ผลของโปรแกรมการให้ความรู้ผู้ดูแลเด็ก เรื่อง การเริ่มอาหารตามวัยของเด็กอายุ 6 เดือน ที่มารับบริการคลินิกสุขภาพเด็กดี รพ.ส่งเสริมสุขภาพเชียงใหม่
บทคัดย่อ
การส่งเสริมโภชนาการเด็กโดยส่งเสริมให้ผู้ดูแลมีความรู้เรื่องการจัดอาหารให้เด็กได้รับอาหารตามวัยที่เหมาะสม รวมถึงการเสริมสร้างความรู้ความเข้าใจและปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการให้อาหารเด็กที่ถูกต้องแก่ผู้ดูแลจะทำให้เด็กมีการเจริญเติบโตที่ดีไม่มีปัญหาอ้วนหรือขาดสารอาหาร การวิจัยนี้ เป็นการวิจัยแบบกึ่งทดลอง (Quasi-experimental study) มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาผลของโปรแกรมการให้ความรู้ผู้ดูแลเด็ก โดยเปรียบเทียบคะแนนเฉลี่ยความรู้ พฤติกรรมการให้อาหารตามวัย และประเมินความพึงพอใจ ก่อนและหลังเข้าร่วมโปรแกรม กลุ่มตัวอย่าง คือ ผู้ดูแลเด็กอายุ 4 เดือน ที่มารับบริการในคลินิกสุขภาพเด็กดี โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพ ศูนย์อนามัยที่ 1 เชียงใหม่ ระหว่างเดือนกุมภาพันธ์ – พฤษภาคม 2567 จำนวน 45 คน เครื่องมือที่ใช้ คือ โปรแกรมการให้ความรู้ผู้ดูแลเด็ก และแบบสอบถาม ความตรงเชิงเนื้อหา ได้ค่า IOC แบบสอบถามความรู้ และแบบสอบถามพฤติกรรมได้ค่า IOC 0.67-1.00 และ 0.75-1.00 ตามลำดับ ความเที่ยงของเครื่องมือค่าสัมประสิทธิ์แอลฟาของครอนบาค เท่ากับ 0.80 และ เท่ากับ 0.91 ตามลำดับ เก็บข้อมูลในระยะขั้นดำเนินการทดลองและหลังการทดลอง วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนาและ paired t-test
ผลการวิจัยพบว่า (1) ความรู้เรื่องการเริ่มอาหารตามวัยของเด็กอายุ 6 เดือน ของผู้ดูแลเด็กหลังเข้าร่วมโปรแกรมฯ มากกว่าก่อนเข้าร่วมโปรแกรมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<0.001) (2) คะแนนเฉลี่ยพฤติกรรมการให้อาหารตามวัยของผู้ดูแลเด็ก ก่อนและหลังเข้าร่วมโปรแกรมฯ ไม่แตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (3) คะแนนเฉลี่ยพฤติกรรมการให้อาหารตามวัยของผู้ดูแลเด็ก ในขณะป้อนอาหารตามวัยให้เด็ก ก่อนและหลังเข้าร่วมโปรแกรมฯ แตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<0.001) และ (4) ผู้ดูแลเด็กมีความพึงพอใจต่อโปรแกรมฯ ในระดับระดับสูงมาก ( = 4.54 S.D.= 0.533)
ผลการศึกษานี้ให้ประโยชน์ในการส่งเสริมความรู้และพฤติกรรมของผู้ดูแลให้สามารถดูแลโภชนาการเด็กได้อย่างเหมาะสมต่อไป
References
Winichagoon P, & Damrongwongsir O. Breastfeeding Situation, Facilitators and Obstacles, Policy and Program to Promote Breastfeeding in Thailand. Journal of Nutrition Association of Thailand, 2020; 55(1), 66-81.
คณะกรรมการและคณะทำงานปรับปรุงข้อกำหนดสารอาหารที่ควรได้รับประจำวันสำหรับคนไทยกรมอนามัย 2563. ปริมาณสารอาหารอ้างอิงที่ควรได้รับประจำวันสำหรับคนไทย พ.ศ. 2563. นนทบุรี: สำนักโภชนาการ กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข; 2563.
Prell C & Koletzko B. Breastfeeding and Complementary Feeding: Recommendations on Infant Nutrition. Deutsches Ärzteblatt International, 2016; 113(25), 435-444.
Munirul IM, Arafat Y, Connell N, Mothabbir G, McGrath M, Berkley J.A, et al. Severe Malnutrition in Infants Aged < 6 Months-Outcomes and Risk Factors in Bangladesh: A Prospective Cohort Study. Maternal and Child Nutrition. 2019 ; 15(1), e12642.
SDG Vocab. Malnutrition ภาวะทุพโภชนาการ. [เข้าถึงเมื่อ 2567 กันยายน 2]. เข้าถึงได้จาก : https://www.sdgmove.com/2021/05/13/sdg-vocab-05-malnutrition/
กระทรวงสาธารณสุขฐานข้อมูลตัวชี้วัด กระทรวงสาธารณสุข ร้อยละเด็กอายุ 0 – 5 ปี สูงดีสมส่วน รอบ 5 เดือนหลัง ปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 (HDC). [เข้าถึงเมื่อ วันที่ 12 มกราคม 2566] เข้าถึงได้จาก : https://hdcservice.moph.go.th/
โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพ ศูนย์อนามัยที่1 เชียงใหม่. สถิติหน่วยงานคลินิกสุขภาพเด็กดี ระบบ Data Center ปี2564 -2565; 2566.
คู่มืออาหารตามวัยสำหรับทารกและเด็กเล็ก.[เข้าถึงเมื่อ 2567 ตุลาคม 10]. เข้าถึงได้จาก : https://www.tmwa.or.th/new/lib/file/20170121162528.pdf
ธิติมา เงินมาก และสุพาณี บุญโยม. ปัจจัยและพฤติกรรมที่มีผลต่อการเลือกอาหารตามวัยแก่ทารกอายุ 6-12 เดือนของผู้ดูแลเด็กที่มารับบริการในโรงพยาบาลมหาวิทยาลัยนเรศวร. นเรศวรวิจัย ครั้งที่ 12: วิจัยและนวัตกรรมกับการพัฒนาประเทศ. 2560
Smithers LG, Brazionis L, Golley RK,ietial. Associations between dietary patternsat 6 and 15 months of age and sociodemographic factors. Eur J Clin Nutr 2012; 66: 658-66.
Suwanwaha, S., Ampansirirat, A., & Suwanwaiphatthana, W. (2019). Factor relatedto nutritional status among preschool aged children: a systematic review. The Journal of Baromarajonani College of Nusing, Nakhonratchasima, 25(2), 8-24.
Bandura, A. Social Learning Theory. [เข้าถึงเมื่อ 2567 พฤษภาคม 15]. เข้าถึงได้จาก : http://www.asecib. ase.ro/mps/Bandura_SocialLearningTheory.pdf.
อัศรีย์ พิชัยรัตน์. ผลของการสอนทางสุขภาพตามแนวคิดของแบนดูราต่อการรับรู้สมรรถนะแห่งตน พฤติกรรมการให้อาหารตามวัยของผู้ดูแลและภาวะโภชนาการของเด็กวัยเด็ก. วารสารเครือข่ายวิทยาลัยพยาบาลและการสาธารณสุขภาคใต้. 2564;3:110-121.
สำนักโภชนาการ กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข. กินได้กินดี EP.1 | อาหารสำหรับเด็กอายุ 6 เดือน โดย สำนักโภชนาการ. [เข้าถึงเมื่อ 10 เมษายน 2567]. เข้าถึงได้จาก : https://www.youtube. com/watch?v=yxkOYQEmc44
อุมาพร สุทัศน์วรวุฒิ, สุจิตต์ สาลีพันธ์. บรรณาธิการ.คู่มือการให้อาหารเด็ก. กองโภชนาการ กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข. องค์การรับส่งสินค้าและพัสดุภัณฑ์ (ร.ส.พ.) กรุงเทพมหานคร. พิมพ์ครั้งที่1. 2548.
สมาคมโภชนาการแห่งประเทศไทย ในพระราชูปถัมภ์ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี. คู่มือประเมินติดตามภาวะโภชนาการและพัฒนาการเด็กปฐมวัย. [เข้าถึงเมื่อ 2567 พฤษภาคม 2]. เข้าถึงได้จาก : http://www.thaidietetics.org/?p=9139
ภาควิชาเวชศาสตร์ฉุกเฉิน คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล. สิ่งแปลกปลอมติดคอเด็ก ปฐมพยาบาลอย่างไร : #วิธีรับมือกับเหตุฉุกเฉิน #รามาแชนแนล . [เข้าถึงเมื่อ 10 เมษายน 2567]. เข้าถึงได้จาก : https://www.youtube.com/watch?v=pXEsTba_OcU
กลุ่มอนามัยแม่และเด็ก สำนักส่งเสริมสุขภาพ กรมอนามัย. สมุดบันทึกสุขภาพ แม่และเด็ก. โรงพิมพ์จุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. พิมพ์ครั้งที่ 1. 2566.
สำนักโภชนาการ กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข. คู่มือแนวทางการดำเนินงานส่งเสริมสุขภาพด้านโภชนาการ ในคลินิกสุขภาพเด็กดี. โรงพิมพ์สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ. พิมพ์ครั้งที่1. 2558.
ศรีสมบูรณ์ มุสิกสุคนธ์ และคณะ. การพยาบาลเด็ก เล่ม1 (ฉบับปรับปรุงครั้งที่2). มหาวิทยาลัยมหิดล คณาจารย์ภาควิชาการพยาบาลกุมารเวชศาสตร์ คณะพยาบาลศาสตร์. 2555.
คนึงนิตย์ ไกรเสม. ผลของโปรแกรมการส่งเสริมการรับรู้สมรรถนะแห่งตนในการส่งเสริมพฤติกรรมการให้อาหารเสริมตามวัยของผู้ดูแลเด็กต่อภาวะโภชนาการของเด็กวัยทารก.วารสารวิชาการสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดมหาสารคาม ปีที่ 4 ฉบับที่ 8 : เมษายน - กันยายน 2563.
ศิวิไล โพธิ์ชัยและคณะ.ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการดูแลทารกแรกเกิด - 1 ปี ตำบลโพธิ์ ตำบลหนองแก้ว ตำบลโพนเขวา อำเภอเมือง จังหวัดศรีสะเกษ. [เข้าถึงเมื่อ 2567 ตุลาคม 10]. เข้าถึงได้จาก : https://cnu.ac.th/journal/ JournalPDF/58-67_6_1.pdf.
Collins C, Duncanson K, & Burrows T. A systematic review investigating associations between parenting style and child feeding behaviors. Journal of Human Nutrition and Dietetics. 2014
Downloads
เผยแพร่แล้ว
How to Cite
ฉบับ
บท
License
Copyright (c) 2025 วารสารการส่งเสริมสุขภาพและอนามัยสิ่งแวดล้อมล้านนา
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
