กรณีศึกษา: การพยาบาลมารดาตกเลือดหลังคลอดที่ใช้สารเสพติด

บทคัดย่อ

บทนำ: การเสพสารเสพติดในสตรีตั้งครรภ์มีแนวโน้มเพิ่มมากขึ้นทั่วโลก รวมถึงประเทศไทยด้วย ซึ่งยาบ้า หรือ เมทแอมเฟตามีน เป็นสารเสพติดที่พบว่ามีการใช้เพิ่มมากขึ้นในสตรีตั้งครรภ์ ส่งผลต่อการเพิ่มภาวะครรภ์เป็นพิษ รกลอกตัวก่อนกำหนด                                                การคลอดก่อนกำหนด ทารกโตช้าในครรภ์ ทารกคลอดน้ำหนักตัวน้อยเกิดภาวะรกเสื่อม และเกิดการตกเลือดหลังคลอดได้สูง สาเหตุเกิดจากฤทธิ์ของยาเอง ร่วมกับการที่มารดามักมีภาวะโภชนาการที่ไม่ดี ไม่มีการฝากครรภ์ มีการติดเชื้อต่าง ๆ ระหว่างตั้งครรภ์ นอกจากนี้แล้วยากลุ่มแอมเฟตามีนยังสามารถผ่านสู่นมแม่ได้  ทำให้ทารกเกิดความเสี่ยงต่อการได้รับสารในกรณีที่มารดาเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ เมื่อเกิดภาวะตกเลือดทำให้เกิดการสูญเสียเลือดปริมาณมากส่งผลให้เซลล์ต่าง ๆ ในร่างกาย                 ขาดออกซิเจนและเสียสมดุล โดยเฉพาะสมองส่วนไฮโปทาลามัสและต่อมใต้สมองที่ส่งผลต่อฮอร์โมนสำคัญ ในระยะหลังคลอด ถ้าได้รับการรักษาที่ล่าช้าจะทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนตามมา ได้แก่ Sheehan’s syndrome โลหิตจางรุนแรง ช็อก ทุพพลภาพ และเสียชีวิตได้

วิธีการศึกษา: ศึกษาการพยาบาลมารดาตกเลือดหลังคลอดที่ใช้สารเสพติด 1 ราย ที่เข้ารักษาในโรงพยาบาลสิงห์บุรี                                        เก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้การสัมภาษณ์ สังเกต และข้อมูลจากเวชระเบียนผู้ป่วยแล้วนำมาวิเคราะห์ กำหนดข้อวินิจฉัยการพยาบาล ระบุกิจกรรมการพยาบาลและ ประเมินผลตามกระบวนการพยาบาล     

ผลการศึกษา: พบว่ามารดาที่ใช้สารเสพติด หรือยาบ้านั้น มีความเสี่ยงสูงต่อการตกเลือดหลังคลอด หรืออาจกล่าวได้ว่าการเสพยาบ้าเป็นปัจจัยชักนำให้เกิดการตกเลือดหลังคลอดสูง เมื่อเกิดการตกเลือดหลังคลอดทำให้เสี่ยงต่อภาวะช็อค และการเสียชีวิตได้ในการศึกษาครั้งนี้ พยาบาลสามารถประเมินการตกเลือดหลังคลอด และค้นหาปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดภาวะตกเลือดหลังคลอดได้อย่างรวดเร็ว และมีการเตรียมความพร้อมของเลือดและอุปกรณ์ช่วยชีวิตไว้อย่างเพียงพอ จนสามารถช่วยชีวิตมารดาตกเลือดหลังคลอดได้ และทารกปลอดภัยไม่ได้รับสารเสพติดจากมารดา ไม่เกิดภาวะถอนยา แต่มีปัญหาเรื่องน้ำหนักตัวน้อย ร่างกายแข็งแรงดี ดูดนมผสมได้ มารดาและทารกได้รับการรักษาที่โรงพยาบาลสิงห์บุรีจำนวน 4 วัน แพทย์จึงอนุญาตให้กลับไปอยู่บ้านได้

บทสรุป:  การพยาบาลมารดาตกเลือดหลังคลอดที่ใช้สารเสพติด พยาบาลมีส่วนสำคัญในการค้นหาปัญหา ประเมินความเสี่ยงการตกเลือดหลังคลอดตั้งแต่แรกรับ จึงจำเป็นต้องมีความรู้ ในการประเมินการตกเลือดหลังคลอดของมารดา สามารถคาดการณ์ความเสี่ยงช่วยให้การวางแผนการรักษามีความรวดเร็ว ทันเวลามีประสิทธิภาพ ช่วยให้มารดาและทารกมีความปลอดภัย ครอบครัวมีความมั่นใจ บรรลุเป้าหมายลูกอยู่รอดแม่ปลอดภัย และช่วยให้การพัฒนาคุณภาพการพยาบาลมีความยั่งยืน