ผลของโปรแกรมส่งเสริมการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่สำหรับหญิงตั้งครรภ์แรกต่อความรู้ ทัศนคติ การคล้อยตามกลุ่มอ้างอิง การรับรู้ความสามารถและความตั้งใจในการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียว 6 เดือน
คำสำคัญ:
การเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ , หญิงตั้งครรภ์แรก , โปรเเกรมส่งเสริมการเลี้ยงลูกด้วยนมเเม่บทคัดย่อ
การวิจัยกึ่งทดลองแบบสองกลุ่มวัดก่อนและหลังการทดลองเพื่อเปรียบเทียบผลของโปรแกรมส่งเสริมการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่สำหรับหญิงตั้งครรภ์แรกต่อความรู้ ทัศนคติ การคล้อยตามกลุ่มอ้างอิง การรับรู้ความสามารถและความตั้งใจในการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียว 6 เดือน กลุ่มตัวอย่างคือหญิงตั้งครรภ์แรก จำนวน 80 ราย ที่มารับบริการที่แผนกฝากครรภ์ โรงพยาบาลขอนแก่น แบ่งเป็นกลุ่มควบคุมและกลุ่มทดลอง กลุ่มละ 40 ราย ใช้วิธีการเลือกแบบเจาะจง โดยกลุ่มควบคุมได้รับการดูแลตามแนวทางมาตรฐานของโรงพยาบาล กลุ่มทดลองได้รับโปรแกรมส่งเสริมการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ เก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบทดสอบความรู้เกี่ยวกับการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ แบบสอบถามทัศนคติในการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ของไอโอวา แบบสอบถามการคล้อยตามกลุ่มอ้างอิง แบบสอบถามการรับรู้ความสามารถในการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ และแบบสอบถามความตั้งใจในการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียว 6 เดือน ได้ค่าความเที่ยง .81, .83, .88, .93 และ .87 ตามลำดับ รวบรวมข้อมูลระหว่างเดือนกันยายน 2567 ถึง สิงหาคม 2568 และวิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติ Paired T-test และสถิติ Independent T Test ผลการวิจัยพบว่า
1. ภายหลังการทดลอง กลุ่มทดลองมีค่าคะแนนเฉลี่ยความรู้ (M = 8.28, SD = 1.01) ทัศนคติ (M = 68.80, SD = 6.51) การคล้อยตามกลุ่มอ้างอิง (M = 51.75, SD = 4.46) การรับรู้ความสามารถ (M = 79.72, SD = 5.94) และความตั้งใจในการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียว 6 เดือน (M = 45.55, SD = 3.08) หลังเข้าร่วมโปรแกรมสูงกว่าก่อนเข้าร่วมโปรแกรมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .001 (p-value < .001)
2. ภายหลังการทดลอง กลุ่มทดลองมีค่าคะแนนเฉลี่ยความรู้ (M = 8.28, SD = 1.01) ทัศนคติ (M = 68.80, SD = 6.51) การคล้อยตามกลุ่มอ้างอิง (M = 51.75, SD = 4.46) การรับรู้ความสามารถ (M = 79.72, SD = 5.94) และความตั้งใจในการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียว 6 เดือน (M = 45.55, SD = 3.08) สูงกว่ากลุ่มควบคุมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .001 (p-value < .001)
ดังนั้น โปรแกรมส่งเสริมการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่สำหรับหญิงตั้งครรภ์แรกประยุกต์ใช้ทฤษฎีพฤติกรรมตามแผน ช่วยเพิ่มความรู้ ความตั้งใจและส่งเสริมความมั่นใจของหญิงตั้งครรภ์แรกในการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียว และพยาบาลสามารถนำโปรแกรมนี้ไปใช้ในแผนกฝากครรภ์กับกลุ่มหญิงตั้งครรภ์กลุ่มอื่น และติดตามการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียว 6 เดือนและต่อเนื่องจนถึง 2 ปี
เอกสารอ้างอิง
กุสุมาลี โพธิปัสสา, วิยะดา ทิพม่อม และกิติยาพร สังฆศรีสมบัต. (2565). ปัจจัยที่มีผลต่อการเลี้ยงลูกด้วยนมมารดาอย่างเดียว 6 เดือนในทารกแรกเกิด: การทบทวนวรรณกรรมอย่างเป็นระบบ. วารสารโรงพยาบาลสกลนคร, 25(3), 154-167.
จิราพร วงศ์ใหญ่. (2554). ปัจจัยทำนายความตั้งใจการเลี้ยงบุตรด้วยนมเพียงอย่างเดียวของสตรีตั้งครรภ์.
พยาบาลสาร, 38(1), 17-26.
นิตยา ไชยรัตน์ และศศิกานต์ กาละ. (2565). ผลของโปรแกรมการพยาบาลโดยประยุกต์ใช้ทฤษฎีพฤติกรรมตามแผนต่อความตั้งใจในการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ของมารดาที่ผ่าตัดคลอดทางหน้าท้อง. วารสารเครือข่ายวิทยาลัยพยาบาลและการสาธารณสุขภาคใต้, 9(1), 121–134.
ปวีณา สุรินทร์ประทีป, กนกอร ปัญญาโส และรวีวรรณ พูลเพิ่ม. (2568). ผลของโปรแกรมสนับสนุนการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียวต่อทัศนคติการรับรู้ความสามารถและความตั้งใจในการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ของหญิงตั้งครรภ์ที่ทางานนอกบ้าน. วารสารการพัฒนาสุขภาพชุมชน มหาวิทยาลัยขอนแก่น, 13(3), 45-65.
รพีพรรณ วิบูลย์วัฒนกิจ, พรวิไล คล้ายจันทร์, ประไพศรี กาบมาลา และเยาวลักษณ์ มาก๋า. (2024). ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อพฤติกรรมการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ของมารดาหลังคลอดครรภ์แรกในจังหวัดเชียงใหม่. วารสารวิจัยการพยาบาลและการสาธารณสุข, 4(3), e270906.
วนิดา ชวเจริญพันธ์, อาทิตยา แก้วน้อย, ศริณธร มังคะมณี, และกุสุมล แสนบุญมา. (2567). การเปรียบเทียบความตั้งใจและปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการเลี้ยงบุตรด้วยนมมารดาอย่างเดียวใน 6 เดือนแรกระหว่างมารดาหลังคลอดชาวไทยและชาวต่างชาติ ในโรงพยาบาลนพรัตนราชธานี. วารสารการพยาบาลและสุขภาพ สสอท, 6(3), 1-15.
วันเพ็ญ ฤทธา, ตติรัตน์ เตชะศักดิ์ศรี และพิริยา ศุภศรี. (2562). ปัจจัยทำนายความตั้งใจในการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียว 6 เดือน ของมารดาหลังคลอดที่ทำงานในโรงงานอุตสาหกรรม. วารสารคณะพยาบาลศาสตร์มหาวิทยาลัยบูรพา, 28(3), 66-78.
สมชาย โอวัฒนาพานิช, กชกร สมมัง และพนิดา สุขประสงค์. (2558). ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อความสําเร็จในการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ โรงพยาบาลพระนารายณ์มหาราช จังหวัดลพบุรี. วารสารวิชาการสาธารณสุข, 24(2), 200–210.
แสงเดือน จินดาไพศาล, ดวงเดือน ดวงสำราญ และสุภาวดี เนติเมธี. (2568). ปัจจัยส่วนบุคคล ความรู้ ทัศนคติ และความตั้งใจในการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียวนาน 6 เดือนของหญิงตั้งครรภ์ในโรงงานอุตสาหกรรม จังหวัดนครราชสีมา. วารสารมหาวิทยาลัยวงษ์ชวลิตกุล, 38(1), 35-51.
อิงหทัย ดำจุติ และศศิกานต์ กาละ. (2565). ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อความสำเร็จในการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียว 6 เดือน ของมารดาทำงานนอกบ้าน. วารสารเครือข่ายวิทยาลัยพยาบาลและการสาธารณสุขภาคใต้, 9(1), 107–120.
Ajzen, I. (1991). The theory of planned behavior. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 50(2), 179-211.
Butudom, A., McFarlin, B. L., Klima, C. S., Spatz, D. L., Kennelly, J. F., McCreary, L. L., et al. (2021). Behavior outcomes of breastfeeding-friendly policies among Thai mothers working in a factory: A descriptive study. Pacific Rim International Journal of Nursing Research, 25(1), 87-101.
Cronbach, L. J. (1951). Coefficient alpha and the internal structure of tests. Psychometrika, 16(3), 297–334.
Dennis, C. L. (2003). The breastfeeding self-efficacy scale: Psychometric assessment of the short form. Journal of Obstetric, Gynecologic, & Neonatal Nursing, 32(6), 734–744.
Department of Health. (2025). The Ministry of Public Health, in Collaboration with Its Network, has Set a Target for 2025 that at Least 50% of Thai Infants will be Exclusively Breastfed for the First 6 months. Retrieved April 21, 2024 from https://anamai.moph.go.th/th/news-anamai/12565#.
Kaewsarn, P., & Moyle, W. (2021). Breastfeeding experiences among Thai adolescent mothers: A descriptive qualitative study. Pacific Rim International Journal of Nursing Research, 25(1), 102-115.
Kuder, G. F., & Richardson, M. W. (1937). The theory of the estimation of test reliability. Psychometrika, 2(3), 151–160.
Naja, F., Chatila, A., Ayoub, J. J., Abbas, N., Mahmoud, A., MINA collaborators, et al. (2022). Prenatal breastfeeding knowledge, attitude and intention, and their associations with feeding practices during the first six months of life: A cohort study in Lebanon and Qatar. International Breastfeeding Journal, 17(1), 15.
National Statistical Office of Thailand. (2020). Thailand Multiple Indicator Cluster Survey 2019, Survey Findings Report. Bangkok, Thailand: National Statistical Office of Thailand.
National Statistical Office of Thailand. (2023). Thailand Multiple Indicator Cluster Survey 2022, Survey Findings Report. Bangkok, Thailand: National Statistical Office of Thailand.
Renuka, M., Shabadi, N., Kulkarni, P., Kumar, D. S., Anup, G., & Murthy, M. N. (2020). Effectiveness of educational intervention on breastfeeding among primi pregnant women-a longitudinal study. Clinical Epidemiology and Global Health, 8(4), 1306-1311.
Sandhi, A., Nguyen, C. T. T., Lin-Lewry, M., Lee, G. T., & Kuo, S. Y. (2023). Effectiveness of breastfeeding educational interventions to improve breastfeeding knowledge, attitudes, and skills among nursing, midwifery, and medical students: A systematic review and meta-analysis. Nurse education today, 126, 105813.
Thussanasupap, B., Lapvongwatana, P., Kalampakorn, S., & Spatz, D. L. (2016). Effects of the community-based breastfeeding promotion program for working mothers: A quasi-experimental study. Pacific Rim International Journal of Nursing Research, 20(3), 196-209.
World Health Organization. (2023). Early Initiation of Breastfeeding to Promote Exclusive Breastfeeding. Retrieved April 9, 2024 from https://www.who.int/tools/elena/interventions/early-breastfeeding.
World Health Organization. (2025). Breastfeeding. Retrieved April 21, 2024 from https://www.who.int/health-topics/breastfeeding#tab=tab3.
World Health Organization. (2025). Nutrition and Food Safety. Retrieved April 21, 2024 from https://www.who.int/teams/nutrition-and-food-safety/food-and-nutrition-actions-in-health-systems/ten-steps-to-successful-breastfeeding.
Zhang, Y., Yuan, R., & Ma, H. (2021). Effect of the theory of planned behavior on primipara breastfeeding. Annals of Palliative Medicine, 10(4), 4547554-4544554.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารเครือข่ายวิทยาลัยพยาบาลและการสาธารณสุขภาคใต้
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
1. บทความหรือข้อคิดเห็นใด ๆ ที่ปรากฏในวารสารเครือข่าย วิทยาลัยพยาบาลและการสาธารณสุขภาคใต้ ที่เป็นวรรณกรรมของผู้เขียน บรรณาธิการหรือเครือข่ายวิทยาลัยพยาบาลและวิทยาลัยการสาธารณสุขภาคใต้ ไม่จำเป็นต้องเห็นด้วย
2. บทความที่ได้รับการตีพิมพ์ถือเป็นลิขสิทธิ์ของ วารสารเครือข่ายวิทยาลัยพยาบาลและการสาธารณสุขภาคใต้
