การนอนหลับและปัจจัยที่สัมพันธ์กับการนอนหลับในผู้ป่วยที่มีความผิดปกติ จากแอลกอฮอล์ระยะฟื้นหาย โรงพยาบาลสวนปรุง จังหวัดเชียงใหม่

ธรัญญา ดีกัลลา; พัลลภ เซียวชัยสกุล; อลงกรณ์  ศรีเลิศ; สินีนาฏ ชาวตระการ

ผู้แต่ง

ธรัญญา ดีกัลลา คณะสาธารณสขุศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
พัลลภ เซียวชัยสกุล คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
อลงกรณ์ ศรีเลิศ คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
สินีนาฏ ชาวตระการ คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

คำสำคัญ:

การนอนหลับ, ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการนอนหลับ, ผู้ป่วยที่มีความผิดปกติจากแอลกอฮอล์ระยะฟื้นหาย

บทคัดย่อ

การนอนหลับเป็นกระบวนการทางสรีรวิทยาที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติของมนุษย์ ในผู้ป่วยที่มีความผิดปกติจากแอลกอฮอล์โดยเฉพาะในระยะฟื้นหายมักประสบปัญหาการนอนหลับไม่ดีค่อนข้างสูง อาจเนื่องมาจากฤทธิ์ของแอลกอฮอล์ไปรบกวนการทำงานของระบบประสาทส่วนกลางและทำลายวงจรการนอนหลับทำให้เกิดการทำงานที่ไม่สมดุล มีลักษณะหลับยากตั้งแต่เริ่มต้น สะดุ้งตื่นกลางดึก การนอนหลับตื้นทำให้ตื่นไวกว่าปกติ ฝันร้ายระหว่างนอนกลางคืน และยังพบอีกหลากหลายปัจจัยที่ส่งผลต่อการนอนหลับไม่ดี การศึกษานี้เป็นการวิจัยเชิงวิเคราะห์แบบภาคตัดขวาง มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการนอนหลับและปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการนอนหลับในผู้ป่วยที่มีความผิดปกติจากแอลกอฮอล์ระยะฟื้นหาย กลุ่มตัวอย่างคือผู้ป่วยที่มีความผิดปกติจากแอลกอฮอล์เข้ารับการรักษาที่โรงพยาบาลสวนปรุงและอยู่ในระยะฟื้นหาย จำนวน 207 คน คัดเลือกกลุ่มตัวอย่างโดยการสุ่มกลุ่มตัวอย่างแบบง่าย ใช้แบบสอบถามในการเก็บรวบรวมข้อมูล ได้แก่ แบบสอบถามข้อมูลส่วนบุคคล แบบประเมินคุณภาพการนอนหลับ (Pitts-burgh Sleep Quality Index; PSQI) ฉบับภาษาไทย และแบบประเมินปัจจัยรบกวนการนอนหลับ สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูลการนอนหลับ ได้แก่ ความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย และส่วนเบี่ยงเบียนมาตรฐาน และการวิเคราะห์ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อการนอนหลับด้วยสถิติ Chi-square กำหนดนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05

ผลการศึกษา พบว่า ผู้ป่วยที่มีความผิดปกติจากแอลกอฮอล์ระยะฟื้นหาย ส่วนใหญ่เป็นเพศชายร้อยละ 91.8 อายุเฉลี่ย 48.1 ปี มีการนอนหลับไม่ดีคิดเป็นร้อยละ 76.8 และปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการนอนหลับอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ได้แก่ ความเจ็บป่วยทางกาย (p-value 0.017) ความเครียด (p-value 0.005) และความวิตกกังวล (p-value 0.009)

สรุป ผู้ป่วยที่มีความผิดปกติจากแอลกอฮอล์ระยะฟื้นหายเกินครึ่งมีการนอนหลับไม่ดี และปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ได้แก่ ความเจ็บปวดทางกาย ความเครียด และความวิตกกังวล ดังนั้นหน่วยงานที่เกี่ยวข้องควรพัฒนาการส่งเสริมคุณภาพการนอนหลับของผู้ป่วยที่มีความผิดปกติจากแอลกอฮอล์ระยะฟื้นหาย ซึ่งจะช่วยให้ผู้ป่วยที่มีความผิดปกติจากแอลกอฮอล์ระยะฟื้นหายมีการฟื้นฟูร่างกาย จิตใจ และการนอนหลับ สามารถทำกิจกรรมในชีวิตประจำวันได้ และมีคุณภาพชีวิตที่ดีต่อไป

เอกสารอ้างอิง

กองกิจกรรมทางกายเพื่อสุขภาพ กรมอนามัย. (2563). คู่มือการนอนหลับเพื่อสุขภาพที่ดี. นนทบุรี: ศูนย์สื่อและสิ่งพิมพ์แก้วเจ้าจอม มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา.

ตะวันชัย จิรประมุขพิทักษ์, & วรัญ ตันชัยสวัสดิ์. (2540). ปัญหาคุณภาพการนอนหลับของพยาบาลประจำการ โรงพยาบาลสงขลานครินทร์. วารสารสมาคมจิตแพทย์แห่งประเทศไทย, 42(3), 123-132.

ธีรยุทธ บูรณฤกษ์ และคณะ. (2562). ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับอาการนอนไม่หลับในผู้ติดสุราในโรงพยาบาลจิตเวช. วารสารจิตเวชศาสตร์, 33(2), 91-102.

พงเดษ์เดช สารการ. (2558). ชีวสถิติพื้นฐานและการวิเคราะห์ข้อมูล: STATA10. ขอนแก่น: โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยขอนแก่น.

ยุพาวดี ขันทบัลลัง. (2561). ความสัมพันธ์ระหว่างความเครียดกับคุณภาพการนอนหลับในผู้สูงอายุ. วารสารวิจัยและนวัตกรรมทางสุขภาพ, 1(2), 15-30.

โรงพยาบาลสวนปรุง. (2564). รายงานผลการบำบัดรักษาผู้ป่วยที่มีความผิดปกติจากแอลกอฮอล์. เชียงใหม่: รายงานผลการปฏิบัติงานทางการพยาบาล. (เอกสารอัดสำเนา).

โรงพยาบาลสวนปรุง. (2567ก). รายงานผลการบำบัดรักษาผู้ป่วยที่มีความผิดปกติจากแอลกอฮอล์. เชียงใหม่: รายงานผลการปฏิบัติงาน. (เอกสารอัดสำเนา).

โรงพยาบาลสวนปรุง. (2567ข). สถิติการเข้ารับการรักษาแบบผู้ป่วยนอกและผู้ป่วยในของผู้ป่วยที่มีความผิดปกติจากแอลกอฮอล์ ปีงบประมาณ 2567. เชียงใหม่: กลุ่มงานเทคโนโลยีสารสนเทศ โรงพยาบาลสวนปรุง.

สถาบันบำบัดรักษาและฟื้นฟูผู้ติดยาเสพติดแห่งชาติบรมราชชนนี. (2564). แนวปฏิบัติการดูแลผู้ป่วยที่มีภาวะขาดแอลกอฮอล์. นนทบุรี: กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข.

สาวิตรี อัษณางค์กรชัย, & สุวรรณา อรุณพงคไพศาล. (2557). ปัญหาและความผิดปกติจากการดื่มสุรา ความสำคัญและการดูแลรักษาในประเทศไทย. สงขลา: คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลาราชนครินทร์.

Brower, K. J., Krentzman, A., & Robinson, E. A. R. (2011). Persistent insomnia, abstinence, and moderate drinking in alcohol-dependent individuals. The American Journal on Addictions, 20(5), 435–440.

Chakravorty, S., Chaudhary, N. S., & Brower, K. J. (2016). Alcohol Dependence and Its Relationship with Insomnia and Other Sleep Disorders. Alcoholism, Clinical and Experimental Research, 40(11), 2271–2282.

Chang Myung, O. (2021). Risk factors associated with poor sleep quality among Korean adults: Evidence from a national survey. Korean Journal of Family Medicine, 42(5), 345–351.

Cohn, T. J., Foster, J. H., & Peters, T. J. (2003). Sequential studies of sleep disturbance and quality of life in abstaining alcoholics. Addiction Biology, 8(4), 455–462.

Duan, J., Chen, M., Wang, J., Liu, Y., & Gao, S. (2024). Bidirectional association between sleep quality and pain among middle-aged and older adults: A longitudinal study in China. The Lancet Regional Health–Western Pacific, 39, 100880.

Isayeva, G., Shalimova, A., & Buriakovska, O. (2022). The impact of sleep disorders in the formation of hypertension. Arterial Hypertension, 26(4), 170–179.

Li, X., Zhu, Z., Ren, Y., Chen, M., Chen, Y., & Zhang, X. (2025). Associations between insomnia and suicide attempts in patients with chronic schizophrenia with and without autistic traits. BMC Psychiatry, 25, Article 7031.

Namsrai, T., Ambikairajah, A., & Cherbuin, N. (2023). Poorer sleep impairs brain health at midlife: evidence from UK Biobank imaging and cognitive data. Scientific Reports, 13, 1874.

Spielman. (2006). Assessment of insomnia. Clinical Psychology Review, 6, 11-25.

Wang, X., Li, Y., Zhang, H., & Zheng, Z. (2024). Effects of perceived stress on college students' sleep quality: The mediating role of meaning in life and depression, and moderating role of search for meaning. BMC Psychology, 12, Article 45.