ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับระดับความปลอดภัยเอนไซม์โคลีนเอสเตอเรสในเลือดของเกษตรกร อำเภอห้วยทับทัน จังหวัดศรีสะเกษ

บทคัดย่อ

สารเคมีกำจัดศัตรูพืชถูกนำมาใช้อย่างแพร่หลายในด้านการเกษตรของประเทศ เพื่อเพิ่มปริมาณผลผลิตและรายได้แก่เกษตรกร ซึ่งสารเคมีเหล่านี้กระทบต่อสุขภาพทั้งแบบพิษเฉียบพลันและพิษเรื้อรังต่อผู้ใช้โดยตรง และโดยอ้อมการศึกษาครั้งนี้เป็นการศึกษาวิจัยเชิงพรรณนาแบบภาพตัดขวาง มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับระดับความปลอดภัยเอนไซม์โคลีนเอสเตอเรสในเลือดของเกษตรกร ประชากรที่ศึกษาคือ เกษตรกรที่มีอายุ ≥20 ปี และเคยใช้สารเคมีกำจัดแมลงในการเกษตร อาศัยอยู่ที่อำเภอห้วยทับทัน จังหวัดศรีสะเกษ นานกว่า 6 เดือน คำนวณขนาดกลุ่มตัวอย่างจากค่าสัดส่วนหนึ่งกลุ่ม กรณีไม่ทราบจำนวนประชากรได้จำนวนกลุ่มตัวอย่าง 325 คน ทำการสุ่มเลือกแบบหลายขั้นตอน เก็บข้อมูลโดยชุดตรวจคัดกรองระดับเอนไซม์โคลีนเอสเตอเรสในเลือด และแบบสอบถามที่มีค่าความเที่ยงเท่ากับ 0.80 โดยใช้สถิติ ได้แก่ค่าความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ค่ามัธยฐาน และการวิเคราะห์ถดถอยโลจิสติคพหุคูณ

การศึกษานี้พบว่าเกษตรกรมีระดับเอนไซม์โคลีนเอสเตอเรสในเลือดระดับไม่ปลอดภัย ร้อยละ 43.70 และพบว่าเกษตรกรที่สัมผัสกับสารเคมีกำจัดแมลงเป็นระยะเวลาน้อยกว่า 10 ปี มีโอกาส 3.33 เท่า ที่จะมีระดับเอนไซม์โคลีนเอสเตอเรสที่ไม่ปลอดภัยในเลือด (adjustedOR (aOR)=3.33, 95%CI=2.07-5.38, p-value<0.001) อาสาสมัครที่ได้รับสารเคมีกำจัดแมลงทางอ้อมมีโอกาสเกิดระดับเอนไซม์โคลีนเอสเตอเรสที่ไม่ปลอดภัยในเลือด 1.91 เท่า เมื่อเทียบกับผู้เข้าร่วมที่ได้รับสารกำจัดแมลงโดยตรง (aOR=1.91, 95%CI=1.16-3.13, p-value=0.011) นอกจากนี้เกษตรกรที่ใช้สารเคมีกำจัดแมลง ≥ 2 ครั้งต่อเดือน มีโอกาสเกิดระดับเอนไซม์โคลีนเอสเตอเรสที่ไม่ปลอดภัยในเลือดมากขึ้น 1.77 เท่า (aOR=1.77, 95%Cl=1.03-3.02, p-value=0.038)

ผลการศึกษาครั้งนี้แสดงให้เห็นว่าหน่วยงานที่เกี่ยวข้องควรมุ่งเน้นส่งเสริมพฤติกรรมการใช้สารเคมีกำจัดแมลงที่ถูกต้องให้กับเกษตรกรกลุ่มเสี่ยงที่มีโอกาสจะมีระดับเอนไซม์โคลีนเอสเตอเรสในเลือดไม่ปลอดภัย เพื่อให้สามารถใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืชได้อย่างเหมาะสมและปลอดภัย