อุบัติเหตุกระดูกเบ้าตาแตกหักร่วมกับมีภาวะ Oculocardiac reflex : รายงานผู้ป่วย

ผู้แต่ง

  • ชลวิทย์ วงศ์ไพโรจน์พานิช ทันตแพทย์ชำนาญการพิเศษ, กลุ่มงานทันตกรรม โรงพยาบาลพิจิตร

คำสำคัญ:

กระดูกเบ้าตาแตกหัก, กิริยาสนองฉับพลันของกล้ามเนื้อตากับหัวใจ, ชีพจรเต้นช้า

บทคัดย่อ

การเกิดกิริยาสนองฉับพลันของกล้ามเนื้อตากับหัวใจ (Oculocardiac reflex) นั้นมักพบในเด็กและมักเกิดระหว่างการผ่าตัดบริเวณเบ้าตาส่วนในผู้ป่วยซึ่งเกิดอุบัติเหตุกระดูกเบ้าตาแตกหักมักเกิดร่วมกับการแตกหักแบบเปิดแล้วปิด (trapdoor) ส่งผลให้กระดูกเบ้าตาที่แตกหักหนีบกล้ามเนื้อลูกตา ซึ่งเมื่อกล้ามเนื้อลูกตาถูกกระดูกหนีบอาจทำให้เกิดกิริยาสนองฉับพลันของกล้ามเนื้อตากับหัวใจ (Oculocardiac reflex (OCR)) ได้

ในรายงานผู้ป่วยฉบับนี้จะกล่าวถึงการเกิดกิริยาสนองฉับพลันของกล้ามเนื้อตากับหัวใจจากอุบัติเหตุกระดูกเบ้าตาแตกหัก (Blow out fracture (Orbital floor fracture)) ในผู้ใหญ่ซึ่งโดยปกติแล้วพบได้น้อยโดยผู้ป่วยมีอาการหัวใจเต้นช้า (Bradycardia) ตั้งแต่หลังประสบอุบัติเหตุก่อนเข้ารับการผ่าตัด มีอาการปวดลูกตามองเห็นภาพซ้อน พบตาหวำลึก (Enophthalmos) และเมื่อกลอกตาขึ้นบนจะมีอาการคลื่นไส้อาเจียน ตรวจพบกระดูกเบ้าตาซ้ายแตกหักจากภาพเอ็กซ์เรย์สามมิติ ตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ (EKG) พบหัวใจเต้นช้าแบบ sinus bradycardia อันเป็นเหตุให้ผู้ป่วยต้องเข้ารับการผ่าตัดรักษาอย่างเร่งด่วน ในการวินิจฉัยและรักษากระดูกเบ้าตาแตกหักเริ่มจาก การประเมินความเสียหายและตำแหน่งที่แตกหักด้วยภาพรังสีเอ็กซ์เรย์สามมิติ (CT) และเข้ารับการผ่าตัดโดยมีวัตถุประสงค์ เพื่อจัดกระดูกให้เข้าที่จัดตำแหน่งกล้ามเนื้อลูกตาและเนื้อเยื่อรอบลูกตา (periorbital soft tissue) ให้เข้าที่อยู่ภายในเบ้าตาเพื่อให้ได้ปริมาตรของเบ้าตาเท่าเดิมโดยหลังเข้ารับการผ่าตัดผู้ป่วยรายนี้สามารถมองเห็นชัดปกติไม่มีภาพซ้อน กลอกตาได้ปกติและมีชีพจรอยู่ในระดับปกติ

References

Brasileiro BF, Sickels JEV, Cunningham LL. Oculocardiac reflex in an adult with a trapdoor orbital floor fracture: case report, literature review, and differential diagnosis. J Korean Assoc Oral Maxillofac Surg. 2020 Dec 31;46(6):428-434. doi: 10.5125/jkaoms.2020.46.6.428. PMID: 33377469; PMCID: PMC7783186.

de Man K, Wijngaarde R, Hes J, de Jong PT. Influence of age on the management of blow-out fractures of the orbital floor. Int J Oral Maxillofac Surg. 1991 Dec;20(6):330-6. doi: 10.1016/s0901-5027(05)80260-7. PMID: 1770236.

Scherer M, Sullivan WG, Smith DJ Jr, Phillips LG, Robson MC. An analysis of 1,423 facial fractures in 788 patients at an urban trauma center. J Trauma. 1989 Mar;29(3):388-90. doi: 10.1097/00005373-198903000-00020. PMID: 2648018.

CONVERSE JM, SMITH B. Enophthalmos and diplopia in fractures of the orbital floor. Br J Plast Surg. 1957 Jan;9(4):265-74. doi: 10.1016/s0007-1226(56)80050-7. PMID: 13396191.

Ghysen D, Ozsarlak O, van den Hauwe L, Van Goethem J, De Schepper AM, Parizel PM. Maxillo-facial trauma. JBR-BTR. 2000 Aug;83(4):181-92. PMID: 11126788.

Bora V, Sood G, Dunville LM, Kramer J. Oculocardiac Reflex. 2024 May 7. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan–. PMID: 29763007.

Hemprich A, Breier T. Secondary correction of traumatogenic enophthalmos with auto- and alloplastic implants. Rev Stomatol Chir Maxillofac. 1993;94(1):37-9. PMID: 8384373.

Chen JM, Zingg M, Laedrach K, Raveh J. Early surgical intervention for orbital floor fractures: a clinical evaluation of lyophilized dura and cartilage reconstruction. J Oral Maxillofac Surg. 1992 Sep;50(9):935-41.

Ellis E 3rd. Orbital trauma. Oral Maxillofac Surg Clin North Am. 2012 Nov;24(4):629-48. doi: 10.1016/j.coms.2012.07.006. Epub 2012 Sep 13. PMID: 22981078.

Kontio R, Lindqvist C. Management of orbital fractures. Oral Maxillofac Surg Clin North Am. 2009 May;21(2):209-20, vi. doi: 10.1016/j.coms.2008.12.012. PMID: 19348987.

Potter JK, Ellis E. Biomaterials for reconstruction of the internal orbit. J Oral Maxillofac Surg. 2004 Oct;62(10):1280-97. doi: 10.1016/j.joms.2004.04.018. PMID: 15452818.

Cope MR, Moos KF, Speculand B. Does diplopia persist after blow-out fractures of the orbital floor in children? Br J Oral Maxillofac Surg. 1999 Feb;37(1):46-51. doi: 10.1054/bjom.1998.0382. PMID: 10203222.

Juan I, Lin M, Greenberg M, Robbins SL. Surgical and anesthetic influences of the oculocardiac reflex in adults and children during strabismus surgery. Surv Ophthalmol. 2023 Sep-Oct;68(5):977-984. doi: 10.1016/j.survophthal.2023.04.004. Epub 2023 Apr 26. PMID: 37116545.

Sires BS, Stanley RB Jr, Levine LM. Oculocardiac reflex caused by orbital floor trapdoor fracture: an indication for urgent repair. Arch Ophthalmol. 1998 Jul;116(7):955-6. PMID: 9682717.

Pandya VB, Conway RM, Conway R. A heart-stopping orbital injury. Med J Aust. 2008 Oct 6;189(7):410. doi: 10.5694/j.1326-5377.2008.tb02095.x. PMID: 18837689.

Ziccardi VB, Russavage J, Sotereanos GC, Patterson GT. Oculocardiac reflex: pathophysiology and case report. Oral Surg Oral Med Oral Pathol. 1991 Feb;71(2):137-8. doi: 10.1016/0030-4220(91)90453-j. PMID: 2003005.

Rahimi Varposhti M, Moradi Farsani D, Ghadimi K, Asadi M. Reduction of oculocardiac reflex with Tetracaine eye drop in strabismus surgery. Strabismus. 2019 Mar;27(1):1-5. doi: 10.1080/09273972.2018.1561732. Epub 2019 Mar 4. PMID: 30831045.

Jean YK, Kam D, Gayer S, Palte HD, Stein ALS. Regional Anesthesia for Pediatric Ophthalmic Surgery: A Review of the Literature. Anesth Analg. 2020 May;130(5):1351-1363. doi: 10.1213/ANE.0000000000004012. PMID: 30676353.

Waldschmidt B, Gordon N. Anesthesia for pediatric ophthalmologic surgery. J AAPOS. 2019 Jun;23(3):127-31. doi: 10.1016/j.jaapos.2018.10.017. Epub 2019 Apr 14. PMID: 30995517.

Dunphy L, Anand P. Paediatric orbital trapdoor fracture misdiagnosed as a head injury: a cautionary tale! BMJ Case Rep. 2019 Apr 3;12(4):e228739. doi: 10.1136/bcr-2018-228739. PMID: 30948403; PMCID: PMC6453264.

Arnold RW, Bond AN, McCall M, Lunoe L. The oculocardiac reflex and depth of anesthesia measured by brain wave. BMC Anesthesiol. 2019 Mar 14;19(1):36. doi: 10.1186/s12871-019-0712-z. PMID: 30871507; PMCID: PMC6417239.

Shakil H, Wang AP, Horth DA, Nair SS, Reddy KKV. Trigeminocardiac Reflex: Case Report and Literature Review of Intraoperative Asystole in Response to Manipulation of the Temporalis Muscle. World Neurosurg. 2019 Feb;122:424-7. doi: 10.1016/j.wneu.2018.10.186. Epub 2018 Nov 3. PMID: 30399470.

Ducloyer JB, Couret C, Magne C, Lejus-Bourdeau C, Weber M, Le Meur G, Lebranchu P. Prospective evaluation of anesthetic protocols during pediatric ophthalmic surgery. Eur J Ophthalmol. 2019 Nov;29(6):606-14. doi: 10.1177/1120672118804798. Epub 2018 Oct 3. PMID: 30280604.

Başağaoğlu B, Steinberg A, Tung IT, Olorunnipa S, Maricevich RS. Oculocardiac Reflex as a Late Presentation of Orbital Floor Fracture. J Craniofac Surg. 2018 Oct;29(7):e720-2. doi: 10.1097/SCS.0000000000004966. PMID: 30192295.

Lübbers HT, Zweifel D, Grätz KW, Kruse A. Classification of potential risk factors for trigeminocardiac reflex in craniomaxillofacial surgery. J Oral Maxillofac Surg. 2010 Jun;68(6):1317-21. doi: 10.1016/j.joms.2009.12.039. Epub 2010 Mar 29. PMID: 20347202.

Breme J, Steinha ̈user E, Paulus G. Commercially pure titanium Steinha ̈user plate screw system for maxillofacial surgery. Biomaterials 1988;9:310–3.

Fearon JA, Munro IR, Bruce DA. Observations on the use of rigid fixation for craniofacial deformities in infants and young children. Plast Reconstr Surg 1995;954:634–7

Hughes D, McQuillan J, Holmes S. Quantitative analysis of diplopia following orbital fracture repair. Br J Oral Maxillofac Surg. 2023 Apr;61(3):202-8. doi: 10.1016/j.bjoms.2023.01.004. Epub 2023 Feb 2. PMID: 36805788.

Downloads

เผยแพร่แล้ว

21-10-2024