อิทธิพลของสื่อ TIKTOK ต่อมุมมองสุขภาพแบบองค์รวมในเด็กและเยาวชน

ผู้แต่ง

  • ธารทิพย์ มีจอม คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
  • ตุ๊กตา ศรีอาภรณ์ คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
  • วิทวัส ดอนสินพูล คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
  • ศิริญทิพย์ จายะกัน คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
  • ศุทธินี จรทะผา คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
  • กิตรวี จิรรัตน์สถิต คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศษสตร์

คำสำคัญ:

TIKTOK, เด็กวัยเรียน, สุขภาพแบบองค์รวม, มุมมองสุขภาพ, อิทธิพลของสื่อ

บทคัดย่อ

โลกได้ก้าวเข้าสู่สังคมออนไลน์อย่างเต็มรูปแบบ การเข้าถึงแอปพลิเคชันต่าง ๆ จึงทำได้ง่ายขึ้น หนึ่งในแอปพลิเคชันที่กำลังได้รับความนิยมอย่างมาก เช่น TIKTOK ที่สามารถเข้าถึงได้ง่าย คนในทุกกลุ่มวัยสามารถดาวน์โหลดและเข้าใช้งานได้ ถึงแม้มีกำหนดอายุผู้เข้าใช้งานขั้นต่ำคือ 13 ปีขึ้นไป แต่ยังคงพบรายงานว่าเด็กอายุต่ำกว่านี้ ซึ่งจัดอยู่ในวัยเรียน สามารถเข้าใช้งานบนแอปพลิเคชันได้อยู่ บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาอิทธิพลของแอปพลิเคชัน TIKTOK ต่อการสร้างมุมมองสุขภาพแบบองค์รวมของเด็กและเยาวชน รวมถึงผลกระทบเชิงบวกและเชิงลบ เพื่อเสนอแนวทางการส่งเสริมสุขภาพแบบองค์รวมในบริบทยุคดิจิทัล
จากการศึกษาพบว่าอิทธิพลของสื่อ TIKTOK ในมุมมองสุขภาพแบบองค์รวมของเด็กและเยาวชน ทำให้เด็กมีการเคลื่อนไหวร่างกาย เกิดความคิดสร้างสรรค์ มีความมั่นใจในตนเอง มีปฏิสัมพันธ์กับคนในสังคม แต่ถ้าหากไม่มีการควบคุมการใช้งานและคำแนะนำจากผู้ปกครองอาจทำให้เกิดผลกระทบเชิงลบต่อสุขภาพทุกมิติได้ รวมถึงก่อให้เกิดพฤติกรรมการเลียนแบบที่ไม่เหมาะสม ผลจากการศึกษาในครั้งนี้สามารถนำไปเป็นแนวทางในการจัดการประเด็นด้านสุขภาพแบบองค์รวมต่อการเข้าถึงสื่อ TIKTOK ในกลุ่มเด็กและเยาวชนหรือวัยอื่น ๆ เพื่อให้เกิดประโยชน์ในด้านสาธารณสุขต่อไป

References

อุษณี กังวารจิตต์. การรู้เท่าทันสื่อสังคมออนไลน์ของเด็กและเยาวชน. วารสารรัฏฐาภิรักษ์. 2559 ; 3 : 82-91.

วันวิวาห์ จำปาทอง. รูปแบบและกลยุทธ์ TIKTOK เพื่อการศึกษาสำหรับเด็กประถมศึกษา [วิทยานิพนธ์ปริญญาตรี]. ปทุมธานี: มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์; 2566

เกสริน ขันธจีรวัฒน์. การศึกษาปัจจัย พฤติกรรม และความพึงพอใจของผู้ใช้แอปพลิเคชัน TikTok ชาวไทยและจีน [วิทยานิพินธ์ปริญญาโท]. นครปฐม: มหาวิทยาลัยศิลปากร; 2563

We Are Social. Summary of Digital and Social Media statistics from We Are Social that every marketer needs to know. [Online]. [cited October 24th, 2024]. Available from: https://thegrowthmaster. com/trends/digital-trend-statistic-2023

ติ๊กต็อก. การตั้งค่าความเป็นส่วนตัวและความปลอดภัยของบุตรหลานวัยรุ่น. [ออนไลน์]. [เข้าถึงเมื่อวันที่ 23 ตุลาคม 2567]. เข้าถึงได้จาก https://support.tiktok.com/th/account-and-privacy/account-privacy-settings/privacy-and-safety -settings-for-users-under-age-18

ผลสำรวจชี้ วัยรุ่นใช้เวลาบน TikTok มากกว่า YouTube และใช้ค้นข้อมูลแทน Google. [ออนไลน์]. [เข้าถึงเมื่อ 23 ตุลาคม 2567]. เข้าถึงได้จาก https://workpointtoday. com/teenagers-spend-more-tim-on-tiktok -than-youtube /#google_vignette

สสส. เด็กไทย รู้เท่าทัน ป้องกันภัยจากสื่อออนไลน์. [ออนไลน์]. [เข้าถึงเมื่อวันที่ 30 ตุลาคม 2567]. เข้าถึงได้จาก https://www.thaihealth.or.th/เด็กไทย-รู้เท่าทัน-ป้อ-2/

วิธีสร้างความภาคภูมิใจในตัวเอง : 6 วิธีสร้างความมั่นใจในตัวเองให้มากขึ้น. [ออนไลน์]. [เข้าถึงเมื่อวันที่ 30 ตุลาคม 2567]. เข้าถึงได้จาก https://www.naluri.life/th/community/ articles/how-to-build-self-esteem-6-ways-to-be-more-confident-in-yourself

กุนนที พุ่มสงวน. สุขภาพ และการสร้างเสริมสุขภาพ : บทบาทหน้าที่ของพยาบาล. [ออนไลน์]. [เข้าถึงเมื่อวันที่ 28 ตุลาคม 2567]. เข้าถึงได้จาก https://he01.tci-thaijo.org/index.php/JRTAN/article/view/24025/20450

WHO. People-Centred Health Care. [Online]. [cited October 21st, 2024]. Available from: https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/206971/9789290613176_eng.pdf

สำนักงานกิจการยุติธรรม. เด็กหรือเยาวชนถูกจับในคดีอาญา กฎหมายระบุโทษและดำเนินคดีอย่างไร. [ออนไลน์]. [เข้าถึงเมื่อ 28 ตุลาคม 2567]. เข้าถึงได้จาก https://www. dharmniti.co.th/juvenile-delinquency/

ชมรมพัฒนาการและพฤติกรรมเด็กแห่งประเทศไทย. หยุดโรงเรียน ไม่หยุดการเรียนรู้ : คำแนะนำการใช้สื่อออนไลน์เพื่อการเรียนรู้ของเด็ก ในสถานการณ์การระบาดของโรคโควิด 19. [ออนไลน์]. [เข้าถึงเมื่อวันที่ 22 ตุลาคม 2567]. เข้าถึงได้จาก https://www.thai-dbp.org/downloads/ articles/ArticleThaiDBPNo44.pdf

App annie. The Evolution of Social Media Apps. [Online]. [cited October 25th, 2024]. Available from: https://dataai.infogram.com/1pmrg199wrmd76s3gpw7gr9w5dbz91z2x9d

Information Commissioner’s Office. ICO could impose multi-million pound fine on TikTok for failing to protect children’s privacy. [Online]. [cited October 27th, 2024]. Available from: https://ico.org.uk/about-the-ico/media-centre/news-and-blogs/2022/09/ico-could-impose-multi-million-pound-fine-on-tiktok-for-failing-to-protect-children-s-privacy/

ณัฏฐพงษ์ สายพิณ. ปรากฏการณ์ทางวัฒนธรรมวิชวลผ่าน TikTok ในสังคมไทย. วารสาร สาร สื่อ ศิลป์. 2563 ; 5 : 55-65.

สุรางค์ โค้วตระกูล. จิตวิทยาการศึกษา. พิมพ์ครั้งที่ 11. กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ; 2556

ราณี วงศ์เดช. พฤติกรรมการใช้สื่อของเด็กยุคศตวรรษที่ 21. วารสารวิทยาลัยสงฆ์นครลำปาง. 2561 ; 2 : 26-35.

ตฤณห์ โพธิ์รักษา. อิทธิพลของสื่อที่มีผลต่อพฤติกรรมความรุนแรงของเด็กและเยาวชน. วารสารรัฐศาสตร์รอบรู้และสหวิทยาการ. 2565 ; 5 : 98-113.

ชมรมจิตแพทย์เด็กและวัยรุ่นแห่งประเทศไทย. รู้ใช้ “สื่อ” เป็น สร้างประโยชน์แก่เด็ก. [ออนไลน์]. [เข้าถึงเมื่อวันที่ 21 ตุลาคม 2567]. เข้าถึงได้จาก https://th.rajanukul.go.th/_admin/file-download/groupreview0000407.pdf

ภัทริกา วงศ์อนันต์นนท์. พฤติกรรมการใช้อินเทอร์เน็ตของเด็กและเยาวชน. วารสารพยาบาลทหารบก. 2557 ; 2 : 173-178.

ติ๊กต็อก. การตั้งค่าความเป็นส่วนตัวและความปลอดภัยของบุตรหลานวัยรุ่น. [ออนไลน์]. [เข้าถึงเมื่อวันที่ 23 ตุลาคม 2567]. เข้าถึงได้จาก https://support.tiktok.com/th/account-and-privacy/account-privacy-settings/privacy-and-safety-settings-for-users-under-age-18

อิทธิกร บุนนาค. TIKTOK กับผู้เรียนประถมศึกษา. วารสารวิชาการศึกษาศาสตร์ ศรีนครินทรวิโรฒ. 2566 ; 1 : 126-138.

พิชามญชุ์ สุวรรณวัช. นักจิตวิทยากังวลถึงผลกระทบต่อสุขภาพจิตจากการเล่น TikTok กระตุ้นภาวะเครียดและซึมเศร้า ปลุกพฤติกรรมท้าทายสุดโต่ง. [ออนไลน์]. [เข้าถึงเมื่อวันที่ 22 ตุลาคม 2567]. เข้าถึงได้จาก https://ngthai.com/ cultures/43713/tiktokreverseside/

Alan Blotcky. What’s TikTok doing to our kids? Concerns from a clinical psychologist. [Online. [cited November 1st, 2024]. Available from: https://www.nydailynews.com/2021/11/18/whats-tiktok-doing-to-our-kids-concerns-from-a-clinical-psychologist/

เมธา พันธ์วราทร. วิทยาศาสตร์ช่วยไขปริศนา เกิดอะไรกับสมองเด็กที่ติด TikTok งอมแงม ความกังกลที่อาจนำไปสู่ ‘โรคสมาธิสั้น’. [ออนไลน์]. [เข้าถึงเมื่อวันที่ 2 พฤศจิกายน 2567]. เข้าถึงได้จาก https://thestandard.co/ after-tiktok-brain/

เอสวาย โชนาโต. TikTot เมื่อเด็กอายุน้อย (มาก) เริ่มเล่นโซเชียลด้วยวิธีที่ผู้ใหญ่ไม่รู้. [ออนไลน์]. [เข้าถึงเมื่อวันที่ 27 ตุลาคม 2567]. เข้าถึงได้จาก https://adaymagazine.com/tiktot/

นิพนธ์ ชาญอัมพร. รูปแบบการดำเนินชีวิตและความคิดเห็นต่อรายการโทรทัศน์ของเด็กเจเนอเรชั่นแซด. วารสารการประชาสัมพันธ์และการโฆษณา. 2558 ; 2 : 73-84.

อังธิดา ลิมป์ปัทมปาณี. อิทธิพลของสื่อสังคมออนไลน์ที่มีต่อค่านิยมเยาวชนไทย. [ออนไลน์]. [เข้าถึงเมื่อวันที่ 22 ตุลาคม 2567] : เข้าถึงได้จากhttps://drive.google.com/file/d/1oAr531prsLy1BZhiM0s1pgIr9m5Vp_vq/view?usp=drivesdk

ธีระ กุลสวัสดิ์. ปัจจัยที่ส่งผลต่อการเสพติดสื่อสังคมออนไลน์ของนักศึกษามหาวิทยาลัย ระดับปริญญาตรีในภาคตะวันออก. วารสารมหาจานาครทรรศน์. 2564 ; 10 : 2-14.

เชาวลิต ศรีเสริม. พฤติกรรมรังแกกันผ่านโลกไซเบอร์ : ผลกระทบ การป้องกัน และบทบาทพยาบาลจิตเวช. วารสารการพยาบาลการสาธารณสุขและการศึกษา. 2562 ; 3 : 15-27.

ขวัญข้าว พลเพชร. ความภาคภูมิใจใสตนเองและพฤติกรรมการติดเฟซบุ๊กของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลายในเขตกรุงเทพมหานคร. วารสารสมาคมจิตแพทย์แห่งประเทศไทย. 2559 ; 3 : 217-230.

จุฆามาศ ทองประดับ. ความสัมพันธ์ระหว่างภาวะติดเฟซบุ๊กกับความรู้สึกมีคุณค่าในตนเองและภาวะซึมเศร้าในนักเรียนมัธยมศึกษา. วารสารพยาบาลสภากาชาดไทย. 2562 ; 2 : 116-133.

มูลนิธิอินเทอร์เน็ตร่วมพัฒนาไทย. การสำรวจสถานการณ์เด็กไทยกับภัยออนไลน์ 2563. กรุงเทพฯ : บริษัท เอ็กซ์แอล อิมเมจจิ้ง จำกัด ; 2563

ทัศนา พุทธปราสาท. นอนดูคลิปอยู่ดี ๆ รู้ตัวอีกทีก็เช้า : อะไรทำให้เราหยุดเล่น TikTok ไม่ได้?. [ออนไลน์]. [เข้าถึงเมื่อวันที่ 22 ตุลาคม 2567]. เข้าถึงได้จาก https://thematter.co/social/ tiktok-skinners-box/179416

ธาม เชื้อสถาปนศิริ. คู่มือรู้เท่าทันสื่อออนไลน์และเฝ้าระวังสื่อไม่ปลอดภัยต่อเด็กและเยาวชน. นนทบุรี : สำนักพิมพ์ บริษัท เฟิสท์ ออฟเซท ; 2562

มูลนิธิส่งเสริมสื่อผู้เรียนและเยาวชน. การบริหารจัดการเวลาบนโลกดิจิทัล. กรุงเทพฯ : มูลนิธิส่งเสริมสื่อผู้เรียนและเยาวชน (สสย.) ; 2563

ติ๊กต็อก. TikTok จุดประกายแนวคิดการใช้ชีวิตแบบรักษ์สิ่งแวดล้อมในกลุ่มเยาวชนไทย ร่วมมือพันธมิตรเปิดโครงการ “React for Change ลองเปลี่ยนโลก”. [ออนไลน์]. [เข้าถึงเมื่อวันที่ 3 พฤศจิกายน 2567]. เข้าถึงได้จาก https://newsroom.tiktok.com/th-th/tiktok-for-smart-environment

Downloads

เผยแพร่แล้ว

02/03/2025

How to Cite

มีจอม ธ., ศรีอาภรณ์ ต., ดอนสินพูล ว., จายะกัน ศ., จรทะผา ศ., & จิรรัตน์สถิต ก. (2025). อิทธิพลของสื่อ TIKTOK ต่อมุมมองสุขภาพแบบองค์รวมในเด็กและเยาวชน. วารสารการส่งเสริมสุขภาพและอนามัยสิ่งแวดล้อมล้านนา, 15(1), 162–176. สืบค้น จาก https://he01.tci-thaijo.org/index.php/lannaHealth/article/view/275711

ฉบับ

บท

บทความวิชาการทั่วไป/บทความวิชาการพิเศษ