ความสัมพันธ์เชิงพื้นที่ระหว่างอุบัติการณ์โรคหลอดเลือดสมองและการสัมผัสสารมลพิษทางอากาศ โดยใช้ข้อมูลจากภาพถ่ายดาวเทียม ปี พ.ศ. 2563-2566 ในประเทศไทย
บทคัดย่อ
มลพิษทางอากาศเป็นหนึ่งในปัจจัยเสี่ยงที่สำคัญของโรคหลอดเลือดสมอง ในขณะที่มลพิษทางอากาศจากภาพถ่ายดาวเทียมสามารถทำนายปริมาณความเข้มข้นของฝุ่นละออง PM2.5, SO2, NO2 และ CO ในพื้นที่ที่ไม่มีสถานีตรวจวัดคุณภาพอากาศได้ อย่างไรก็ตามในประเทศไทยยังไม่มีการศึกษาที่ใช้ข้อมูลมลพิษทางอากาศจากภาพถ่ายดาวเทียมเพื่อศึกษาความแตกต่างเชิงพื้นที่ภูมิภาคต่างๆ และช่วงเวลากับโรคหลอดเลือดสมอง เนื่องจากระดับมลพิษทางอากาศมีการเปลี่ยนแปลงอย่างมากตามช่วงเวลาและพื้นที่
การศึกษาการประเมินความสัมพันธ์เชิงพื้นที่ของมลพิษทางอากาศ (PM2.5, SO2, NO2 และ CO) จากภาพถ่ายดาวเทียมกับอุบัติการณ์โรคหลอดเลือดสมองในประเทศไทย จากผู้ป่วยยืนยันเป็นโรคหลอดเลือดสมองทั่วประเทศ 5,206,206 ราย ระหว่างปี พ.ศ. 2563-2566 โดยใช้สถิติ Local Indicators of Spatial Association (LISA)
ผลการวิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติ Bivariate LISA พบว่า อุบัติการณ์โรคหลอดเลือดสมองและฝุ่นละออง PM2.5, SO2, NO2 และ CO จากภาพถ่ายดาวเทียมมีความสัมพันธ์เชิงพื้นที่แบบเกาะกลุ่มตามภูมิภาคอย่างชัดเจน
จากการศึกษาแสดงให้เห็นว่าฝุ่นละออง PM2.5, SO2, NO2 และ CO มีความสัมพันธ์เชิงพื้นที่กับโรคหลอดเลือดสมอง ดังนั้นการใช้ข้อมูลมลพิษทางอากาศจากภาพถ่ายดาวเทียมจึงสามารถกำหนดรูปแบบความสัมพันธ์เชิงพื้นที่กับโรคหลอดเลือดสมองในประเทศไทยได้
References
สมศักดิ์ เทียมเก่า. (2564). มลภาวะกับโรคระบบประสาท. วารสารประสาทวิทยาแห่งประเทศไทย, 37(4), 1-5.
Anselin, L. (1995). Local Indicators of Spatial Association—LISA. Geographical Analysis, 27(2), 93-115.
Anselin, L., Syabri, I., & Kho, Y. (2006). GeoDa: An Introduction to Spatial Data Analysis. Geographical Analysis, 38(1), 5-22.
Atkinson, R. W., Carey, I. M., Kent, A. J., van Staa, T. P., Anderson, H. R., & Cook, D. G. (2013). Long-term exposure to outdoor air pollution and incidence of cardiovascular diseases. Epidemiology, 24(1), 44-53.
Bayramoglu, A., Kocak, A. O., & Kadioglu, E. (2018). Ischemic stroke due to carbon monoxide intoxication: Two case reports. World Journal of Emergency Medicine, 9(1), 73-75.
Brook, R. D., Rajagopalan, S., Pope III, C. A., Brook, J. R., Bhatnagar, A., Diez-Roux, A. V., et al. (2010). Particulate matter air pollution and cardiovascular disease: An update to the scientific statement from the American Heart Association. Circulation, 121(21), 2331-2378.
Calderón-Garcidueñas, L., Calderón-Garcidueñas, A., Torres-Jardón, R., Avila-Ramírez, J., Kulesza, R. J., & Angiulli, A. D. (2015). Air pollution and your brain: What do you need to know right now. Primary Health Care Research & Development, 16(4), 329-345.
Chudnovsky, A. A., Lee, H. J., Kostinski, A., Kotlov, T., & Koutrakis, P. (2012). Prediction of daily fine particulate matter concentrations using aerosol optical depth retrievals from the Geostationary Operational Environmental Satellite (GOES). Journal of the Air & Waste Management Association, 62(9), 1022-1031.
Costa, L. G., Cole, T. B., Dao, K., Chang, Y. C., Coburn, J., & Garrick, J. M. (2020). Effects of air pollution on the nervous system and its possible role in neurodevelopmental and neurodegenerative disorders. Pharmacology & therapeutics, 210, 107523.
Digital Government Development Agency (Public Organization) [DGA]. (2024). Groups: Formats SHP. Retrieved January 5, 2024, from https://data.go.th/en/dataset?q=shapefile&sort=score+desc%2C +metadata_
modified+desc
Fu, P., Guo, X., Cheung, F. M. H., & Yung, K. K. L. (2019). The association between PM2.5 exposure and neurological disorders: A systematic review and meta-analysis. The Science of the Total Environment, 655, 1240-1248.
Guo, W., Zhang, B., Wei, Q., Guo, Y., Yin, X., Li, F., et al. (2021). Estimating ground-level PM2.5 concentrations using two-stage model in Beijing-Tianjin-Hebei, China. Atmospheric Pollution Research, 12(9), 101154.
Hamanaka, R. B., & Mutlu, G. M. (2018). Particulate matter air pollution: Effects on the cardiovascular system. Frontiers in Endocrinology, 9, 680.
Hartz, A. M., Bauer, B., Block, M. L., Hong, J. S., & Miller, D. S. (2008). Diesel exhaust particles induce oxidative stress, proinflammatory signaling, and P-glycoprotein up-regulation at the blood-brain barrier. FASEB Journal, 22(8), 2723-2733.
He, Q., Gu, Y., & Zhang, M. (2020). Spatiotemporal trends of PM2.5 concentrations in central China from 2003 to 2018 based on MAIAC-derived high-resolution data. Environment International, 137, 105536.
Hoek, G., Beelen, R., de Hoogh, K., Vienneau, D., Gulliver, J., Fischer, P., et al. (2008). A review of land-use regression models to assess spatial variation of outdoor air pollution. Atmospheric Environment, 42(33), 7561-7578.
Hong, Y. C., Lee, J. T., Kim, H., Ha, E. H., Schwartz, J., & Christiani, D. C. (2002). Effects of air pollutants on acute stroke mortality. Environmental Health Perspectives, 110(2), 187-191.
Hu, X., Waller, L. A., Lyapustin, A., Wang, Y., Al-Hamdan, M. Z., Crosson, W. L., et al. (2014). Estimating ground-level PM2.5 concentrations in the Southeastern United States using MAIAC AOD retrievals and a two-stage model. Remote Sensing of Environment, 140, 220-232.
im, H. H., Choi, S., Jung, Y. S., Min, Y. G., Yoon, D., & Lee, S. E. (2020). Stroke Incidence in Survivors of Carbon Monoxide Poisoning in South Korea: A Population-Based Longitudinal Study. Medical Science Monitor, 26, e926116.
Katsouyanni, K., Touloum,i G., Spix, C., Schwartz, J., Balducci, F., Medina, S., et al. (1997). Short-term effects of ambient sulphur dioxide and particulate matter on mortality in 12 European cities: Results from time series data from the APHEA project. Air pollution and health: A European approach. BMJ, 314, 1758-1763.
Kong, L., Xin, J., Zhang, W., & Wang, Y. (2016). The empirical correlations between PM2.5, PM10 and AOD in the Beijing metropolitan region and the PM2.5, PM10 distributions retrieved by MODIS. Environmental Pollution, 216, 350-360.
Krishnamurthi, R. V., Ikeda, T., & Feigin, V. L. (2020). Global, regional and country-specific burden of ischaemic stroke, intracerebral haemorrhage and subarachnoid haemorrhage: A systematic analysis of the global burden of disease study 2017. Neuroepidemiology, 54(2), 171-179.
Kulick, E. R., Kaufman, J. D., & Sack, C. (2023). Ambient air pollution and stroke: An updated review. Stroke, 54(3), 882-893.
Lee, K. K., Miller, M. R., & Shah, A. S. V. (2018). Air pollution and stroke. Journal of stroke, 20(1), 2-11.
Lin, C. W., Chen, W. K., Hung, D., Chen, Y. W., Lin, C. L., Sung, F. C., et al. (2016). Association between ischemic stroke and carbon monoxide poisoning: a population-based retrospective cohort analysis. European Journal of Internal Medicine, 29, 65-70.
Ljungman, P. L. S., Andersson, N., Stockfelt, L., Andersson, E. M., Nilsson Sommar, J., Eneroth, K., et al. (2019). Long-Term Exposure to Particulate Air Pollution, Black Carbon, and Their Source Components in Relation to Ischemic Heart Disease and Stroke. Environmental Health Perspectives, 127(10), 107012.
Low, R. B., Bielory, L., Qureshi, A. I., Dunn, V., Stuhlmiller, D. F., & Dickey, D. A. (2006). The relation of stroke admissions to recent weather, airborne allergens, air pollution, seasons, upper respiratory infections, and asthma incidence, September 11, 2001, and day of the week. Stroke, 37(4), 951-957.
Lv, B., Hu, Y., Chang, H. H., Russell, A. G., Cai, J., Xu, B., et al. (2017). Daily estimation of ground-level PM2.5 concentrations at 4km resolution over Beijing-Tianjin-Hebei by fusing MODIS AOD and ground observations. The Science of the Total Environment, 580, 235-244.
Ma, Z., Hu, X., Huang, L., Bi, J., & Liu, Y. (2014). Estimating ground-level PM2.5 in China using satellite remote sensing. Environmental Science & Technology, 48(13), 7436-7444.
Mateen, F. J., & Brook, R. D. (2011). Air pollution as an emerging global risk factor for stroke. JAMA, 305(12), 1240-1241.
Meng, Q., Richmond-Bryant, J., Lu, S. E., Buckley, B., Welsh, W. J., Whitsel, E. A., et al. (2013). Cardiovascular outcomes and the physical and chemical properties of metal ions found in particulate matter air pollution: A QICAR study. Environmental Health Perspectives, 121(5), 558-564.
MOPH. (2024). Mobility from air pollution 2020-2023, Health data center. Retrieved from https://hdcservice.
moph.go.th/hdc/main/index.php
Moran, P. A. (1950). Notes on continuous stochastic phenomena. Biometrika, 37(1-2), 17-23.
Mukherjee, D., & Patil, C. G. (2011). Epidemiology and the global burden of stroke. World Neurosurgery, 76(6), S85-S90.
Niu, Z., Liu, F., Yu, H., Wu, S., & Xiang, H. (2021). Association between exposure to ambient air pollution and hospital admission, incidence, and mortality of stroke: an updated systematic review and meta-analysis of more than 23 million participants. Environmental Health and Preventive Medicine, 26(1), 15.
O’Donnell, M. J., Fang, J., Mittleman, M. A., Kapral, M. K., Wellenius, G. A. (2011). Fine particulate air pollution (PM2.5) and the risk of acute ischemic stroke. Epidemiology, 22(3), 422-431.
Oudin, A., Strömberg, U., Jakobsson, K., Stroh, E., & Björk, J. (2010). Estimation of short-term effects of air pollution on stroke hospital admissions in southern Sweden. Neuroepidemiology, 34(3), 131-142.
Pope III, C. A., Burnett, R. T., Thurston, G. D., Thun, M. J., Calle, E. E., Krewski, D., et al. (2004). Cardiovascular mortality and long-term exposure to particulate air pollution: epidemiological evidence of general pathophysiological pathways of disease. Circulation, 109(1), 71-77.
Pope, C. A., & Dockery, D. W. (2006). Health Effects of Fine Particulate Air Pollution: Lines that Connect. Journal of the Air & Waste Management Association, 56, 709-742.
Rajagopalan, S., Al-Kindi, S. G., & Brook, R. D. (2018). Air pollution and cardiovascular disease: JACC state-of-the-art review. Journal of the American College of Cardiology, 72(17), 2054-2070.
Samoli, E., Aga, E., Touloumi, G., Nisiotis, K., Forsberg, B., Lefranc, A., et al. (2006). Short-term effects of nitrogen dioxide on mortality: an analysis within the APHEA project. Eur Respir J, 27, 1129-1138.
Steiniger, S., & Hunter, A. J. S. (2013). The 2012 free and open source GIS software map: A guide to facilitate research, development, and adoption. Computers, Environment and Urban Systems, 39, 136-150.
Tian, Y., Liu, H., Zhao, Z., Xiang, X., Li, M., Juan, J., et al. (2018). Association between ambient air pollution and daily hospital admissions for ischemic stroke: A nationwide time-series analysis. PLoS Medicine, 15(10), e1002668.
Tsai, S. S., Goggins, W. B., Chiu, H. F., & Yang, C. Y. (2003). Evidence for an association between air pollution and daily stroke admissions in Kaohsiung, Taiwan. Stroke, 34(11), 2612-2616.
Villeneuve, P. J., Chen, L. I., Stieb, D., & Rowe, B. H. (2006). Associations between outdoor air pollution and emergency department visits for stroke in Edmonton, Canada. European Journal of Epidemiology, 21, 689-700.
Vos, T., Lim, S. S., Abbafati, C., Abbas, K. M., Abbasi, M., Abbasifard M., et al. (2020). Global burden of 369 diseases and injuries in 204 countries and territories, 1990–2019: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2019. Lancet, 396(10258), 1204-1222.
Wang, Z., Peng, J., Liu, P., Duan, Y., Huang, S., Wen, Y., et al. (2020). Association between short-term exposure to air pollution and ischemic stroke onset: A time-stratified case-crossover analysis using a distributed lag nonlinear model in Shenzhen, China. Environmental Health: A Global Access Science Source, 19(1), 1-12.
Xu, X., & Zhang, C. (2020). Estimation of ground-level PM2.5 concentration using MODIS AOD and corrected regression model over Beijing, China. PloS One, 15(10), e0240430.
Yang, M. J., & Pan, X. C. (2008). Time series analysis of air pollutions and residents cardiovascular disease mortality in Beijing. Environ Health, 25, 294-297.
Zeger, S. L., Thomas, D., Dominici, F., Samet, J. M., Schwartz, J., Dockery, D., et al. (2000). Exposure measurement error in time-series studies of air pollution: concepts and consequences. Environmental Health Perspectives, 108(5), 419-426.
Zheng, Y., Zhang, Q., Liu, Y., Geng, G., & He, K. (2016). Estimating ground-level PM2.5 concentrations over three megalopolises in China using satellite-derived aerosol optical depth measurements. Atmospheric Environment, Air Pollution in the Beijing–Tianjin–Hebei (BTH) Region, China, 124, 232-242.
Downloads
เผยแพร่แล้ว
How to Cite
ฉบับ
บท
License
Copyright (c) 2025 คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
