ความชุกและปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อการเกิดเมตาบอลิกซินโดรม ในผู้ติดเชื้อเอชไอวีและผู้ป่วยเอดส์ที่รับบริการที่โรงพยาบาลแห่งหนึ่ง ในจังหวัดขอนแก่น

บทคัดย่อ

ปัจจุบันการรักษาด้วยยาต้านไวรัสทำให้ผู้ติดเชื้อเอชไอวี และผู้ป่วยเอดส์มีชีวิตที่ยืนยาวขึ้น แต่กลับพบโรคไม่ติดต่อเรื้อรังเพิ่มมากขึ้นในผู้ติดเชื้อเอชไอวี และผู้ป่วยเอดส์ การวิจัยแบบภาคตัดขวางนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อหาความชุก และวิเคราะห์ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อการเกิดเมตาบอลิกซินโดรม ในผู้ติดเชื้อเอชไอวีและผู้ป่วยเอดส์ที่รับบริการที่โรงพยาบาลแห่งหนึ่ง ในจังหวัดขอนแก่น กลุ่มตัวอย่างจำนวน 266 คน เก็บข้อมูลโดยใช้แบบสอบถาม และแบบบันทึกข้อมูล ประกอบไปด้วย ข้อมูลลักษณะทางประชากร พฤติกรรมสุขภาพ สถานะสุขภาพ และรูปแบบการรักษา โดยทำการศึกษาระหว่างเดือน ตุลาคม 2562 ถึง พฤษภาคม 2563 ประเมินเมตาบอลิกซินโดรมใช้เกณฑ์ของ NCEP ATP III และวิเคราะห์ความสัมพันธ์โดยใช้สถิติทดสอบไคสแควร์ และสถิติถดถอยพหุโลจิสติก

ผลการศึกษา พบว่า ผู้ติดเชื้อเอชไอวี และผู้ป่วยเอดส์ ร้อยละ 53.7 เป็นเพศชาย มีอายุเฉลี่ยเท่ากับ 44.7±11 ปี พบภาวะอ้วนลงพุง ร้อยละ 26.0 มีระดับน้ำตาลในเลือดขณะที่อดอาหารสูงกว่า 100 mg/dL ร้อยละ 36.5 มีความดันโลหิตขณะหัวใจบีบตัวสูงกว่า 130 mmHg ร้อยละ 40.6 และความดันโลหิตขณะหัวใจคลายตัวสูงกว่า 85 mmHg ร้อยละ 29.0 ไขมันไตรกลีเซอไรด์ในเลือดมีค่ามากกว่า 150 mg/dL ร้อยละ 40.6 ส่วนไขมัน HDL คอเลสเตอรอลในเพศชายน้อยกว่า 40 mg/dL พบร้อยละ 27.3 และในเพศหญิงน้อยกว่า 50 mg/dL พบร้อยละ 39.0 จากเกณฑ์ประเมิน พบความชุกของภาวะเมตาบอลิกซินโดรม ร้อยละ 38.7 สำหรับปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อการเกิดเมตาบอลิกซินโดรมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ได้แก่ การมีโรคประจำตัวในขณะติดเชื้อ
เอชไอวี (OR_adj=3.30; 95% CI=1.89-5.73) การมีจำนวนเม็ดเลือดขาวชนิด CD₄ <200 cells/ mm³ (OR_adj=3.49; 95% CI=1.04-11.69) และการสูบบุหรี่ (OR_adj=2.89; 95% CI=1.56-5.35) ส่วนปัจจัยด้านอายุ และยาต้านไวรัสกลุ่ม Protease Inhibitors (Pls) ไม่พบความสัมพันธ์ต่อการเกิดเมตาบอลิกซินโดรมในผู้ติดเชื้อเอชไอวี และผู้ป่วยเอดส์

ดังนั้น จากผลการศึกษาควรมีการให้ความรู้แก่ผู้ติดเชื้อเอชไอวี และผู้ป่วยเอดส์ ในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพ และควรมีการวางแผนการรักษาในระยะยาวให้มีประสิทธิภาพ ตลอดจนป้องกัน และควบคุมปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดเมตาบอลิกซินโดรม เพื่อป้องกันการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือดในอนาคต