชิงลึกถึงสภาพปัญหาเกี่ยวกับผลิตภัณฑ์เสริมอาหารภายในจังหวัด อุปสรรคในการดำเนินงาน และความคิดเห็นเกี่ยวกับกระบวนการอนุญาตผ่านระบบ E-submission  ผลการวิจัย: ผู้ให้ข้อมูล 7 จาก 8 คนเป็นเภสัชกร หน่วยงานที่ศึกษาทุกแห่งได้ตรวจประเมินสถานที่ผลิตผลิตภัณฑ์เสริมอาหารในพื้นที่รับผิดชอบ หน่วยงานที่ศึกษาครึ่งหนึ่งมีฐานข้อมูลผลิตภัณฑ์เสริมอาหารที่ขออนุญาตผลิตภัณฑ์ผ่านระบบ E-submission  ส่วนใหญ่เก็บตัวอย่างผลิตภัณฑ์เสริมอาหารจากสถานที่ผลิตเพื่อตรวจเฝ้าระวัง ไม่มีหน่วยงานใดดำเนินคดีกับผู้จำหน่ายที่ผลการตรวจวิเคราะห์ไม่ผ่านมาตรฐาน แต่มีบางแห่งดำเนินคดีในความผิดเกี่ยวกับฉลาก กลุ่มตัวอย่างเห็นด้วยอย่างยิ่งว่า การอนุญาตผลิตภัณฑ์เสริมอาหารผ่านระบบ E-submission  โดยสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา ที่ไม่มีการแจ้งข้อมูลผลิตภัณฑ์ที่ได้รับอนุญาตให้กับสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดที่เป็นที่ตั้งของสถานที่ผลิต และจำนวนผลิตภัณฑ์เสริมอาหารที่ได้รับอนุญาตมากขึ้น ก่อให้เกิดปัญหาในการเฝ้าระวัง ผลการสัมภาษณ์เชิงลึก พบว่า ผลิตภัณฑ์เสริมอาหารที่ผลิตในจังหวัดไม่พบปัญหาด้านคุณภาพมาตรฐาน สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดมีมาตรการในการจัดการเรื่องร้องเรียน แต่งบประมาณในการตรวจวิเคราะห์ที่ไม่เพียงพอเป็นข้อจำกัดในการปฏิบัติงาน ผู้ให้ข้อมูลจึงใช้วิธีการตักเตือนและขอความร่วมมือผู้จำหน่ายให้ระงับการจำหน่ายเมื่อตรวจพบสารที่มีฤทธิ์ทางยา แต่ไม่มีการประกาศผลตรวจวิเคราะห์ อย่างไรก็ตามมีการส่งต่อข้อมูลไปยังสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยาและสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดที่เป็นที่ตั้งของสถานที่ผลิตให้ดำเนินการต่อไป สรุป: สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา ควรพัฒนาให้ระบบ E-submission  มีขั้นตอนแจ้งผลการอนุญาตให้สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดทราบ ทบทวนหลักเกณฑ์ให้ผู้ผลิตส่งมอบฉลากให้พิจารณาก่อนอนุญาตผลิตภัณฑ์ จัดทำฐานข้อมูลผลิตภัณฑ์ที่ได้รับการอนุญาต และระบบแจ้งเตือนผลิตภัณฑ์ที่เป็นอันตราย สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดทุกจังหวัดควรมีแผนการตรวจสอบเฝ้าระวังสถานที่ผลิตและสถานที่จำหน่ายอย่างต่อเนื่อง นอกจากนี้ ควรบังคับใช้กฎหมายและประกาศผลการตรวจวิเคราะห์ให้ประชาชนทราบ ตลอดจนยกเลิกหลักฐานการได้เลขสารบบอาหาร พักใช้ใบอนุญาต และเพิกถอนใบอนุญาตกับผู้ผลิตที่ไม่ปฏิบัติตามพระราชบัญญัติอาหาร พ.ศ. 2522