สาเหตุและปัจจัยที่สัมพันธ์กับการไม่มาติดตามการรักษา ของผู้ป่วยติดเชื้อเอช ไอ วี/ผู้ป่วยเอดส์ โรงพยาบาลพระนารายณ์มหาราช

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์:  เพื่อศึกษาสาเหตุ โอกาส และปัจจัยทำนายการไม่มาติดตามการรักษาของผู้ป่วยติดเชื้อ   เอช ไอ วี/ผู้ป่วยเอดส์ โรงพยาบาลพระนารายณ์มหาราช

รูปแบบการวิจัย: เป็นการวิจัยเชิงพรรณนาแบบย้อนหลัง ในผู้ป่วยที่เข้ารับบริการที่คลินิกให้คำปรึกษาและยาต้านไวรัสเอดส์ วันที่ 1 ตุลาคม พ.ศ. 2559 ถึงวันที่ 30 กันยายน พ.ศ. 2560 จำนวน 178 ราย โดยศึกษาเกี่ยวกับปัจจัยพื้นฐานส่วนบุคคล ปัจจัยทางคลินิกและ ปัจจัยทางสังคมและครอบครัว วิเคราะห์ข้อมูลโดยค่าสถิติเชิงพรรณนา การวิเคราะห์สหสัมพันธ์และการวิเคราะห์การถดถอยแบบพหุ

ผลการศึกษา: มีผู้ป่วยในการศึกษา 178 คน มีผู้ไม่มาติดตามการรักษาจำนวน 37 คน (ร้อยละ 20.78) ส่วนใหญ่เป็นเพศชายจำนวน 29 คน (ร้อยละ 78.38) มีอายุเฉลี่ย 55.17 ปี เป็นผู้ติดเชื้อรายใหม่จำนวน  24 คน (ร้อยละ 64.86) โดยพบว่าสาเหตุหลักการไม่มาติดตามการรักษา 3 อันดับแรก ได้แก่ กลัวขาดรายได้ คิดว่าสุขภาพแข็งแรงดีแล้ว และทำงานต่างถิ่นไม่สะดวกมารับบริการ จำนวน 9 คน (ร้อยละ 24.32), 7 คน (ร้อยละ 18.92) และ 5 คน (ร้อยละ 13.51) ตามลำดับ เมื่อวิเคราะห์ถึงปัจจัยที่สัมพันธ์กับการไม่มาติดตามการรักษาของผู้ติดเชื้อเอช ไอ วี/ผู้ป่วยเอดส์ พบว่าเป็นผู้ป่วยรายใหม่ มีการศึกษาต่ำกว่าชั้นมัธยมศึกษา มีระยะเวลาการรักษาน้อยกว่า 5 ปี มี CD4 มากกว่า 300 cells/mm³และมีรายได้น้อยกว่า 10,000 บาทต่อเดือน เป็นปัจจัยที่ร่วมทำนายการไม่มาติดตามการรักษาได้อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ p ≤ 0.01 ซึ่งปัจจัยที่มีผลมากที่สุด 3 อันดับแรกได้แก่ มีรายได้น้อยกว่า 10,000 บาทต่อเดือน เป็นผู้ป่วยรายใหม่ และมี CD4 มากกว่า 300 cells/mm³ตามลำดับ โดยผู้ที่มีรายได้น้อยกว่า 10,000 บาทต่อเดือน จะมีโอกาสไม่มาติดตามการรักษาสูงกว่าผู้ที่มีรายได้มากกว่า 10,000 บาทต่อเดือน 4.66 เท่า (95% C.I., 1.18-18.34)

สรุป อภิปรายผล: จากผลการศึกษาควรให้ความสำคัญและจัดตารางการมาติดตามการรักษาที่เอื้อต่อข้อจำกัดทางสังคมและเศรฐกิจของผู้ติดเชื้อเอช ไอ วี/ผู้ป่วยเอดส์ แต่ละคน รวมถึงจัดให้มีระบบการให้ความรู้ ติดตามและให้คำปรึกษาอย่างสม่ำเสมอตลอดการรักษา