การพยาบาลผู้คลอดที่มีภาวะตกเลือดหลังคลอดร่วมกับมีภาวะช็อค: กรณีศึกษา

บทคัดย่อ

การตกเลือดหลังคลอดเป็นภาวะแทรกซ้อนทางสูติกรรมและเป็นสาเหตุการตายที่พบได้บ่อยที่สุดสาเหตุอาจเกิดจากกล้ามเนื้อมดลูกหดรัดตัวไม่ดี การตกค้างของเนื้อเยื่อรกในโพรงมดลูก การบาดเจ็บ ต่อช่องทางคลอดและความผิดปกติของการแข็งตัวของเลือด หลักสำคัญในการดูแลรักษาคือ หาสาเหตุ แล้วให้การดูแลรักษาตามสาเหตุร่วมกับการให้สารน้ำและเลือดเข้าทางหลอดเลือดดำอย่างรวดเร็วและเพียงพอ เตรียมห้องผ่าตัดและทีมในการผ่าตัดให้พร้อมไว้เสมอ

กรณีศึกษาเป็นหญิงไทยวัย 40 ปี ตั้งครรภ์ครั้งที่ 5 ไม่เคยแท้งบุตร อายุครรภ์ 39 สัปดาห์ เข้ารับการรักษาพยาบาลในโรงพยาบาลสิงห์บุรีด้วยอาการเจ็บครรภ์คลอด มีน้ำเดิน 3 ชั่วโมงก่อนมาโรงพยาบาล ปฏิเสธโรคประจำตัว ระยะที่ 1 -2 ของการคลอด ให้การพยาบาลเพื่อบรรเทาอาการปวด เพิ่มความสุขสบาย เฝ้าระวังภาวะทารกในครรภ์ขาดออกซิเจน และให้การดูแลตามแนวทางเพื่อป้องกัน การตกเลือดหลังคลอด (Active management of third stage of labor :AMTSL) คลอดปกติ ทารกเพศชาย น้ำหนัก 3,710 กรัม Apgar score ที่ 1, 5 นาที = 9,10 ระหว่างการทำคลอดรก พบว่ารกติดแน่น มีเลือดออก 550 ซีซี ระดับความเข้มข้นของเลือด 27.6 เปอร์เซ็นต์ ได้ให้การพยาบาลตามมาตรฐาน การป้องกันภาวะตกเลือดหลังคลอด โดยการให้ออกซิเจน เพิ่มการให้สารน้ำ ให้ยากระตุ้นการหดรัดตัวของมดลูกตาม Protocol ให้เลือดทดแทน หลังคลอดรก 20 นาที มีเลือดออกเพิ่มอีก 550 ซีซี ขณะเย็บแผล มีเลือดไหลซึมออกตลอดอีก 400 ซีซี ส่งผลให้ผู้ป่วยมีภาวะช็อครุนแรง ระดับความดันโลหิตลดลงอย่างต่อเนื่อง (70/55-84/47 มิลลิเมตรปรอท) และจำเป็นต้องให้ยาเพิ่มระดับความดันโลหิต (Dopamine) ไม่สามารถหยุดเลือดได้แพทย์จึงพิจารณาผ่าตัดมดลูก(Total Hysterectomy) เพื่อหยุดเลือดด่วน ระหว่างผ่าตัด เสียเลือดอีก 500 ซีซี รวมทั้งสิ้น 2,000 ซีซี หลังผ่าตัดจึงได้รับการดูแลต่อที่หอผู้ป่วยหนัก 2 วัน ผู้ป่วยปลอดภัยจากภาวะช็อค แผลผ่าตัดแห้งดี เลือดออกทางช่องคลอดปกติ ย้ายดูแลต่อที่หอผู้ป่วยหลังคลอด สามารถดูแลบุตรและไม่มีปัญหาการให้นมบุตร รวมระยะเวลาการนอนรักษาในโรงพยาบาล 4 วัน พยาบาลห้องคลอดมีบทบาทสำคัญในการดูแลให้ผู้คลอดปลอดภัย จึงต้องมีความรู้ความสามารถ ในการดูแลผู้คลอดทุกระยะของการคลอด เริ่มจากการประเมินความเสี่ยงต่อการตกเลือดหลังคลอด การเฝ้าระวังอาการเตือนของการตกเลือดหลังคลอด ให้การพยาบาลตามแนวทางการป้องกันการตกเลือดหลังคลอด เตรียมความพร้อมของทีม อุปกรณ์ เครื่องมือ ยา รวมทั้งการช่วยแพทย์ทำหัตถการต่าง ๆ จนถึงการเตรียมผ่าตัดในกรณีฉุกเฉิน เมื่อพ้นภาวะวิกฤติยังมีบทบาทสำคัญในการเตรียมมารดาหลังคลอดให้สามารถดูแลตนเองและบุตรได้อย่างถูกต้อง อันจะส่งผลให้บรรลุเป้าหมาย ลูกเกิดรอด แม่ปลอดภัย