การจัดทำคาร์บอนฟุตพริ้นท์องค์กรของคณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น

บทคัดย่อ

มหาวิทยาลัยขอนแก่น ตระหนักถึงปัญหาภาวะโลกร้อน จึงจัดให้มีโครงการ Green & Smart Campus เพื่อมุ่งเป็นมหาวิทยาลัยต้นแบบคาร์บอนฟุตพริ้นท์องค์กร โดยมีเป้าหมายจัดทำข้อมูลคาร์บอนฟุตพริ้นท์องค์กรให้ครอบคลุม 33 คณะ/หน่วยงานและหาแนวทางในการลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก เป็นการสนับสนุนนโยบายของประเทศไทยในการบรรลุเป้าหมายที่ 13 การรับมือการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศของการพัฒนาที่ยั่งยืน (Sustainable Development Goals–SDGs) ภายในปี 2573 งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาคาร์บอนฟุตพริ้นท์องค์กรของคณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น โดยการเก็บข้อมูลกิจกรรมที่เกิดขึ้นภายในคณะ แบ่งเป็น 3 ประเภท ได้แก่ 1. กิจกรรมที่ก่อให้เกิดก๊าซเรือนกระจกโดยตรงขององค์กร ได้แก่ ปริมาณการใช้น้ำมันเชื้อเพลิงที่ใช้ในการเดินทางในการทำงานของบุคลากร การขนส่งของยานพาหนะที่เช่าเหมา ปริมาณสารทำความเย็นในเครื่องปรับอากาศ และปริมาณก๊าซมีเทนจากระบบถังเกรอะ 2. กิจกรรมที่ก่อให้เกิดก๊าซเรือนกระจกจากการใช้ไฟฟ้า และ 3. กิจกรรมที่ก่อให้เกิดก๊าซเรือนกระจกโดยอ้อมอื่นๆ ได้แก่ ปริมาณการใช้น้ำมันเชื้อเพลิงในการเดินทางไปกลับที่พักของบุคลากร ปริมาณการใช้น้ำประปา ปริมาณการใช้กระดาษ และปริมาณขยะที่ต้องกำจัด ทำการเก็บข้อมูลตั้งแต่เดือนตุลาคม พ.ศ. 2556 ถึงเดือนกันยายน พ.ศ. 2561 และการใช้ค่าแฟกเตอร์การปล่อยก๊าซเรือนกระจกขึ้นตามประเภทกิจกรรม คำนวณออกมาในรูปของคาร์บอนไดออกไซด์เทียบเท่า (Carbon Dioxide Equivalent; CO₂eq) ตามหลักเกณฑ์การคำนวณของ IPCC จากนั้นวิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณด้วยสถิติเชิงพรรณนา คือ ค่าร้อยละ 

ผลการศึกษาพบว่า ปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจกทั้ง 3 ประเภทในช่วง 5 ปี ของคณะสาธารณสุขศาสตร์ รวมทั้งสิ้นเท่ากับ 2,105 ton CO₂eq โดยมีประเภทที่มีการปล่อยก๊าซเรือนกระจกมากที่สุด คือ ประเภทที่ 2การปล่อยก๊าซเรือนกระจกจากการใช้ไฟฟ้าเท่ากับ 1,151 ton CO₂eq คิดเป็นร้อยละ 55 รองลงมา ประเภทที่ 3 การปล่อยก๊าซเรือนกระจกโดยอ้อมอื่นๆ เท่ากับ 651 ton CO₂eq คิดเป็นร้อยละ 31 และประเภทที่ 1 การปล่อยก๊าซเรือนกระจกโดยตรงขององค์กร เท่ากับ 303 ton CO₂eq คิดเป็นร้อยละ 14 เมื่อพิจารณากิจกรรมย่อยในประเภทที่ 1 พบว่ากิจกรรมที่เกิดก๊าซเรือนกระจกสูงที่สุด คือ การใช้สารทำความเย็น 168 ton CO₂eq คิดเป็นร้อยละ 55 การใช้น้ำมันเชื้อเพลิงจากกิจกรรมขนส่งของยานพาหนะองค์กร เท่ากับ 73 ton CO₂eq คิดเป็นร้อยละ 24 การปล่อยสารมีเทนจากระบบถังเกรอะเท่ากับ 37 ton CO₂eq คิดเป็นร้อยละ 12 และ การใช้น้ำมันเชื้อเพลิงจากกิจกรรมขนส่งของยานพาหนะที่เช่าเหมาเท่ากับ 26 ton CO₂eq  คิดเป็นร้อยละ 8 สำหรับกิจกรรมย่อยของประเภทที่ 3 ที่เกิดก๊าซเรือนกระจกมากที่สุด คือ การเดินทางไปกลับระหว่างองค์กรและที่พักของบุคลากรเท่ากับ 468 ton CO₂eq คิดเป็นร้อยละ 72 รองลงมาคือขยะเท่ากับ 144 ton CO₂eq คิดเป็นร้อยละ 22 โดยน้ำประปาและการใช้กระดาษก่อให้เกิดก๊าซเรือนกระจกเท่ากับ 21 และ 17 ton CO₂eq คิดเป็นร้อยละ 3 เท่ากัน

ผลการศึกษานี้สามารถใช้ในการกำหนดมาตรการลดก๊าซเรือนกระจกของกิจกรรมต่างๆ ของคณะสาธารณสุขศาสตร์รวมถึงเป็นข้อมูลฐานในการติดตามและประเมินผลภายหลังการดำเนินการตามมาตรการเหล่านั้น เพื่อให้ได้แนวทางที่มีประสิทธิภาพและเป็นกรณีศึกษาสำหรับการประเมินคาร์บอนฟุตพริ้นท์ให้แก่องค์กรอื่น ๆ ต่อไป