สถานการณ์และแนวทางการพัฒนาเครือข่ายการทำนาที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม ในพื้นที่ตำบลคุ้งตะเภา อำเภอเมือง จังหวัดอุตรดิตถ์

บทคัดย่อ

การวิจัยเชิงคุณภาพครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาสถานการณ์ สภาพปัญหา อุปสรรคและการมีส่วนร่วมของการทำนาที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม 2) เพื่อศึกษาแนวทางการพัฒนาเครือข่ายการทำนาที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม ประชากรเป็นตัวแทนชาวนาที่ทำนา จำนวน 75 คน ใช้วิธีคัดเลือกแบบเลือกแบบเจาะจง เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยมี 2 ชนิด คือ 1) แบบสัมภาษณ์เชิงลึก 2) แบบสนทนากลุ่ม

ผลการวิจัยพบว่า 1) สภาพการทำนาที่ไม่ใช้สารเคมีไม่ก่อให้เกิดอันตรายต่อสุขภาพ ลดต้นทุนการผลิต ผลผลิตมีคุณภาพ เป็นที่ต้องการของผู้บริโภค ปัญหา คือ มีวิธีที่ยุ่งยาก เพาะปลูกนาน การทำนาที่ใช้สารเคมี พบว่าสะดวกต่อการควบคุม ผลผลิตเจริญเติบโต ได้ปริมาณมาก เป็นที่ต้องการของตลาด ปัญหา คือ ไม่ปลอดภัยต่อสุขภาพร่างกายผู้บริโภค ทำลายสิ่งแวดล้อม 2) แนวทางการพัฒนาเครือข่ายการทำนาที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม พบว่าชาวนาให้เหตุผลว่า การปรับเปลี่ยนการทำนาโดยไม่ใช้สารเคมีนั้นเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม แต่ต้องนำความรู้ที่ได้ไปปรับเปลี่ยนวิธีคิด เช่น การจัดกิจกรรมร่วมกัน แลกเปลี่ยนความรู้ผู้ที่ทำนาแบบใช้สารเคมีและผู้ที่ทำนาแบบไม่ใช้สารเคมี การทำประชาคมแก้ไขปัญหา การให้เกษตรกรรวมกลุ่มทำปุ๋ยชีวภาพในการทำการเกษตรจากวัตถุดิบที่มีอยู่ในหมู่บ้าน แต่กลุ่มที่ยังทำนาแบบใช้สารเคมีเหตุผลว่า มีรายได้ดีมากจากปริมาณข้าวที่ได้มากและยังประหยัดเวลาในการเพาะปลูก สำหรับโอกาสในการพัฒนาเครือข่ายการทำนาที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม ชาวนามีมุมมองว่าควรมีหน่วยงานเข้ามามีส่วนร่วมในการพัฒนาเครือข่ายอย่างจริงจัง มีการติดตามผลการดำเนินงาน รวมถึงมีแกนนำเข้ามาร่วมกระบวนการโดยมุ่งเน้นลดต้นทุนการผลิตจะได้รับความร่วมมืออย่างเต็มที่