การใช้ยาฟ้าทะลายโจรทดแทนยาปฏิชีวนะในผู้ป่วยโรคติดเชื้อทางเดินหายใจส่วนบน ในเครือข่ายคลินิกหมอครอบครัว
การใช้ยาฟ้าทะลายโจรทดแทนยาปฏิชีวนะในโรคติดเชื้อทางเดินหายใจส่วนบน
คำสำคัญ:
ฟ้าทะลายโจร, ยาปฏิชีวนะ, โรคติดเชื้อทางเดินหายใจส่วนบน, คลินิกหมอครอบครัวบทคัดย่อ
ปัญหาเชื้อแบคทีเรียดื้อยาปฏิชีวนะเป็นปัญหาที่รุนแรงต่อสุขภาพประชากรไทยมายาวนาน สาเหตุหลักคือการใช้ยาปฏิชีวนะเกินจำเป็น การมีทางเลือกในการรักษาที่เหมาะสมจึงเป็นทางออกที่ดีแก่ผู้ป่วยและผู้ให้บริการ การสำรวจนี้เพื่อศึกษาผลการใชฟ้าทะลายโจรในกลุม่ ผู้ป่วยโรคติดเชื้อทางเดินหายใจส่วนในคลินิกหมอครอบครัว 3 เครือข่ายโรงพยาบาลพุทธชินราช พิษณุโลก ศึกษาในผู้ป่วยโรคติดเชื้อทางเดินหายใจส่วนบน 120 ราย เก็บข้อมูลระหว่างเดือนพฤศจิกายน พ.ศ. 2562- เดือนมกราคม พ.ศ. 2563 เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยเป็นแบบสอบถามข้อมูลส่วนบุคคลและข้อมูลทางคลินิก รวมถึงผลการใช้ฟ้าทะลายโจร นำเสนอเป็นค่าความถี่ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย และค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน ผลการศึกษาพบผู้ป่วยใช้ฟ้าทะลายโจรครบ 5 วันร้อยละ 60 เมื่อติดตามการรักษาจนครบ 7 วันมีอัตราหายร้อยละ 58.4 ไม่หายร้อยละ 40.8 ซึ่งพบว่าร้อยละ 63.3 ยังมีอาการไอมากที่สุด สำหรับผู้ป่วยที่ ไม่หายและเปลี่ยนวิธีรักษาพบว่าไปรักษาต่อที่คลินิก ซื้อยาปฏิชีวนะจากร้านชำ และซื้อยาปฏิชีวนะจากร้านยาร้อยละ 28.6, 22.4 และ 14.3 ตามลำดับ โดยสรุปฟ้าทะลายโจรเป็นสมุนไพรที่ช่วยบรรเทาอาการโรคติดเชื้อทางเดินหายใจส่วนบน ควรสร้างความรู้ ความเข้าใจให้ถูกต้องแก่ประชาชนให้ใช้อย่างแพร่หลายเพื่อลดการใช้ยาปฏิชีวนะที่ไม่เหมาะสม
References
2. Thamlikitkul V. Control and prevention of antimicrobial resistant bacteria in hospitals manual [Internet]. 2018 [cited 2019 Aug 16]. Available from: https://www.hsri.or.th/ sites/default/files/attachment/book2.pdf
3. Sopontammarak A. Recommended 3 diseases that can be cured without antibiotics required [Internet]. 2017 [cited 2020 Oct 11]. Available from: https://www.thaihealth.or.th
4. The Office of the Permanent Secretary, Ministry of Public Health. Development of health service systems. Service Plan:Rational Drug Use. Nonthaburi, Thailand:The Office of the Permanent Secretary, Ministry of Public Health; 2016.
5. Wilailak S, Hanthanaphong J. A study on the use of antibiotics in Tambon Health Promoting Hospital, Phayao Hospital Network. Clin Pharmacy J 2017;23(1)13-20.
6. Prasertsiriphong N. Health Region 11 highlighting herbs that replace antibiotics used for excellent results [Internet]. 2017 [cited 2020 Oct 11]. Available from: https://www.hfocus.org/content/2017/11/14890
7. Herbal Drug List Development Committee. National Drug List 2015. Bangkok, Thailand:Food and Drug Administration; 2015.
8. National Drug List Development Committee. National Drug List 2018. Bangkok, Thailand:Food and Drug Administration; 2018.
9. Coon JT, Ernst E. Andrographis paniculata in the treatment of upper respiratory tract infections: a systematic review of safety and efficacy. Planta Med 2004;70(4)293-8.
10. Poolsup N, Suthisisang C, Prathanturarug S, Asawamekin A, Chanchareon U. Andrographis paniculata in the symptomatic treatment of uncomplicated upper respiratory tract infection: systematic review of randomized controlled trials. J ClinPharm Ther 2004;29(1):37-45.
11. Kligler B, Ulbricht C, Basch E, Kirkwood CD, Abrams TR, Miranda M, et al. Andrographis paniculata for the treatment of upper respiratory infection: a systematic review by the natural standard research collaboration. Explore (NY) 2006;2(1):25-9.
12. Melchior J, Palm S, Wikman G. Controlled clinical study of standardized Andrographis paniculata extract in common cold-a pilot trial. Phytomedicine 1996;3(4):315-8.
13. Caceres DD, Hancke JL, Burgos RA, Sandberg F, WikmanGK. Use of visual analogue scale measurements (VAS) to assess the effectiveness of standardized Andrographis paniculata extract SHA-10 in reducing the symptoms of common cold. A randomized double blind-placebo study. Phytomedicine 1999;6(4):217-23.
14. Thamlikitkul V, Dechatiwongse T, Theeapong S. Efficacy of Andrographis paniculata Nees for pharyngotonsillitis in adults. J Med Assoc Thai 1991;74(10):433-42.
15. Wagner L, Cramer H, Klose P, Lauche R, Gass F, Dobos G, et al. Herbal medicine for cough: a systematic review and metaanalysis. Forsch Komplementmed 2015;22(6):359-68.
16. Kwankhao P. The use of herbal medicine in the hospital [homepage on the Internet]. [n.d.] [cited 2019 Apr 1]. Available from:https://pharm.tu.ac.th/uploads/pharm/pdf/confer/20190401_05.pdf
17. Thamlikitkul V. Bacterial infection treatment with antibiotics at Tambon Health Promoting Hospital manual [Internet]. 2015 [cited 2019 Sep 6]. Available from: https://www.hsri.or. th/researcher/media/printed-matter/detail/6252
18. Silpcharu T. Statistical research and analysis with SPSS. 9th ed. Bangkok, Thailand: Bussiness R & D; 2008.
19. Dechatiwongse T. Standard of Thai herbal medicine Andrographis paniculata (Burm.f.) Nees. Bangkok, Thailand: The War Veterans Organization of Thailand; 1999.
20. Suwankesawong W. Health product vigilance system in Thailand [Internet]. 2016 [cited 2020 Apr 24]. Available from:http://thaihpvc.fda.moph.go.th/thaihvc/hpvc_1_ 2_0_100708.pdf
