การประเมินความเสี่ยงและปรับปรุงสภาพการทำงานเพื่อลดความเสี่ยงด้านการยศาสตร์ ในขั้นตอนการทำลวดลายบนผืนผ้าไหมด้วยวิธีมัดหมี่ กรณีศึกษาหมู่บ้านแห่งหนึ่ง ในจังหวัดบุรีรัมย์

บทคัดย่อ

การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ประเมินอาการปวดเมื่อยล้าตามส่วนต่างๆ ของร่างกาย 2) ประเมินความเสี่ยงด้านการยศาสตร์ท่าทางการมัดหมี่ และ 3) ปรับปรุงสภาพการทำงานเพื่อลดปัญหาความเสี่ยงด้านการยศาสตร์ของการมัดหมี่ ณ หมู่บ้านแห่งหนึ่งในจังหวัดบุรีรัมย์ กลุ่มตัวอย่างกรณีศึกษาจำนวน 9 คน เครื่องมือที่ใช้วิเคราะห์ได้แก่ แบบประเมินอาการปวดเมื่อยกล้ามเนื้อตามส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย แบบประเมินความเสี่ยงด้านการยศาสตร์(RULA) และแบบประเมินความคิดเห็นและความพึงพอใจการก่อนและหลังปรับปรุงสภาพการทำงาน ผลการศึกษาพบว่า ในส่วนของร่างกายด้านซ้ายที่มีความรู้สึกเมื่อยล้ามากที่สุด 3 อันดับแรก คือ หลังส่วนล่างรองลงมา คอ สะโพกและต้นขา ตามลำดับ และด้านขวาส่วนที่มีความรู้สึกเมื่อยล้ามากที่สุด คือ หลังส่วนล่าง และสะโพกและต้นขา รองลงมา คอ ไหล่ ตามลำดับ จากสภาพการทำงานก่อนการปรับปรุงพบว่า ผู้ปฏิบัติงานจะนั่งกับพื้นในลักษณะการนั่งขัดสมาธิ ท่าทางการนั่งอยู่ในท่าเดิมเป็นระยะเวลานานส่วนมากนั่งหลังงอ และโน้มตัวไปด้านหน้า ก่อให้เกิดความเมื่อยล้า ผลการประเมินความเสี่ยงโดยวิธี RULA ทั้งด้านซ้ายและด้านขวามีระดับความเสี่ยงอยู่ในช่วง 5-6 คะแนน(ร้อยละ 100) หมายถึง งานนั้นเริ่มเป็นปัญหา ควรทำการศึกษาเพิ่มเติม และควรรีบปรับปรุง และหลังจากการปรับปรุงสภาพการทำงานโดยใช้โฮงมัดหมี่ที่สามารถปรับระดับขึ้น-ลงได้ จัดมีการใช้เก้าอี้ ตาข่ายพิงหลัง เบาะรองนั่ง และเบาะรองหลัง พบว่า ระดับความเสี่ยงทั้งด้านซ้ายและด้านขวามีระดับความเสี่ยงลดลง ซึ่งมีระดับความเสี่ยงอยู่ในช่วง 3-4 คะแนน (ร้อยละ 100) หมายถึง งานนั้นควรมีการศึกษาเพิ่มเติมและติดตามวัดผลอย่างต่อเนื่อง อาจจะจำเป็นที่จะต้องมีการออกแบบงานใหม่ สรุปได้ว่าการปรับปรุงสภาพการทำงานทำให้ความเสี่ยงด้านการยศาสตร์ลดลง และความเมื่อยล้าลดลงด้วย