ภาวะโภชนาการของผู้ป่วยศัลยกรรม โรงพยาบาลมหาวิทยาลัยนเรศวร

บทคัดย่อ

การศึกษานี้เป็นการศึกษาเชิงพรรณนาแบบตัดขวาง (Cross-sectional descriptive study) โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาภาวะโภชนาการของผู้ป่วยศัลยกรรมที่รักษาตัวในหอผู้ป่วยศัลยกรรม โรงพยาบาลมหาวิทยาลัยนเรศวร จังหวัดพิษณุโลก กลุ่มตัวอย่างเป็นผู้ป่วยศัลยกรรม อายุตั้งแต่ 20 ปีขึ้นไป จำนวน 399 คน เก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบบันทึกข้อมูลย้อนหลังจากเวชระเบียนผู้ป่วยใน ระหว่างเดือน พฤษภาคม - ตุลาคม 2562 ซึ่งประกอบด้วยข้อมูล 3 ส่วนได้แก่  การคัดกรองภาวะทุพโภชนาการผู้ป่วยใน, การประเมินภาวะทุพโภชนาการผู้ป่วยกลุ่มเสี่ยงทุพโภชนาการ  และแบบบันทึกปริมาณพลังงานที่ผู้ป่วยได้รับ วิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณโดยใช้สถิติพรรณนา ได้แก่ ความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย (Mean) ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation)  ค่ามัธยฐาน (Median) ค่าต่ำสุด ค่าสูงสุด (Min-Max) วิเคราะห์ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับความเสี่ยงทุพโภชนาการ และปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับภาวะทุพโภชนาการในผู้ป่วยกลุ่มเสี่ยงภาวะทุพโภชนาการด้วยสถิติการทดสอบไคสแควร์ (Chi-square Test) และสถิติการทดสอบของฟิชเชอร์ (Fisher’s Exact Test) โดยใช้โปรแกรม STATA Version 14.0

ผลการศึกษา พบว่า ผู้ป่วยศัลยกรรมมีอายุระหว่าง 20-95 ปี อายุเฉลี่ย 59.44 ปี (ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน 16.31) เป็นเพศหญิงร้อยละ 54.64 การวินิจฉัยโรคเมื่อแรกรับเข้าหอผู้ป่วย คือ โรคระบบกล้ามเนื้อ โรคทางระบบประสาท และโรคระบบทางเดินอาหารร้อยละ 42.10, 12.78 และ 11.53 ตามลำดับ ผู้ป่วยมีค่าดัชนีมวลกายเฉลี่ย 23.74 กิโลกรัม/เมตร² (ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน 5.06) โดยจัดอยู่ในกลุ่มภาวะโภชนาการปกติ (BMI 18.5-22.9 กก./ม.²) ร้อยละ 33.33 ด้านการเปลี่ยนแปลงน้ำหนักตัวในช่วง 6 เดือนที่ผ่านมา พบว่ามีน้ำหนักเท่าเดิมร้อยละ 68.42 มีน้ำหนักลดลงร้อยละ 23.06 และมีน้ำหนักเพิ่มขึ้นร้อยละ 8.52 ผู้ป่วยได้รับการผ่าตัดเล็กร้อยละ 72.68 ส่วนใหญ่ไม่ได้รับเคมีบำบัดและรังสีรักษาร้อยละ 84.96 อัตราของความเสี่ยงทุพโภชนาการจากการประเมินด้วยแบบคัดกรองด้านโภชนาการของสมาคมผู้ให้อาหารทางหลอดเลือดดำแห่งประเทศไทย (SPENT) พบร้อยละ 18.79 โดยปัจจัยด้านเพศ อายุ การวินิจฉัยเมื่อแรกรับ การเปลี่ยนแปลงน้ำหนักตัว ประเภทการผ่าตัด และการได้รับเคมีบำบัดและรังสีรักษา มีความสัมพันธ์กับความเสี่ยงทุพโภชนาการอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p-value < 0.05) และเมื่อประเมินภาวะทุพโภชนาการ (NT 2013) ในผู้ป่วยกลุ่มเสี่ยงภาวะทุพโภชนาการ พบว่า มีระดับทุพโภชนาการรุนแรง (NT-4) ร้อยละ 22.67 ผู้ป่วยศัลยกรรมมีระยะวันนอนระหว่าง 3-33 วัน มีวันนอนเฉลี่ย 14.35 วัน (ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน 7.40) โดยส่วนใหญ่อยู่ในช่วง 7 -14 วัน ร้อยละ 44.00 โดยปัจจัยด้านการวินิจฉัยเมื่อแรกรับ ปริมาณพลังงานที่ได้รับและการติดเชื้อ มีความสัมพันธ์กับระดับทุพโภชนาการอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p-value<0.05) และระยะวันนอนมีความสัมพันธ์กับระดับทุพโภชนาการอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p-value<0.001)