โลหิตจางกับทุพโภชนาการ
คำสำคัญ:
โลหิตจาง, ทุพโภชนาการ, ธาตุเหล็ก, วิตามินบี 12.บทคัดย่อ
ภาวะโลหิตจาง (Anemia) และภาวะทุพโภชนาการ (Malnutrition) เป็นปัญหาสาธารณสุขที่มีความสัมพันธ์กัน โดยภาวะโลหิตจางที่เกิดจากการขาดสารอาหารที่จำเป็นต่อการสร้างเม็ดเลือดแดง เช่น ธาตุเหล็ก วิตามินบี 12 และโฟเลต ซึ่งส่งผลให้มีการสร้างเม็ดเลือดแดงต่ำลง และเม็ดเลือดแดงมีความผิดปกติส่งผลให้การขนส่งออกซิเจนลดลง และเกิดอาการอ่อนเพลีย วิงเวียนศีรษะ ในขณะที่ทุพโภชนาการยังส่งผลกระทบต่อระบบต่าง ๆ ในร่างกายด้านอื่น ๆ รวมถึงระบบการสร้างเลือดด้วย สาเหตุหลักของภาวะโลหิตจางจากการขาดการขาดสารอาหาร คือ ภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก โดยมักพบในเด็กและหญิงตั้งครรภ์ นอกจากนี้ การขาดวิตามินบี 12 และโฟเลต นั้นส่งผลให้เกิดภาวะโลหิตจางแบบเม็ดเลือดแดงมีขนาดใหญ่หรือเม็กกาโลบลาสติกอนีเมีย ในขณะที่การขาดโปรตีนและพลังงาน และโรคต่าง ๆ ที่ส่งผลต่อการดูดซึมสารอาหาร เช่น โรคติดเชื้อและภาวะการอักเสบในระบบทางเดินอาหาร ยังก่อให้เกิดภาวะโลหิตจางได้เช่นกัน มาตรการป้องกันและแก้ไขภาวะเหล่านี้ ได้แก่ การเสริมสารอาหารที่จำเป็นต่อการสร้างเม็ดเลือดแดง ปรับปรุงพฤติกรรมการบริโภค และให้ความรู้ด้านโภชนาการแก่ประชาชน ซึ่งเป็นแนวทางที่จะช่วยลดอุบัติการณ์ของภาวะโลหิตจางจากทุพโภชนาการ และส่งเสริมสุขภาพประชากรได้อย่างยั่งยืน
เอกสารอ้างอิง
SEMed living care hospital. (2568). โลหิตจาง (Anemia). เอกสารออนไลน์. เข้าถึงเมื่อ 2568.07.30 เข้าถึงได้จาก https://semed.co.th/anemia/
MYChannelNews. (2023). อาการ สาเหตุ รักษา ป้องกัน โรคขาดสารอาหาร มีอะไรบ้าง?. เอกสารออนไลน์. เข้าถึงเมื่อ 2568.07.30 เข้าถึงได้จาก https://www.mychannelnews.com/health/malnutrition/
สุภานัน เลาหสุรโยธิน. (2567). อาหารกับภาวะโลหิตจาง. เอกสารออนไลน์. เข้าถึงเมื่อ 2568.02.11 เข้าถึงได้จาก https://tsh.or.th/Knowledge/Details/ 101
Sahin, S., Tasar, P. T., Simsek, H., Çicek, Z., Eskiizmirli, H., Aykar, F. S., Sahin, F., & Akcicek, F. (2016). Prevalence of anemia and malnutrition and their association in elderly nursing home residents. Aging Clinical and Experimental Research, 28, 857-862. https://doi.org/10.1007/s40520-015-0490-5
ชาญชัย ไตรวาร. (2562). ภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก. เอกสารออนไลน์. เข้าถึงเมื่อ 2568.02.11 เข้าถึงได้จาก https://www.tsh.or.th/file_upload/files/03%20editorial%202019-1.pdf
ประพันธ์ ปลื้มภาณุภัทร. (2567). ฮีโมโกลบิน Hemoglobin (Hb). เอกสารออนไลน์. เข้าถึงเมื่อ 2568.02.11 เข้าถึงได้จาก https://www.siamhealth.net/public_html/Health/zLab_interprete/hemoglobin.html
ปิยธิดา ชุมนุมศิริวัฒน์. (2564). ภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก (Iron deficiency anemia). เอกสารออนไลน์. เข้าถึงเมื่อ 2568.07.30 เข้าถึงได้จาก https://med.nu.ac.th/dpmed/fileKnowledge/262_2021-01-14.pdf
Pompam. (2560). อาหารที่มีธาตุเหล็กสูง. เอกสารออนไลน์. เข้าถึงเมื่อ 2568.02.11 เข้าถึงได้จาก https://healthgossip.co/high-iron-foods/
ชัยเจริญ ตันธเนศ. (2554). โรคโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก. เอกสารออนไลน์. เข้าถึงเมื่อ 2568.02.11 เข้าถึงได้จาก https://www.si.mahidol.ac.th/th/healthdetail.asp?aid=850
da Silva Lopes, K., Yamaji, N., Rahman, M. O., Suto, M., Takemoto, Y., Garcia-Casal, M. N., & Ota, E. (2021). Nutrition-specific interventions for preventing and controlling anaemia throughout the life cycle: an overview of systematic reviews. Cochrane Database of Systematic Reviews, 9, CD013092. https://doi.org/ 10.1002/14651858.CD013092.pub2
Yang, W., Li, X., Li, Y., Zhang, S., Liu, L., Wang, X., & Li, W. (2012). Anemia, malnutrition and their correlations with socio-demographic characteristics and feeding practices among infants aged 0–18 months in rural areas of Shaanxi province in northwestern China: a cross-sectional study. BMC Public Health, 12, 1127. https://doi.org/10.1186/1471-2458-12-1127
กลุ่มควบคุมป้องกันด้านโภชนาการ สำนักโภชนาการ กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข. (2563). การดำเนินงานการควบคุมและป้องกันโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก. เอกสารออนไลน์. เข้าถึงเมื่อ 2568.02.11 เข้าถึงได้จาก https://nutrition2.anamai.moph.go.th/th/anemia/download/?did=200493&id=60176
Chulalak. (2025). โรคโลหิตจางจากการขาดวิตามินบี 12 (Pernicious Anemia). เอกสารออนไลน์. เข้าถึงเมื่อ 2568.07.30 เข้าถึงได้จาก https://chulalakpharmacy.com/ pernicious-anemia/
ลลิตา นรเศรษฐ์ธาดา. (2567). โรคเลือดจางจากการขาดวิตามินโฟเลต. เอกสารออนไลน์. เข้าถึงเมื่อ 2568.02.11 เข้าถึงได้จาก https://tsh.or.th/Knowledge/Details/63
SiamHealth. (2568). โลหิตจางชนิด megaloblastic anemia. เอกสารออนไลน์. เข้าถึงเมื่อ 2568.07.30 เข้าถึงได้จาก https://www.siamhealth.net/public_html/Disease/hemato/megalo.html
BeyondIVF. (2568). 15 อาหารโฟลิกสูง ที่คุณแม่ควรทาน เพิ่มความแข็งแรงให้ลูกน้อย. เอกสารออนไลน์. เข้าถึงเมื่อ 2568.07.30 เข้าถึงได้จาก https://www.beyondivf.com/articles/folic-acid-foods/
เมดไทย. (2563). 10 ประโยชน์ของวิตามินบี 12 (Cobalamin-โคบาลามิน). เอกสารออนไลน์. เข้าถึงเมื่อ 2568.02.11 เข้าถึงได้จาก https://medthai.com/วิตามินบี12/
จุฬาภรณ์ รุ่งพิสุทธิพงษ์. (2564). Nutrition assessment. เอกสารออนไลน์. เข้าถึงเมื่อ 2568.02.11 เข้าถึงได้จาก https://www.rama.mahidol.ac.th/med/sites/default/files/public/pdf/medicinebook1/Nutrition%20assessment.pdf
กิตติ ต่อจรัส และ พิมพ์ลักษณ์ เจริญขวัญ. (2562). เวชปฏิบัติสำหรับการรักษาภาวะโลหิตจาง. เอกสารออนไลน์. เข้าถึงเมื่อ 2568.02.11 เข้าถึงได้จาก https://www.tsh.or.th/file_upload/ files/Anemia.pdf
คณะอนุกรรมการเวชศาสตร์การเจริญพันธุ์ พ.ศ. 2565-2567 และ คณะอนุกรรมการมาตรฐานวิชาชีพ พ.ศ. 2565-2567. (2567). แนวทางเวชปฏิบัติของราชวทยาลัยสูตินรีแพทย์แห่งประเทศไทย เรื่อง การรักษาภาวะโลหิตจาง. เอกสารออนไลน์. เข้าถึงเมื่อ 2568.02.11 เข้าถึงได้จาก https://www.rtcog.or.th/files/1731378984_3eb288752c32a9c0e3c4.pdf
Chandra, J., & Kumar, P. (2023). Anemia in Severe Acute Malnutrition: Ten Steps of Management Need to be Fine-Tuned. Indian Journal of Pediatrics, 90, 1061-1064. https://doi.org/10.1007/ s12098-023-04742-2
Rahman, M. S., Mushfiquee, M., Masud, M. S., & Howlader, T. (2019). Association between malnutrition and anemia in under-five children and women of reproductive age: Evidence from Bangladesh Demographic and Health Survey 2011. PloS One, 14, e0219170. https://doi.org/ 10.1371/journal.pone.0219170
Askmicro. (2019). Enteric Bacteria. เอกสารออนไลน์. เข้าถึงเมื่อ 2568.02.11 เข้าถึงได้จาก https://askmicrobiology.com/enteric-bacteria/
ปรียานุช มหายศนันท์. (2565). โรคลำไส้อักเสบ อาการ การรักษา และการวินิจฉัย. เอกสารออนไลน์. เข้าถึงเมื่อ 2568.02.11 เข้าถึงได้จาก https://medthai.net/โรคลำไส้อักเสบ
เอินเวย์ ศูนย์รวมยาสมุนไพร. (2567). เลือดจาง ควรกิน-ห้ามกินอะไร เผยเคล็ดลับบำรุงเลือดด้วยอาหาร. เอกสารออนไลน์. เข้าถึงเมื่อ 2568.02.11 เข้าถึงได้จาก https://www.enweigroup.co.th/บทความสุขภาพ/เลือดจาง-ควรกิน-ห้ามกิน/
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารการส่งเสริมสุขภาพและอนามัยสิ่งแวดล้อมล้านนา

อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution 4.0 International License.