ความสัมพันธ์เชิงสาเหตุปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อพฤติกรรมควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดของผู้สูงอายุที่ป่วยเป็นเบาหวานชนิดที่ 2 ที่ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดไม่ได้
คำสำคัญ:
ผู้สูงอายุ, โรคเบาหวานชนิดที่ 2, พฤติกรรมควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด, ความรอบรู้ด้านสุขภาพบทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้ เป็นการวิจัยแบบผสานวิธี มีวัตถุประสงค์หลักเพื่อศึกษาความสัมพันธ์เชิงสาเหตุของปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อพฤติกรรมควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดของผู้สูงอายุที่เป็นเบาหวานชนิดที่ 2 ที่เก็บรวบรวมข้อมูลจากตัวอย่างควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดไม่ได้ โรงพยาบาลพรหมพิราม จังหวัดพิษณุโลก เก็บรวบรวมข้อมูลจากตัวอย่างจำนวน 200 รายด้วยแบบสอบถามที่มีค่าความเชื่อมั่น 0.92 และทดสอบความสัมพันธ์เชิงสาเหตุฯ ด้วยการวิเคราะห์โมเดลสมการโครงสร้าง ระยะเวลาดำเนินการระหว่างเดือนกุมภาพันธ์-มิถุนายน 2565 ผลการศึกษากลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่เป็นหญิงร้อยละ 84.5 มีค่าน้ำตาลสะสม 7.0–7.9 มิลลิกรัมเปอร์เซ็นต์ ร้อยละ 77.5 รักษาเบาหวานด้วยการกินยาร้อยละ 97.0 ฉีดยาร้อยละ 2.0 และทั้งกินยาและฉีดยาร้อยละ 1.0 ผลการวิเคราะห์ความสัมพันธ์เชิงสาเหตุฯ พบว่า (1) แรงสนับสนุนทางสังคม มีอิทธิพลทางตรงกับความรอบรู้ด้านสุขภาพ (b=0.27 p-value<.05) และพฤติกรรมควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด (b=0.08 p-value<.05) พบมีอิทธิพลทางอ้อมต่อพฤติกรรมควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดผ่านความรอบรู้ด้านสุขภาพ (b=0.08 p-value<.05) (2) การรับรู้ความสามารถแห่งตน มีอิทธิพลทางตรงกับความรอบรู้ด้านสุขภาพ (b=0.49 p-value<.05) และพฤติกรรมควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด (b=0.44 p-value<.05) พบมีอิทธิพลทางอ้อมต่อพฤติกรรมควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดผ่านความรอบรู้ด้านสุขภาพของผู้ป่วย (b=0.15 p-value<.05) และ (3) ความรอบรู้ด้านสุขภาพ มีอิทธิพลทางตรงต่อพฤติกรรมควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด (b=0.30 p-value<.05) ผลการศึกษาพบว่า แรงสนับสนุนทางสังคม การรับรู้ความสามารถแห่งตน และความรอบรู้ด้านสุขภาพ ร่วมกันอธิบายความแปรปรวนพฤติกรรมควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้ ร้อยละ 43.0
References
Aekplakorn, W., Thaikla, K., Puckcharern, H., & Satheannoppakao, W. (2010). The 4th Thai Health examination survey 2008-2009. Retrieved from https://kb.hsri.or.th/dspace/bitstream/handle/11228/2976/hs1682.pdf?sequence=3&isAllowed=y (in Thai)
Ariyasit, J. (2021). Health Literacy to control blood sugar level in type 2 diabetic patients. Region 3 Medical and Public Health Journal, 18(2), 142-55. (in Thai)
Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. New York: W.H. Freeman and Company.
Best, J. W. (1981). Research in education (4th ed.). New Delhi: Prentice Hall of India Pvt. Ltd.
Bloom, S. (1971). Handbook on formative and summative evaluation of student learning. New York: Mc Graw-Hill Book Company.
Charoe, R., Pakdevong, N., & Namvongprom, A. (2010). Effects of a knowledge development and family participation program on health behaviors and glycemic control in older persons with type 2 diabetes. Ramathibodi Nursing Journal, 16(2), 279-92. (in Thai)
Cohen, S., & Wills, T. A. (1985). Stress, social support, and the buffering hypothesis. Psychological Bulletin, 98(2), 310–357. https://doi.org/10.1037/0033-2909.98.2.310
Division of Non Communicable Diseases, Department of Disease Control, Ministry of Public Health. (2022). The situation of diabetes around the world and Thailand. Retrieved from https://pr.moph.go.th/?url=pr/detail/2/02/181256/. (in Thai)
Duangsanjun, W., Sangsuwan, T., & Poncumhak, P. (2021). Perceived behavioral control and food consumption behaviors among older persons with uncontrolled diabetes. Regional Health Promotion Center 9 Journal, 15(38), 428-42. (in Thai)
Ginggeaw, S., & Prasertsri, N. (2016). The relationship between health literacy and health behaviors among older adults who have multi-morbidity. Nursing Journal of the Ministry of Public Health, 25(3), 43-54. (in Thai)
Health Data Center, Ministry of Public Health. (2021). Morbidity rate of diabetes. Retrieved from https://hdcservice.moph.go.th/hdc/main/search.php?search=เบาหวาน (in Thai)
Intarakamhang, U. (2017). Health literacy: Measurement and development (1th ed.). Bangkok: Behavioral Science Research Institute, Srinakharinwirot University. (in Thai)
International Diabetes Federation Diabetes Atlas. (2021). Diabetes around the world in 2021 (10th ed.). Retrieved from https://diabetesatlas.org/.
Junsukon, E., & Suphunnakul, P. (2020). Social support and blood sugar level control among type 2 diabetic patients. EAU Heritage Journal Science and Technology, 14(2), 1–7. (in Thai)
Junsukon, E., Srijaroen, W., & Samruayruen, K. (2017). Factors predicting self-care behaviors in type II diabetes Mellitus Patientsin Amphoe Mueang, Phitsanulok Province. EAU Heritage Journal Science and Technology, 11(3), 229-239. (in Thai)
Kline, R. B. (2005). Principles and practice of structural equation modeling (2nd ed.). New York: Guilford Press.
Nutbeam, D. (2008). The evolving concept of Health Literacy. Social Science & Medicine (1982), 67(12), 2072–2078. https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2008.09.050
Pornprayut, C., Toonsiri, C., & Rattanagreethakul, S. (2017). Effects of coaching program on diabetes behavioral control and HbA1C among Persons with type 2 diabetes mellitus. The Journal of Faculty of Nursing Burapha University, 25(4), 60-69. (in Thai)
Rangsin, R., & Thasanawiwat, P. (2018). Data collection and analysis for care among patients diagnosed with type 2 diabetes and hypertension visiting hospitals in care of the Ministry of Public Health and Hospital in Bangkok in Thailand. Retrieved from https://dmht.thaimedresnet.org/document/1_รายงานฉบับสมบูรณ์.pdf. (in Thai)
Rattanawarang, W., & Chantha, W. (2018). Health Literacy of self-care behaviors for blood glucose control in patients with type 2 diabetes, Chainat Province. Journal of Health and Nursing Research, 24(2), 34-51. (in Thai)
Reisi, M., Javadzade, S. H., Heydarabadi, A. B., Mostafavi, F., Tavassoli, E., & Sharifirad, G. (2014). The relationship between functional health literacy and health-promoting behaviors among older adults. Journal of Education and Health Promotion, 29(3), 119. https://doi: 10.4103/2277-9531.145925.
Schumacker, R. E., & Lomax R. G. (2016). A beginner’s guide to structural equation modeling (4th ed.). New York: Routledge.
Sroisong, S., Rueankon, A., Fuongtong, P., & Kaewtankham, K. (2020). Quality of life and level of hemoglobin A1c among patients with type 2 diabetes mellitus. EAU Heritage Journal Science and Technology, 14(1), 71–84. (in Thai)
Suksawang, P. (2014). The basics of structural equation modeling. Princess of Naradhiwas University Journal, 6(2), 136-45. (in Thai)
Suthat, S., Somkong, A., Rukyingchareon, K., & Ruangkitudom, N. (2022). The experience of perceived self-care behavior in uncontrolled diabetes mellitus type 2 patients. EAU Heritage Journal Science and Technology, 16(2), 186–198. (in Thai)
Suvarnathong, P., Lerkdee, K., Saychonsap, P., Chantaranipa, S., Jinha, S., & Muangyim, K. (2019). Effects of an application program on self-efficacy with social supports on drug behavior of elderly with uncontrolled type 2 diabetes mellitus of Samat Sub-District, Mueang District, Chonburi Province. Thai Journal of Public Health and Health Sciences, 2(3), 44-56. (in Thai)
Suwattanakul, T. (2018). Factors related to blood sugar control among diabetes mellitus type 2 patients. The Journal of Health Systems Research, 12(3), 515-22. (in Thai)
